5 najważniejszych etapów czytania Pisma

Nie wiesz, jak czytać Pismo święte? Nic z niego nie rozumiesz? Jeśli chcesz na nowo rozpocząć swoją przygodę z Biblią, poznaj 5 podstawowych kroków w jej czytaniu.

Bardzo popularną formą modlitewnego czytania i rozważania Słowa Bożego jest metoda zwana lectio divina, którą zaproponował w XII wieku Guigo II - mnich kartuski, syntetycznie ujmując w niej wielowiekową tradycję czytania Pisma Świętego.

Etap 1. Lectio

Teraz, tytułem wstępu, przeczytaj fragmenty adhortacji apostolskiej Verbum Domini papieża Benedykta XVI, który streszcza i wyjaśnia tę metodę czytania Pisma Świętego [Lectio divina]: "Rozpoczyna się [...] czytaniem (lectio) tekstu, które rodzi pragnienie autentycznego poznania jego treści: «co mówi tekst biblijny sam w sobie»? Bez tego etapu istnieje ryzyko, że tekst stanie się tylko pretekstem, by nigdy nie wyjść poza własne myśli".

Najważniejszym aspektem pierwszego etapu spotkania ze Słowem Bożym w lectio jest zrozumienie, "co mówi tekst biblijny sam w sobie". Polega ono niejako na "ważeniu" każdego słowa, czyli próbie zrozumienia go w kontekście innych słów. Na tym etapie jest potrzebna aktywność twojego intelektu.

Etap 2. Meditatio

Dopiero później to, co poznasz przez rozum, ma być poznane przez twoje serce, o czym dalej pisze Benedykt XVI: "Następuje później rozważanie (meditatio), w którym stawiamy sobie pytanie: «co mówi tekst biblijny nam»? Tutaj każdy osobiście, ale także wspólnota powinna otworzyć się na nie i z nim konfrontować, ponieważ nie chodzi o rozważanie słów wypowiedzianych w przeszłości, ale w chwili obecnej".

Etap meditatio jest czasem poznawania sercem, czyli przyjęciem i zatrzymaniem w sercu Słowa Bożego, tak aby zamieszkało ono w tobie. Wtedy będziesz mógł skonfrontować swoje dotychczasowe myśli, słowa i uczynki z tym, co wnosi w twoje życie poznane Słowo.

Etap 3. Oratio

Taka konfrontacja Słowa Bożego z twoim życiem powinna zaowocować modlitwą, co wyjaśnia papież w dalszej części adhortacji: "Dochodzi się następnie do etapu modlitwy (oratio), która zakłada pytanie: «co my mówimy Panu w odpowiedzi na Jego Słowo»? Modlitwa jako prośba, wstawiennictwo, dziękczynienie i oddawanie chwały jest pierwszym sposobem, przez który Słowo nas zmienia".

Do tej pory słuchałeś i przyjmowałeś to, co Bóg do ciebie mówił, teraz jest czas na twoje słowa skierowane do Niego - oratio. Jeśli już zrozumiałeś sercem Słowo Boże, to teraz "wylej" swe serce przed Bogiem, aby wejść w kolejny etap Bożego czytania, który opisuje papież:

Etap 4. Contemplatio

"Wreszcie lectio divina kończy się kontemplacją (contemplatio), podczas której przyjmujemy - jako dar Boga - Jego spojrzenie przy ocenie rzeczywistości i zapytujemy się: «jakiego nawrócenia umysłu, serca i życia domaga się od nas Pan»?".

Czwarty etap, contemplatio, jest podobny do drugiego - meditatio, jednak różnica polega na sposobie twojego zaangażowania. Jeśli w czasie medytacji jesteś aktywny i konfrontujesz zrozumiane Słowo Boże ze swoim życiem, to w czasie kontemplacji masz pozostać bierny i pozwolić, aby to sam Bóg konfrontował cię ze swoim Słowem. Jest to najdoskonalszy etap spotkania ze Słowem Bożym, tak go opisuje Guigo II: "Kontemplacja jest jakimś uniesieniem ponad siebie ducha zakotwiczonego w Bogu, jest zakosztowaniem radości wiekuistej słodyczy.

Nie zrażaj się, jeśli nie od razu będzie to tak wyglądało u ciebie, proś o ten dar, a dzięki twojej wytrwałości w słuchaniu i rozważaniu Pisma Świętego Bóg z pewnością udzieli ci daru kontemplacji.

Etap 5. Actio

Jednak tym, co jest dla ciebie od razu dostępne, są działania mające na celu wprowadzenie w życie "przyjętego" w sercu Słowa Bożego, o czym także pisze papież Benedykt:

"Warto też przypomnieć, że lectio divina w swojej dynamice nie kończy się, dopóki nie doprowadzi do działania (actio), sprawiającego, że życie wierzącego staje się darem dla innych w miłości".

*  *  *

Spotkania ze Słowem Bożym mają prowadzić do twojej wewnętrznej przemiany, która zawsze będzie owocowała obdarowywaniem innych miłością. Podsumowując to krótkie wprowadzenie do lectio divina, warto zauważyć, że ta metoda jest syntezą biblijnych zasad czytania Pisma Świętego, które poznałeś wcześniej.

Na początku może cię przerazić ta wielowątkowość w teorii spotkań ze Słowem Bożym, ale wiedz, że praktyka jest mniej skomplikowana, bo to sam Bóg jest gospodarzem tych spotkań i On będzie cię stopniowo wprowadzał w coraz głębszą zażyłość ze swoim słowem. Warto jednak wracać do tych podstawowych zasad, bowiem one pomagają nam się odnaleźć w mało nam znanej przestrzeni duchowej.

Na koniec trzeba podkreślić, że twoją główną cechą w czasie spotkań ze Słowem Bożym powinna być otwartość na Bożą inicjatywę, to Bóg ma dominować podczas tych spotkań. Jedyna aktywność, do której Bóg cię wzywa, to wiara, czyli umiejętność przyjęcia Jego łaski. Pierwszym etapem przyjmowania jej jest zatrzymanie w wirze codziennego życia i wsłuchanie się w to, co Bóg mówi do ciebie w Słowie Bożym.

Każdy kolejny etap ukazany przez biblijne zasady czytania Pisma Świętego, czy lectio divina, jest również przyjmowaniem przez wiarę łaski Bożej aż do jej zaowocowania w twoich myślach, słowach i czynach.

Pamiętaj, że to sam Bóg zaprasza cię do spotkań ze swoim Słowem. Słowo Boże jest tym, przez które wszystko się stało, aby następnie objawić się ludziom jako Słowo Wcielone w osobie Jezusa Chrystusa. Ono pragnie się nieustanie uobecniać poprzez tchnienie Ducha Świętego. Za każdym razem zatem, kiedy sięgasz po tekst Pisma Świętego, proś Ducha Świętego, aby Słowo Boga objawiło się w twoim umyśle, w twoim sercu i w twoim życiu.

Duch Święty uzdolni cię, abyś najpierw zrozumiał to, co czytasz, następnie pobudzi twoją wolę do działania, a w końcu objawi Słowo Boże w twoich czynach. Pamiętaj, że nie jest to słowo ludzkie, ale pełne mocy Słowo Boga. Istniejesz dzięki niemu, jak wszystko, co cię otacza, bowiem "Bóg powiedział [...] I tak się stało" (Rdz 1, 9-11).

*  *  *

Cykl tekstów "Jak czytać Pismo Święte?" będzie publikowany w oparciu o rozważania ks. Leszka Matei. Krok po kroku poprowadzimy cię przez karty Biblii, pokazując, że jest ona zrozumiała dla każdego. Towarzyszyć ci będą ojcowie Kościoła, najlepsi nauczyciele lektury Pisma Świętego. Nauczysz się codziennej modlitwy Słowem Bożym, które ożyje w twoim sercu i życiu. Spotkasz Boga, który objawił się w Jezusie Chrystusie i mówi do ciebie: poznaj Mnie.

Przeczytaj także:

• 6 warunków owocnej lektury Pisma Świętego

Ks. Leszek Mateja - doktor teologii z zakresu patrystyki, proboszcz parafii p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Rusocicach w archidiecezji krakowskiej. Od wielu lat ze swoimi parafianami wspólnie czyta Pismo Święte.