Obchody 14. Dnia Judaizmu w Polsce

Główne obchody 14. ogólnopolskiego Dnia Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce odbędą się 15 i 16 stycznia w Przemyślu, jednak z programem wspólnych modlitw chrześcijan i żydów, wystaw, dyskusji i koncertów dołączą się także Poznań, Kraków, Warszawa, Płock, Kielce i Lublin.

Mottem styczniowego Dnia Judaizmu są słowa skierowane przez Boga do Abrahama: „Weź twego syna jedynego, którego miłujesz, Izaaka, idź do kraju Moria i tam złóż go w ofierze na jednym z pagórków, jaki ci wskażę” (Rdz 22,2).

W zaproszeniu na główne obchody Dnia Judaizmu, ich gospodarz, metropolita przemyski abp Józef Michalik wyraża ufność, że „ten dzień, który wypełni zgodna i jednogłośna modlitwa, pogłębiona duchową refleksją nad słowem Bożym, zaduma nad historyczną przeszłością, a przede wszystkim szczery i braterski dialog współczesnych Żydów i chrześcijan, stanie się kolejną okazją do lepszego poznania się oraz odkrywania wspólnych tradycji i wspólnej drogi, którą jest codzienne życie wiarą w jednego Boga”.

„Tegoroczne ogólnopolskie obchody Dnia Judaizmu mają miejsce w Przemyślu, mieście od wieków wielokulturowym, w którym do czasu ostatniej wojny tętniło życie wspólnoty żydowskiej” – czytamy w słowie wydanym z tej okazji przez bp. Mieczysława Cisłę, przewodniczącego Komitetu Konferencji Episkopatu Polski ds. Judaizmu. „Ziemia ta jest dalej miejscem żydowskich cmentarzy i materialnych znaków przeszłości żydowskiej wiary i kultury. Tutaj każdego roku do grobu Widzącego w Leżajsku pielgrzymują tysiące chasydów. W zbieranych żydowskich Księgach Pamięci znajdujemy wzruszające świadectwa tej przeszłości” - dodaje biskup.

Przemyśl

Ogólnopolskie obchody Dnia Judaizmu rozpoczną się w sobotę 15 stycznia w Przemyślu. W Auli Wyższego Seminarium Duchownego wyświetlone zostaną filmy o bł. ks. Emilianie Kowczu, proboszczu z Majdanka oraz o rodzinie Ulmów z Markowej, którzy poświęcili życie, ratując Żydów w czasie II wojny światowej.

W niedzielę 16 stycznia o godz. 16.30 w archikatedrze przemyskiej nastąpi wspólne nabożeństwo słowa Bożego pod przewodnictwem abp. Józefa Michalika, metropolity przemyskiego obrządku łacińskiego. Uczestniczyć w nim będą m.in. bp Mieczysław Cisło, przewodniczący Komitetu Konferencji Episkopatu Polski ds. Judaizmu, abp Jan Martyniak, metropolita archidiecezji przemysko-warszawskiej Kościoła greckokatolickiego, rabin Boaz Pash, Naczelny Rabin Krakowa, ks. prof. Stanisław Harzęga i inne przybyłe osobistości.

Czytanie ze Starego Testamentu skomentuje rabin Boaz Pash, ks. prof. Stanisław Harzęga przedstawi komentarz do czytania z Nowego Testamentu, a homilię po Ewangelii wygłosi bp Mieczysław Cisło. Na zakończenie przewidziany jest znak pokoju i rozesłanie.

Niedzielny ranek wypełni otwarcie wystawy „Żydzi w Przemyślu” w Ratuszu Miejskim oraz wystawy poświęconej osobom ratującym Żydów w katedrze Kościoła greckokatolickiego (godz. 15.45).

W katedrze greckokatolickiej odbędzie się także nabożeństwo ku czci błogosławionego ks. Emiliana Kowcza. Przewodniczyć mu będzie abp Jan Martyniak.

O godz. 11.15 Jacek Błoński wygłosi w ratuszu wykład pt. „Sytuacja Żydów w kontekście wielonarodowej wspólnoty Przemyśla”.

O godz. 12.30 przewidziana jest konferencja prasowa w ratuszu z udziałem obu arcybiskupów przemyskich, Józefa Michalika, metropolity przemyskiego obrządku łacińskiego i Jana Martyniaka, metropolity przemysko-warszawskiego Kościoła greckokatolickiego, bp. Mieczysława Cisło, rabina Michaela Schudricha oraz prezydenta Przemyśla Roberta Chomy.

Następnie o godz. 13.15 na przemyskim Kirkucie przy ul. Słowackiego odbędzie się modlitwa Kadisz za zmarłych.

O godz. 17.30 w auli Wyższego Seminarium Duchownego nastąpi otwarcie wystawy poświęconej rodzinie Józefa i Wiktorii Ulmów z Markowej koło Łańcuta, która w czasie wojny ukrywała członków żydowskich rodzin Szallów i Goldmanów, za co zostali zamordowani 24 marca 1944 r. Ich proces beatyfikacyjny rozpoczął się w 2003 r.

Następnie w tym samym miejscu odbędzie się panelowa dyskusja, prowadzona przez red. Zbigniewa Nosowskiego, wiceprzewodniczącego Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów. Wezmą w niej udział: bp Mieczysław Cisło, przewodniczący Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem przy Konferencji Episkopatu Polski, Michael Schudrich, Naczelny Rabin Polski, Piotr Kadlcik, przewodniczący Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Polsce, Boaz Pasch, Naczelny Rabin Krakowa, prof. Jan Grosfeld z UKSW, ks. Stefan Batruch z Kościoła greckokatolickiego, ks. prof. Stanisław Haręzga, biblista i Rober Choma, prezydent Przemyśla.

Obchody Dnia Judaizmu w Przemyślu zakończy uroczysty koncert przemyskiego zespołu „Family Klezmer Band” na Zamku Kazimierzowskim o godz. 20.

Dzień Judaizmu poprzedzi wydanie specjalnego numeru kwartalnika „Przemyski Przegląd Kulturalny”, w całości poświęconego kulturze żydowskiej, wystawy i koncerty w niektórych miastach archidiecezji przemyskiej oraz specjalne katechezy w szkołach poruszające problematykę judaizmu i dialogu między chrześcijaństwem a judaizmem.

Przewidziane są także obchody 14. Dnia Judaizmu w innych miastach Polski.

Kraków

Ważnym wydarzeniem krakowskich obchodów będzie hawdala, czyli nabożeństwo na zakończenie szabatu z udziałem żydów i chrześcijan. Odbędzie się ono w Synagodze Tempel na krakowskim Kazimierzu w sobotę 15 stycznia o godz. 17.00. W spotkaniu będzie uczestniczył kard. Stanisław Dziwisz, metropolita krakowski oraz kard. Franciszek Macharski. Modlitwę poprowadzi Boaz Pasz, naczelny rabin Krakowa i Edgar Gluck, naczelny rabin Galicji.

W programie krakowskich obchodów zaplanowano także spotkanie „Oto jestem!” – Abraham wobec próby”. - Podczas niego o „związaniu Izaaka” rozmawiać będą naczelny Rabin Krakowa Boaz Pasz oraz red. Janusz Poniewierski – mówi Krzysztof Mleczko, kierownik Biura Informacji i Promocji Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Spotkanie odbędzie się w środę 12 stycznia o godz. 17.00 na UPJP2 przy ul. Franciszkańskiej 1.

Poznań

Jak tłumaczy jeden z organizatorów, ks. Jerzy Stranz, spotkania związane z Dniem Judaizmu w Poznaniu odbywać się będą przez cały tydzień. Kulminacyjnym momentem święta będzie nabożeństwo biblijne 17 stycznia pod przewodnictwem abp. Stanisława Gądeckiego z udziałem przedstawicieli Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich. Uczestnicy nabożeństwa w kościele pw. św. Wojciecha w Poznaniu usłyszą pieśni w wykonaniu scholi ekumenicznej.

Do Poznania na zaproszenie abp. Gądeckiego przybędzie także ks. prof. Joseph Sievers, wykładowca Papieskiego Instytutu Biblijnego w Rzymie. Na Wydziale Teologicznym UAM wygłosi on wykład otwarty pt. „Kim był faryzeusz? Ujęcie prosopologiczne”. Sievers jest profesorem historii i literatury żydowskiej okresu hellenistycznego. Zakres jego badań obejmuje apokaliptykę żydowską, wybrane kwestie z literatury Qumran, problematykę dotyczącą ugrupowań religijnych w Izraelu, osoby Jezusa z Nazaretu, ukazanego w kontekście historyczno-kulturowym epoki.

Jak poinformował KAI o. Bogusław Kochaniewicz z UAM, przedstawiany po raz pierwszy w Poznaniu wykład na temat tożsamości faryzeuszów ukazuje członków tego ugrupowania w nowym świetle, ponieważ autor, opierając się na źródłach literackich epoki, dokonał weryfikacji rozpowszechnionego stereotypu faryzeuszów, przeciwstawiając go nowemu ujęciu.

Podczas Dnia Judaizmu będzie można wziąć udział w grze miejskiej „Pojzn, tej! Śladami Poznańskich Żydów”. Uczestnicy gry w małych grupach będą odwiedzać miejsca związane z kulturą żydowską, m.in. odtworzony fragment cmentarza żydowskiego z grobem rabina Akivy Egera, budynek byłej synagogi, a także niektóre poznańskie muzea oraz siedzibę Gminy Żydowskiej.

W Poznaniu odbędą się także koncert Bester Quartet i koncert pieśni żydowskich w wykonaniu kantora Toma A. Fürstenberga z Holandii. W Bibliotece Raczyńskich będzie można odwiedzić wystawę „Judaizm – religia, tradycja”, na której zaprezentowano książki na temat judaizmu, wiary, obrzędów i symboli, egzemplarze Talmudu, Torę i Zohar oraz modlitewniki i leksykony, a także pergaminowy fragment zwoju Tory. Wystawę uświetnią ciekawe eksponaty, wśród nich oryginalne kipa, tałes, talit oraz filakterie.

Szczegółowy program poznańskich uroczystości na stronie www.archpoznan.pl.

Warszawa

Stołeczne obchody Dnia Judaizmu potrwają od 15 do 17 stycznia. Pierwszego dnia o godz. 17.00 w synagodze Nożyków (ul. Twarda 6) odbędzie się uroczystość nadania przez Polską Radę Chrześcijan i Żydów (PRChiŻ) honorowego tytułu Człowiek Pojednania za rok 2010 ks. prof. Tomášowi Halíkowi, 62-letniemu prezydentowi Czeskiej Akademii Chrześcijańskiej, duszpasterzowi i pisarzowi.

Sobotnia uroczystość rozpocznie się od hawdali – uroczystego zakończenia szabatu. Następnie laudację na cześć laureata wygłosi prof. Stanisław Krajewski. Natomiast ks. prof. Tomáš Halík wygłosi wykład pt. „Różnorodność pojednana”.

16 stycznia o godz. 12.30 w kościele Wszystkich Świętych (plac Grzybowski 3/5) Mszy św. "o uproszenie miłości" przewodniczyć będzie bp prof. Tadeusz Pikus, biskup pomocniczy archidiecezji warszawskiej.

Tego samego dnia w synagodze Nożyków trwać będzie dzień otwarty. Uroczystego powitania o godz. 10.30 dokonają: przedstawiciel Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie, przedstawiciel Kościoła katolickiego i przedstawiciel Biura Naczelnego Rabina Polski. O godz. 10.30, 12.00 i 13.30 możliwe będzie zwiedzanie w grupach synagogi i mykwy. Na godz. 10.30-14.30 zaplanowano warsztaty dla dzieci. Rodzice będą mogli zostawić pociechy w specjalnie przygotowanej sali w synagodze, gdzie edukatorzy poprowadzą zajęcia plastyczne z tworzenia tradycyjnych przedmiotów rytualnych, opowiedzą też o podstawowych zasadach judaizmu, np. czym jest szabat. Z kolei o godz. 11.30 odbędzie się występ chóru żydowskiego.

17 stycznia o godz. 19.00 w kościele św. Kazimierza (Rynek Nowego Miasta 2) odbędzie się Liturgia Słowa pod przewodnictwem o. Wiesława Dawidowskiego OSA, współprzewodniczącego Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów) z komentarzem żydowskim prof. Stanisława Krajewskiego i chrześcijańskim ks. prof. Krzysztofa Bardskiego.

Płock

Gościem płockiego Dnia Judaizmu będzie ks. dr Manfred Deselaers. Kapłan diecezji akwizgrańskiej wygłosi w Sali Biskupów płockiego WSD wykład pt. „Tęcza nad Auschwitz. Moja osobista droga do Oświęcimia, moje poszukiwanie drogi pojednania”. Poprowadzi także wspólną modlitwę za ofiary Zagłady.

Ks. dr Deselaers jest teologiem, bardzo zasłużonym dla dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, w przeszłości studiował i pracował w Izraelu. Od czasu powstania Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu, pracuje w nim na rzecz pojednania polsko-niemieckiego i chrześcijańsko-żydowskiego. Prowadzi w Centrum seminaria i rekolekcje dla grup z Izraela, Niemiec i Polski. Przyjedzie do Płocka na zaproszenia ks. prof. Henryka Seweryniaka, wykładowcy UKSW w Warszawie i WSD w Płocku.

Kielce

Na program kieleckich obchodów Dnia Judaizmu złożą się przede wszystkim spotkania o kulturze i tradycji żydowskiej. Odbędą się one głównie w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej (WBP) i na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego.

W poniedziałek 17 stycznia o godz. 16.00 w WBP ze sztuką pt. „Tajemnice mojej babci” wystąpi Teatr Midraszowy z Krakowa. Po spektaklu odbędzie się spotkanie z Tanyą Segal – rabinką judaizmu postępowego w Beit Kraków. O godz. 19.30 w kościele pw. św. Franciszka odprawione będzie nabożeństwo Słowa Bożego.

W wtorek o godz. 17.00 w WBP odbędzie się spotkanie z Szalom Ben Stamblerem, rabinem z organizacji Chabad Lubawicz, który opowie na temat „Radości Wysokich Świąt Żydowskich”.

W środę o godz. 15.00 na UJK o poezji Chaima Bialika w języku polskim będzie mówił dr hab. Maciej Tomala z UJ. Tego samego dnia o g. 18.00 w WBP odbędzie się spotkanie autorskie z Mikołajem Grynbergiem, autorem albumu fotograficznego "Auschwitz. Co ja tu robię?”. Grynberg kieruje ją do tych, którzy odwiedzili obóz, ale i do tych, którzy tam się w ogóle nie wybierają, obawiając się np. swojej emocjonalnej reakcji. Na podstawie książki powstaje wystawa zdjęć oraz projekt edukacyjny.

W czwartek o g. 16.00 naczelny rabin Polski Michael Schudrich przedstawi na UJK wykład pt. „Czy rabin to ksiądz żydowski?”.

W sobotę o godz. 16.00 w tej samej placówce odbędzie się spotkanie z ks. Manfredem Deselaersem oraz Zofią Posmysz, byłą więźniarką KL Auschwitz i scenarzystką filmu „Pasażerka”. Napisana przez nią historia opowiada o dwóch młodych kobietach, które spotkały się w obozie koncentracyjnym. Po latach Liza, była niemiecka strażniczka spotyka Martę, polską więźniarkę. Film zekranizował Andrzej Munk, który zginął w czasie jego produkcji. W 1964 r. obraz dostał nagrodę Międzynarodowej Krytyki w Cannes i Wenecji.

Rozmowę poprowadzi Bogdan Białek, główny organizator Dnia Judaizmu w Kielcach.

W tym roku mija pięć lat od kieleckich obchodów IX Dnia Judaizmu. "Przez pięć lat wiele zdarzyło się w naszym mieście na rzecz zbliżenia polsko-chrześcijańsko-żydowskiego. Marsze pamięci, pomniki, spotkania, wielki szabaton przyczyniły się do tego, że największe gazety izraelskie piszą o Polsce i Kielcach z szacunkiem i uznaniem, pomimo bolesnej pamięci minionych zdarzeń" - uważa Białek.

Lublin

Lubelskie obchody Dnia Judaizmu rozpocznie 17 stycznia o godz. 16.00 nabożeństwo pod przewodnictwem abp. Józefa Życińskiego. Po modlitwie z zebranymi spotka się ks. Grzegorz Pawłowski, który specjalnie na tę okazję przyjechał do Polski.

Kapłan pracuje w Ziemi Świętej od 40 lat. Pochodzi z religijnej rodziny żydowskiej. Gdy zaczęła się wojna, jako ośmioletni Hersz mieszkał z rodziną w Zamościu. Matka jeszcze w rodzinnym domu miała mu powiedzieć: „ty będziesz żołnierzem Mesjasza”. Po wybuchu wojny rodzina znalazła się w zamojskim getcie, a potem w Izbicy. Stamtąd uciekł. Ocalał - jako jedyny z rodziny - dzięki pomocy wielu Polaków, przede wszystkim chłopów na Zamojszczyźnie (kilkoro z nich otrzymało tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata).

Zdobył fałszywą metrykę chrztu, a potem świadomie się ochrzcił. Po szkole postanowił zostać księdzem, święcenia przyjął w 1958 r. Choć z początku nie wyjawiał swego pochodzenia, w końcu to zrobił, mimo że ostrzegano go, że będzie miał problemy w pracy duszpasterskiej.

Po kilku latach pracy w diecezji lubelskiej wyjechał, za zgodą ówczesnego ordynariusza bp. Piotra Kałwy, do Izraela. Rozpoczął tam pionierską pracę duszpasterską w środowisku izraelskiej Polonii, rodzin mieszanych żydowsko-polskich i katolików narodowości żydowskiej. W Jaffie utworzył polski ośrodek duszpasterski. Jeździł po całym kraju, od Hajfy na północy po Ejlat nad Morzem Czerwonym.

Ks. Pawłowski jest bohaterem książki „Sługa Mesjasza” autorstwa Lucyny Montusiewicz. Książkę wydało Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium”. Można w niej przeczytać o realiach życia Kościoła katolickiego w Izraelu, np. o powstawaniu małych wspólnot wiernych.

Organizatorami XIV Ogólnopolskiego Dnia Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce są: metropolita przemyski obrządku łacińskiego abp Józef Michalik, prezydent miasta Przemyśla Robert Choma oraz Komitet ds. Dialogu Religijnego Konferencji Episkopatu Polski.

Dzień Judaizmu w Kościele katolickim jest inicjatywą Konferencji Episkopatu Polski. Został ustanowiony w 1997 r. Po raz pierwszy Dzień Judaizmu obchodzono w 1998 r. Dzień Judaizmu jest czasem refleksji nad słowem Bożym, czasem spotkań i modlitwy. Ten dzień uświadamia wierzącym w Chrystusa judaistyczne korzenie chrześcijaństwa. W ten sposób chrześcijanie mogą jeszcze głębiej odkrywać swoją tożsamość, dostrzegając przede wszystkim to, co ich łączy z wyznawcami judaizmu: wiara w jednego Boga, Biblia, tradycja religijna, Dekalog jako fundament praw moralnych, czy też wezwanie do codziennej modlitwy.

Komitet ds. Dialogu z Judaizmem, powołany w 1996 r., prowadzi dialog z przedstawicielami judaizmu, a jego celem jest upowszechnianie postaw dialogu i życzliwości wobec Żydów w środowiskach chrześcijańskich.

Poprzedni, XIII Dzień Judaizmu odbył się 17 stycznia 2010 r. w Tarnowie.

Komitet Konferencji Episkopatu Polski ds. Judaizmu przygotował specjalne materiały duszpasterskie przed zbliżającym się Dniem Judaizmu. Zawierają one słowo przewodniczącego komitetu, bp. Mieczysława Cisło, teksty liturgiczne oraz homilię na XIV Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce oraz modlitwę Benedykta XVI z Jerozolimy.