Rząd przyjął projekty ustaw o ABW i AW

Rada Ministrów przyjęła dwa projekty osobnych ustaw o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz o Agencji Wywiadu - poinformowało Centrum Informacyjne Rządu we wtorkowym komunikacie.

Zmiany to element szerszej reformy służb specjalnych zapowiedzianej przez premiera Donalda Tuska po aferze Amber Gold z 2012 r., gdy okazało się, że nie było właściwej koordynacji działań służb i organów państwa.

ABW i AW mają obecnie wspólną ustawę z 2002 r. Główną zmianą ma być odmienne podporządkowanie tych służb, obecnie podległych premierowi. AW ma pozostać w jego nadzorze, zaś ABW ma przejść pod nadzór MSW. Po zmianach pod nadzorem premiera pozostanie, oprócz AW, też CBA. Zostanie też wzmocniona pozycja szefa MON wobec służb kontrwywiadu i wywiadu wojskowego.

Zgodnie z propozycją rządu podział kompetencji między służbami ma być precyzyjny - ABW ma być służbą bardziej analityczną niż prowadzącą postępowania i ma się specjalizować we wczesnym rozpoznawaniu zagrożeń, przeciwdziałaniu terroryzmowi, ochronie informacji niejawnych i w kontrwywiadzie. ABW będzie zajmować się jak dotychczas przestępstwami przeciw interesom ekonomicznym państwa - ale tylko zagrażającymi uszczerbkiem Skarbu Państwa od 16 mln zł.

CIR sprecyzowało, że ABW będzie służbą zajmującą się zagrożeniami godzącymi w niepodległość, suwerenność, międzynarodową pozycję i nienaruszalność terytorium państwa - m.in. szpiegostwo i inne zagrożenia wywiadowcze ze strony obcych służb, również radiokontrwywiad i kontrwywiad elektroniczny.

ABW zajmie się też zagrożeniami wynikającym z "propagowania totalitarnego ustroju państwa, nawoływania do obalenia przemocą demokratycznego ustroju państwa, a także stosowania przemocy lub groźby bezprawnej, publicznego znieważania lub nawoływania do nienawiści z powodu różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość".

W kompetencjach ABW będą też zagrożenia o charakterze terrorystycznym oraz zagrożenia związane z obrotem z zagranicą bez zezwolenia towarami, technologiami i usługami.

Przestępstwami gospodarczymi mniejszej skali, sprawami narkotykowymi i przestępczością zorganizowaną zajmie się policja. Sprawy korupcyjne z ABW trafią do CBA, które ma się stać wiodącą służbą odpowiedzialną za ściganie najpoważniejszych, zagrażających państwu przestępstw korupcyjnych. Po zmianach ABW ma prowadzić mniej niż połowę z obecnych ok. 200 śledztw rocznie.

Zgodnie z propozycją ma powstać wewnątrzrządowy komitet ds. bezpieczeństwa państwa złożony z przedstawicieli resortów nadzorujących służby i bezpośrednio zainteresowanych wynikami ich pracy. Zlikwidowane ma być Kolegium ds. Służb Specjalnych, w którym, oprócz ministrów, obecnie zasiadają też przedstawiciele prezydenta i szef sejmowej Komisji ds. Służb Specjalnych. Projekt zakłada też zniesienie funkcji ministra-koordynatora służb specjalnych, która nie była obsadzona od początku rządów PO-PSL.

Duża część przepisów w projektach pochodzi z obecnych uregulowań, a nowością jest m.in. zapis, że kontrolę operacyjną, czyli inwigilację podejrzewanych o przestępstwa, wobec obywatela RP zarządza sąd na wniosek szefa ABW po uzyskaniu zgody Prokuratora Generalnego, a w pozostałych przypadkach - szef ABW. Wprowadzono też maksymalny okres takiej kontroli - nie dłużej niż 12 miesięcy. W obu agencjach mają działać pełnomocnicy ds. kontroli przetwarzania danych osobowych - tak jak już jest w CBA.

Projekty precyzują, że dziennikarze - których nie wolno służbom werbować do tajnej współpracy - nie muszą być osobami zatrudnionymi jedynie na umowę o pracę, ale też na umowę o dzieło lub zlecenie. Do katalogu zawodów wykluczających werbunek dodano też radców prawnych.

Zadania Agencji Wywiadu w zasadzie nie zmieniają się; projekt porządkuje przepisy jej dotyczące. Nowością jest np. umożliwienie, w ramach wykonywania zadań AW na obszarze Polski, realizacji czynności operacyjno-rozpoznawczych także za pośrednictwem SKW, a nie tylko ABW - jak obecnie.

Zgodnie z projektami w razie rezygnacji szefów służb lub ich zastępców nie będzie już potrzebna opinia sejmowej speckomisji.

Oprócz przyjętych we wtorek projektów w ramach planowanych przez rząd zmian w służbach miałaby też powstać Komisja Kontroli Służb Specjalnych, zapewniająca cywilną kontrolę bieżącej pracy służb.