Edukacyjny pożytek z gazet i czasopism

Niemal w każdym domu znajduje się wiele starych czasopism i przeczytanych gazet. Zanim oddamy je na makulaturę, pomyślmy jak możemy je wykorzystać na lekcji. Proponowane pomysły pochodzą z konspektów lekcji Wojciecha Żmudzińskiego SJ przeznaczonych dla uczniów klas gimnazjalnych i licealnych.

Zdjęcia pejzaży i przyrody

Oglądając zdjęcia krajobrazów zastanawiam się czasem jakim cytatem z Pisma świętego bym je podpisał, jaki fragment wiersza pasowałby na tle wodospadu czy pod wschodzącym słońcem. Można przeprowadzić podobną refleksję wraz z uczniami na lekcji. Aby usprawnić wspólną pracę w małych grupach, można ograniczyć się do jednej z ksiąg biblijnych: księgi przysłów, księgi psalmów lub księgi mądrości. Niech uczniowie nakleją barwne ilustracje na kolorowy kartonik zostawiając dookoła wąska ramkę w taki sposób, aby mogli zdjęcie podpisać wybranym cytatem. Cytaty wyszukują samodzielnie w jednej z ksiąg. Z najciekawszych prac można zrobić w klasie wystawę.

Zdjęcia wnętrz

Wycinamy z kolorowych czasopism duże zdjęcia wnętrz mieszkań, przedstawiające jeden pokój. Rozdajemy po zdjęciu każdej czteroosobowej grupie uczniów. Zadaniem grupy jest stworzenie sylwetki osoby w nim mieszkającej. Uczniowie opisują jej charakter, wiek i zamiłowania. Po skończonej pracy każda grupa prezentuje stworzonego bohatera, uzasadniając dlaczego osobę o takim charakterze i zamiłowaniach umieścili w przedstawionym na zdjęciu pokoju. Na zakończenie każdej prezentacji, członkowie grupy wypowiadają się, co by zmienili w wystroju wnętrza, gdyby to był ich pokój.

Zdjęcia twarzy

Wycięte z czasopisma twarze powinna cechować pewna ekspresja. Rozdajemy po zdjęciu każdej parze uczniów lub pozwalamy im wybrać jedno z kilku zdjęć i zachęcamy, aby opisali krótko, jakie emocje wyraża przedstawiona na zdjęciu twarz. Aby pomóc uczniom nazwać to, co wyraża twarz na zdjęciu, pomocna będzie lista emocji przygotowana wcześniej przez nauczyciela. Dodatkowo przygotowujemy na kartkach różne cytaty z Pisma świętego, którymi uczniowie zilustrują stan emocjonalny osoby przedstawionej na zdjęciu. Poniżej podaję przykłady cytatów mogących ilustrować różne stany emocjonalne:

Tyś moją chwałą i ty mi głowę podnosisz (Ps 3,4)

Od smutku oko moje mgłą zachodzi (Ps 6,8)

Występny się chełpi swoim pożądaniem (Ps 10,3)

Cieszy się moje serce, dusza się raduje (Ps 16,9)

Ogarnęły mnie fale śmierci i zatrwożyły mnie odmęty niosące zagładę (Ps 18,5)

Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił? (Ps 22,1)

Moje serce się cieszy i pieśnią moją Go sławię (Ps 28,7)

Twoje słowo stawało się dla mnie rozkoszą i radością serca mego (Jr 15,16)

Pan moją siłą, moją twierdzą, moją ucieczką w dniu ucisku (Jr 16,19)

Rachel opłakuje swoich synów, nie daje się pocieszyć, bo już ich nie ma (Jr 31,15)

Wtedy Herod, widząc, że go mędrcy zawiedli, wpadł w straszny gniew (Mt 2,16)

Przybierają oni wygląd ponury, żeby pokazać ludziom, że poszczą (Mt 5,16)

Dlaczego złe myśli nurtują w waszych sercach? (Mt 9,4)

Jestem cichy i pokornego serca (Mt 11,29)

Znalazł jedną, drogocenną perłę, poszedł, sprzedał wszystko co miał, i kupił ją (Mt 13,46)

Bądźcie płomiennego ducha (Rz 12,11)

Niech was pociąga to, co pokorne (Rz 12,16)

Zdjęciowy collage

Uczniowie sami wycinają fragmenty zdjęć ze starych czasopism, tworząc na białej kartce collage w formie tryptyku przedstawiającego ich przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Należy przypomnieć uczniom, aby fragmentami zdjęć pokryli całą powierzchnię białej kartki oraz aby starali się nie wykorzystywać całych ilustracji lecz jedynie posługiwali się ich elementami i kolorem. Zajęcia można rozpocząć prezentując uczniom przygotowany przez nauczyciela tryptyk przedstawiający życie Mojżesza.

Wymienione powyżej wydarzenia z życia Mojżesza przedstawi nauczyciel oczywiście w formie collage’u, wycinając lub wyrywając elementy kolorowych ilustracji. W podobny sposób uczniowie wykonają collage ilustrujący ich życie. Omówią swoje prace w czteroosobowych grupach, a nauczyciel pomoże podsumować zajęcia zwracając uwagę na wpływ, jaki mają wydarzenia z przeszłości na nasze teraźniejsze i przyszłe życie.

Tytuły artykułów

Wycinamy tytuły z kilkunastu gazet lub czasopism. Najlepiej poświęcić jedną gazetę i jedno czasopismo na czteroosobową grupę uczniów. Rozdajemy każdej grupie wycięte tytuły, nożyczki, dwie połówki arkusza szarego papieru oraz klej. Zadaniem uczniów będzie wycięcie z tytułów słów, które mówią o konkretnych antywartościach i wartościach, pogrupowanie ich, nazwanie każdej grupy wspólnym słowem i ułożenie ich według hierarchii ważności - osobno antywartości i osobno wartości. Po stworzeniu listy wartości i antywartości, uczniowie przyklejają wycięte i pogrupowane słowa na odrębnych połówkach szarego papieru. Jedna z nich będzie przedstawiała hierarchię antywartości, druga - wartości. Wycięte słowa można przyklejać w formie listy, podpisując grupę słów wspólną nazwą, na przykład: solidarność, patriotyzm, nienawiść, itp., lub też stworzyć mapę myśli.

Tytuły z Newsweeka (antywartości wycięte przez uczniów są w tekście podkreślone, a wartości pogrubione):

Pokolenie MP3, Rozłam ideologiczny, Najrealniejszy polski real, Gotowi na śmierć, Bajki Putina, Prezydent pod lupą, Z gotówką wśród zwierząt, W poszukiwaniu harmonii, Krok od katastrofy, Bez tanich chwytów, Kop w górę, Geriatryczna reaktywacja, Przegraliśmy bitwę, ale wojna trwa, Walec i leśne dziadki, Samoobrona w Bollywood, Zmagania z prozą życia, Kłopot z czuciem biznesu, Piątek trzynastego, Posłowi się zapomniało, Państwo solidarne dla wybranych, Zapraszam do Sieny, Zakazani radiowcy, Cena strachu, Jest się czego bać, Giganci łakną tlenu, Bitwa o Anglię, Vive la France, Ukraina wraca na Wschód, Ucieczka od demokracji, Papież niewidzialny, Wielka przeprowadzka, Ziemia nie taka święta, Prezent drugiego życia, Eksperyment moralnie kontrolowany, Instrukcja naprawy klimatu, Pierwszy u brzegów Terra Australis, Oddech pod kontrolą, Nadwaga sprzyja astmie, Śledź na każdym stole, Przenośne studio, Wyprzedaż pamięci, Technologia olśniewania, Karol Pierwszy, Królowa na sprzedaż, Polka z BBC, Zegarek zamiast samochodu, Czas na zakwas, Mistrzowie tandety, Zabawa w kino klasy B, Księga absolutna, Życie nie jest przyjemne, Dzikość sztuki, Architekci Pana Boga, Poematy dla dorosłych, Fasola odrodzony, Katyń multimedialny, Bolszewicy wracają, Nie jest tak, jak się państwu wydaje, Poeta frasobliwy, Małpy grają rocka, Sztuka współczesna odkurzona, Zajmijmy się tetanem.

Tytuły z Naszego Dziennika(antywartości wycięte przez uczniów są w tekście podkreślone, a wartości pogrubione):

Tiry rozpływały się w powietrzu, ITI kupuje Tygodnik Powszechny, Nie dopełnili obowiązków, Zabrakło argumentów, Nie będzie robił rządowi na złość, Dlaczego się nie udało, Pracownicy chcą rozdzielenia, Mordowali patriotów, Jak znikły "lub" czasopisma, Nie ma na podwyżki, Będzie kosmiczna współpraca, Raport pozostanie niejawny, Autostradą na Euro 2012, Tanie, ale słabe, Nie musimy zwiększać kontyngentu, By czas nie zatarł śladów, Tarcza jak pershingi, Kongres za wyjściem Amerykanów z Iraku, Ukraina w okowach oligarchii i postsowietyzmu, Montowanie antypolskiej koalicji, Argumenty kontra ideologia, Przejdźmy od "adwokatury" do dojrzałego partnerstwa, Duma chce zerwać stosunki z Estonią, Pomniki - symbole władzy sowieckiej, Zginął polski alpinista, Nowa błogosławiona, Radio Maryja w Perliczce, O dobrych wychowawców, Modlitwa maturzystów, Przypatrujemy się powołaniu naszemu, Prezentacja oryginału Konstytucji 3 Maja, Kolejne spotkania operowe, Znacząca instytucja, Patriotyzm w wielickiej kopalni, Decyzja trudna, ale konieczna, Monstrum dusi naukę, Lewica boi się utraty władzy w Europie, Aborcja, feminizm i czary, czyli mechanizm kozła ofiarnego, Promujmy czystość i wstrzemięźliwość, Żydzi w obronie Kościoła Katolickiego, Zawsze oddany Kościołowi, Maryja prosi o Jerycha Różańcowe, Ekstremalna i widowiskowa, Z nadziejami, Pływające komando śmierci.

Hierarchia pięciu antywartości ułożona przez grupę uczniów na podstawie tytułów:

1/ Mordowali, Katyń, wojna - NIENAWIŚĆ

2/ Nie będzie, znikły, nie ma, zabrakło, zginął, się zapomniało, śmierć - PUSTKA

3/ Rozłam, zerwać stosunki, złość - ROZŁAM

4/ Boi się, cena strachu, się nie udało, jest się czego bać, przegraliśmy, piątek trzynastego, ucieczka, nadwaga, dzikość, Bolszewicy wracają - STRACH

5/ Dla wybranych, antypolskiej, nie dopełnili obowiązków - NIESPRAWIEDLIWOŚĆ

Hierarchia pięciu wartości ułożona przez grupę uczniów na podstawie tytułów:

1/ W górę, reaktywacja, życia, vive, olśniewania, prezent, zabawa, z nadziejami, grają, spotkania, królowa, najrealniejszy, mistrzowie - RADOŚĆ ŻYCIA

2/ Solidarne, współpraca - SOLIDARNOŚĆ

3/ Harmonii, naprawy, oddech - HARMONIA

4/ Modlitwa, Pana Boga, błogosławiona, powołaniu, Papież, czystość i wstrzemięźliwość - WIARA

5/ W obronie, oddany, gotowi, patriotyzm, patriotów - PATRIOTYZM

Zakończenie

Kończąc tę refleksję nad przydatnością gazet i czasopism, zachęcamy wszystkich nauczycieli do kolekcjonowania ilustracji oraz ciekawszych tytułów pod kątem planowanych zajęć z uczniami.