Albania - najbiedniejszy kraj w Europie

Albania, gdzie w niedzielę odbędą się wybory parlamentarne, jest uważana za jedno z najuboższych państw Europy. Będąc od 2009 r. w impasie politycznym, Tirana liczy od dziesięciu lat na uzyskanie statusu kandydata na członka Unii Europejskiej.

LUDNOŚĆ: 2,8 mln; 56,7 proc. to muzułmanie, 10,3 proc. - katolicy, 6,75 proc. - prawosławni.

HISTORIA: Albania była pod panowaniem tureckim od XV wieku. Niepodległość uzyskała po I wojnie światowej. W 1928 r. premier Ahmed Zogu koronował się na króla, panował jako Zog I. W 1939 r. Albanię zaanektowały Włochy, w latach 1943-44 kraj był pod okupacją hitlerowską. Opór wobec okupanta Albańczycy stawili pod wodzą późniejszego komunistycznego dyktatora Envera Hodży, w powiązaniu z partyzantką Tito. Od 1946 r. stalinowska Albania była całkowicie odizolowana od świata, Hodża zrywał po kolei z Belgradem (1948 r.), Moskwą (1961 r.) i Pekinem (1978 r.). Zmarł w 1985 r. i dopiero jego następca Ramiz Alia zaczął wprowadzać ostrożne reformy.

Po 1990 r. partia komunistyczna zmieniła nazwę na socjalistyczną. W 1992 r. wybory wygrała opozycyjna Partia Demokratyczna, a jej przywódca Sali Berisha został pierwszym wybranym prezydentem. Od stycznia do maja 1997 r. kraj objęła rewolta, wywołana upadkiem piramid finansowych, których bankructwo zrujnowało dziesiątki tysięcy Albańczyków. Zapanowała anarchia, zginęły dwa tysiące ludzi. Po rewolcie porządek w kraju przywracały siły międzynarodowe. W 1997 r. wybory wygrali socjaliści, którzy zwyciężyli też w 2001 r.

POLITYKA: Prezydent - Bujar Nishani, wybrany przez parlament 24 lipca 2012 r. na 5-letnią kadencję. Wybór powiódł się dopiero w czwartej próbie na pięć dopuszczonych przez konstytucję; wcześniej partie nie były w stanie wysunąć wspólnego kandydata. Premierem jest b. prezydent Sali Berisha, kierujący centroprawicową Albańską Partią Demokratyczną (PDSh), będącą u władzy od roku 2005; partia ta ponownie wygrała wybory w 2009 r.

Od czerwca 2009 r. kraj pogrążony jest w kryzysie politycznym, gdy opozycyjna Albańska Partia Socjalistyczna (PSSh) odmówiła uznania wyników wyborów parlamentarnych, oskarżając rząd o fałszerstwa i uniemożliwiając wdrożenie kluczowych reform.

Albania od stycznia 2003 r. prowadzi negocjacje z UE w sprawie podpisania układu stowarzyszeniowego. Spodziewała się go podpisać w 2004 r., ale wiele krajów uznało jej postępy za niewystarczające, zwłaszcza w walce ze zorganizowaną przestępczością i korupcją.

GOSPODARKA: Albania przeszła od totalnie kontrolowanej gospodarki do nieokiełznanego liberalizmu. Od kilku lat jest uważana za jeden z najbiedniejszych państw w Europie; ok. 12 proc. populacji żyje poniżej granicy ubóstwa, czyli za mniej niż 2 dolary dziennie (Bank Światowy). Połowa ludności zatrudniona jest w rolnictwie.

Według Komisji Europejskiej przestępczość zorganizowana i korupcja to w Albanii zjawiska endemiczne.

W 2012 r. wzrost gospodarczy wyniósł 1,5 proc. PKB. Bezrobocie wynosi oficjalnie 14 proc. Dochód na jednego mieszkańca w 2011 r. to 3.980 USD (Bank Światowy). PKB: 12,96 mld USD; inflacja: 2,1 proc.

OBRONNOŚĆ: Armia liczy 14 250 żołnierzy. Albania była jednym z pierwszych b. państw komunistycznych przyjętych do Partnerstwa dla Pokoju (1994 r.), programu przygotowującego do wstąpienia do NATO. W maju 2003 r. Albania podpisała, wraz z Macedonią, Czarnogórą, Bośnią i Hercegowiną oraz Chorwacją, Kartę Adriatycką z USA, której celem jest ułatwienie integracji z NATO. Albania przystąpiła do Sojuszu w 2009 r.