Dlaczego w niedziele Wielkiego Postu nie wykonuje się pieśni "Chwała na wysokości Bogu?"

Niedziela nie jest okresem Wielkiego Postu. Mimo to w czasie liturgii nie usłyszymy hymnu "Chwała na wysokości Bogu". Dlaczego tak jest?

Na niemal każdej niedzielnej Mszy świętej możesz usłyszeć hymn "Chwała na wysokości Bogu". Najczęściej jest on śpiewany (przy akompaniamencie różnych melodii), rzadziej recytowany. Odkąd zaczął się Wielki Post zastanawiało mnie, dlaczego w niedzielę nie jest on wykonywany w ogóle? Przecież niedziela jako taka, nie jest częścią Wielkiego Postu, nie jest czasem pokutnym, bo dla chrześcijan zawsze była dniem, który miał przypominać o Zmartwychwstaniu Chrystusa. Dlaczego zatem nie słyszę jej od dobrych paru tygodni?

Czym w ogóle jest ta pieśń?

Tradycja podaje, że ten hymn był śpiewany przez anioły, które były obecne wokół nowonarodzonego Jezusa (por. Łk, 2,14). "Do hymnu anielskiego, w którym aniołowie przy Narodzeniu Pańskim śpiewali Bogu chwałę, ojcowie święci dodawali następnie czułe i trafne zdania na chwałę świętej i niepodzielnej Trójcy; jak w tedy początek jego pochodzi od posłańców nieba, tak uzupełnienie jego jest pełne namaszczenia Bożego" - mówił żyjący w IX w. Walafryd Strabo.

Historia podaje, że został wprowadzony do chrześcijańskiej liturgii przez św. Telesfora, papieża z okresu pierwszej połowy II w. "Chwała…" po raz pierwszy pojawiła się w latach 125-136. Gatunkowo, jest hymnem, a jej źródeł należy dopatrywać się na wschodzie chrześcijaństwa.

Jak hymn ten brzmi w języku łacińskim, prezentuję poniżej:

Gloria in excelsis Deo
Et in terra pax hominibus bonae voluntatis.
Laudamus Te,
benedicimus Te,
adoramus Te,
glorificamus Te.
Gratias agimus Tibi
propter magnam gloriam Tuam,
Domine Deus, Rex coelestis,
Deus Pater omnipotens.
Domine Fili Unigenite,
Iesu Christe,
Domine Deus, Agnus Dei,
Filius Patris:
Qui tollis peccata mundi
miserere nobis;
Qui tollis peccata mundi
suscipe deprecationem nostram,
Qui sedes ad dexteram Patris
miserere nobis.
Quoniam Tu solus Sanctus,
Tu solus Dominus,
Tu solus Altissimus,
Iesu Christe,
Cum Sancto Spiritu
in gloria Dei Patris.
Amen.

Kiedy wykonuje się ten hymn i dlaczego nie jest obecny w czasie wszystkich niedziel Wielkiego Postu?

W zwyczajnej formie rytu rzymskiego (nie w Mszy sprawowanej według rytu przedsoborowego) hymn ten pojawia się prawie w każdą niedzielę (poza niedzielami Adwentu i Wielkiego Postu), w uroczystości i wspomnienia oraz w szczególnym okresie oktaw uroczystości Narodzenia Pańskiego i Zmartwychwstania Pańskiego.

Opuszcza się go wtedy, kiedy przypada wspomnienie obowiązkowe oraz dowolne, w dni powszednie okresów Adwentu, Bożego Narodzenia, Wielkiego Postu, wielkanocnego, zwykłego oraz w Mszach za zmarłych i Mszach pogrzebowych. Wyjątek od tych reguł stanowią Msze wotywne i roratnie.

Dlaczego jednak niedziele Adwentu oraz Wielkiego Postu pozbawione są tego uroczystego hymnu? Wiąże się to przede wszystkim z charakterem tego okresu, z tym, co ma w nas zmienić i do czego nas przygotowuje.

Hymn "Chwała na wysokości Bogu" ma charakter ściśle świąteczny, a wspomniane przeze mnie okresy są w samej swej istocie przygotowawcze i mają za zadanie ukształtować nas do przeżywania nadchodzącego święta.

Chodzi tutaj również o czekanie. W Boże Narodzenie i Zmartwychwstanie Pańskie, hymn ten wykonywany jest w sposób szczególnie uroczysty (biją wszystkie dzwony i gongi w kościele) dlatego, że zwiastuje nadchodzącego Chrystusa. Okres Adwentu i Wielkiego Postu przygotowuje nas na to spotkanie i dlatego nie wykonuje się wtedy hymnu, który brzmi szczególnie pięknie w dwie noce w czasie roku liturgicznego.

Cykl o liturgii na DEON.pl

4. Właściwie w którym momencie zaczyna się Msza święta?

5. 3 symbole na początku Mszy świętej, których mogłeś nie znać

6. 2 błędy, jakie popełniamy przy wykonywaniu znaku krzyża

7. 26 trudnych słów związanych z Mszą świętą, których zawsze byłeś ciekaw

8. Po co się spowiadać, skoro na początku Mszy jest "spowiedź powszechna"?

Michał Lewandowski - dziennikarz DEON.pl, publicysta, teolog. Prowadzi autorskiego bloga "teolog na manowcach" oraz fotograficzny projekt "Bardzo brzydkie zdjęcia"