Spotkanie upamiętniające generała "Nila"

Jak poinformował PAP asystent prasowy gdańskiego IPN Jan Daniluk, spotkanie przygotowane przez pion edukacyjno-naukowy miejscowego oddziału Instytutu rozpocznie się od prezentacji jednej z najnowszych publikacji IPN - albumu "Śladami Zbrodni. Przewodnik po miejscach komunistycznych represji 1944-1956". Po niej nastąpi pokaz multimedialny poświęcony "Nilowi".

Potem odbędzie się główna część imprezy - przygotowany specjalnie dla upamiętnienia 60. rocznicy śmierci generała, spektakl w reżyserii Wojciecha Rybakowskiego. Złożą się na niego m.in. utwory muzyczne w wykonaniu czwórki wokalistów z grupy teatralnej "Eksperyment". Jak wyjaśnił Daniluk, autorem tekstów piosenek przygotowanych po części specjalnie z okazji rocznicy, jest Tomasz Pohl, a muzykę skomponował Cezary Paciorek.

"W przerwach między utworami publiczność będzie mogła zobaczyć krótkie nagrania aktorów cytujących wypowiedzi ludzi, którzy znali generała Fieldorfa osobiście - m.in. jego dawnego towarzysza broni, żony oraz córki" - wyjaśnił Daniluk.

Spotkanie będzie miało miejsce w piątek 22 lutego w gdańskim Teatrze "Miniatura". Wstęp jest wolny. Gdański spektakl będzie pokazem premierowym. W najbliższych miesiącach widowisko zostanie pokazane także w innych pomorskich miastach, a także w województwach ościennych. "Z pewnością w Gdyni i Bydgoszczy; co do innych miejsc - trwają jeszcze ustalenia" - powiedział PAP Daniluk.

August Emil Fieldorf, ps. "Nil" - jeden z najbardziej zasłużonych żołnierzy Armii Krajowej i polskiego podziemia niepodległościowego, urodził się w 1895 r. Jako 19-latek zgłosił się na ochotnika do I Brygady Legionów, walczył także w wojnie polsko-bolszewickiej. W okresie międzywojennym był zawodowym oficerem Wojska Polskiego. Brał udział w kampanii polskiej 1939 r., po jej porażce trafił do Francji, a stamtąd - w 1940 r. - do Anglii.

We wrześniu 1940 r., wrócił do okupowanej Polski jako emisariusz i podjął działalność konspiracyjną początkowo w Związku Walki Zbrojnej, a potem w Armii Krajowej. W sierpniu 1942 r. objął dowództwo nad Kedywem Komendy Głównej Armii Krajowej: to właśnie Fieldorf wydał m.in. rozkaz likwidacji dowódcy SS i policji na dystrykt warszawski, Franza Kutschery.

Wiosną 1944 r. współtworzył głęboko zakonspirowaną organizację "Niepodległość", która miała przygotować struktury części Armii Krajowej do kontynuowania działalności konspiracyjnej w warunkach spodziewanej okupacji sowieckiej. W październiku 1944 r. został zastępcą gen. Leopolda Okulickiego, komendanta głównego Armii Krajowej.

W marcu 1945 r. aresztowano go pod fałszywym nazwiskiem i zesłano do pracy na Uralu, skąd wrócił do Polski w 1947 r. W 1948 r., w związku z ogłoszoną amnestią, ujawnił swoją prawdziwą tożsamość. W 1950 r. został aresztowany i oskarżony o działania na szkodę ZSRR. Po procesie opierającym się na sfingowanych dowodach został skazany na śmierć przez powieszenie. Wyrok wykonano 24 lutego 1953 r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie.

Miejsce pochówku jego ciała jest nieznane, ale historycy sądzą, że mogło ono spocząć na tzw. Łączce na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach, gdzie w latach 1948-1956 pochowano kilkuset zmarłych i straconych w więzieniu mokotowskim. W ub.r. przeprowadzono tu ekshumacje, możliwe więc, że uda się zidentyfikować szczątki bohatera.