Od jajka do… jajka czyli rzecz o odpowiedzialności

Autor pomysłu: Hanna Hetmańska

Adresat: uczniowie klas gimnazjalnych i licealnych.

Liczba uczestników: grupa klasowa.

Materiały: arkusz szarego papieru, flamastry, pisemna instrukcja dla każdej grupy.

Przebieg zajęć

Godzina pierwsza

Wprowadzenie

1/ Na tablicy zapisz definicję (jeśli masz do dyspozycji tablicę zakrywaną, to najlepiej zrobić to w trakcie przerwy) pojęcia "jajko". Możesz posłużyć się poniższą propozycją:

"Jajko - żeńska komórka rozrodcza składająca się z białka i żółtka otoczonych twardą skorupką (potocznie w odniesieniu do jaj ptactwa domowego)" za: Słownik współczesny języka polskiego, Warszawa 1998

2/ Zaproponuj uzupełnienie definicji poprzez określenia kojarzone z jajkiem (zapisz na tablicy) - wśród zaproponowanych np. małe, żółte, czekoladowe, nietrwałe, kruche, strusie, kurze, kacze … podkreśl: kurze, nietrwałe, kruche (By pojawiły się propozycje, można zadawać uczniom pytania typu: Jakie są rodzaje jaj? Jakie mają kolory? Jakie właściwości?

3/ Posłuż się rekwizytem - poproś jednego z uczniów, by przyniósł na środek klasy jajko (przed lekcją możesz je położyć na półce lub na oknie czy innym nie zwracającym uwagi miejscu). Zaznacz, że jajko jest surowe i poproś o jego kilkakrotne podrzucenie. Zapytaj o uczucia, emocje ucznia wykonującego ćwiczenie jak i pozostałych uczniów w klasie. Skup uwagę na wyłowieniu sformułowań związanych z odpowiedzialnością.

Temat

4/ Podaj temat lekcji "Od jajka do…_____________ czyli rzecz o odpowiedzialności". Zaznacz, że uzupełnienie tematu o jeden wyraz pojawi się na zajęciach następnych.

Ćwiczenie

5/ Podziel klasę na zespoły (w każdym powinno znaleźć się 6 -7 osób). Poproś o ustalenie osób "funkcyjnych" w grupie: lidera, sekretarza, sprawozdawcy, materiałowego, "Kuby Pospieszacza" - osoby dyscyplinującej grupę, pilnującej czasu realizacji zadania.

6/ Krótko wyjaśnij poniższą instrukcję: Każda z grup pracuje nad pojęciem odpowiedzialności. Materiałowy odbiera od nauczyciela: arkusz szarego papieru, flamastry, instrukcję oraz otrzymuje informację dotyczącą miejsca pracy.

UWAGA: ważne, aby grupy pracowały osobno - stąd też wcześniej należy przygotować wolne sale lub zaproponować pracę w bibliotece, czytelni czy innych miejscach na terenie szkoły.

Instrukcja zawiera następujące polecenia:

· Przedyskutujcie znaczenie pojęcia "odpowiedzialność" i stwórzcie definicję (nie korzystajcie z żadnych materiałów źródłowych - np. słowników).

· Narysujcie "odpowiedzialność" w formie logo.

· Napiszcie równanie matematyczne ilustrujące pojęcie "odpowiedzialności". W swojej propozycji możecie wykorzystać określenia z definicji.

· Ułóżcie słowa na temat odpowiedzialności do popularnej melodii (w trakcie prezentacji należy zaśpiewać ułożona piosenkę).

· Napiszcie slogan reklamowy dotyczący odpowiedzialności.

· Przedstawcie odpowiedzialność poprzez scenkę pantomimiczną (około 1 min.).

· Zaproponujcie wprowadzenie inspirujące innych do refleksji.

UWAGA: uczniowie mogą mieć problem z wykonaniem ostatniego zadania - warto wtedy im pomóc, proponując sformułowanie niedokończonego zdania czy pytania odwołującego się do jakiegoś bezpośredniego doświadczenia związanego z kwestią odpowiedzialności.

7/ Podaj czas na przygotowanie prezentacji - około 30 minut - zwróć uwagę na to, że estetyka plakatów jest kwestią drugorzędną (z doświadczenia wiem, że uczniowie cyzelują rysunki, dobierają kolory - mogą wtedy nie zdążyć z wykonaniem wszystkich poleceń). Poproś o wspólne spotkanie 3 minuty przed końcem lekcji - uczniowie w sali zostawiają do następnej lekcji wypracowane materiały.

Godzina druga

8/ Przed zajęciami przygotuj - z wybranymi wcześniej uczniami - salę tak, by uczniowie usiedli w grupach, w których pracowali na lekcji poprzedniej (wystarczy zsunąć po dwie ławki i na każdym zaimprowizowanym stoliku położyć listę uczniów tworzących poszczególne grupy).

9/ Zajęcia zacznij od wyjęcia tego samego jajka, które pojawiło się na lekcji poprzedniej, połóż je bez komentarza na swoim biurku.

10/ Rozdaj materiały wypracowane przez uczniów na poprzedniej lekcji (można je rozłożyć na podłodze i poprosić materiałowych o ich odebranie).

Prezentacje

11/ Poproś o prezentacje poszczególne grupy - przypomnij, że odbywać się mają zgodnie z instrukcją (można z góry ustalić kolejność prezentacji, nazywając poszczególne grupy).

12/ Pamiętaj o tym, by po każdej prezentacji uczniowie mieli czas na pisemną odpowiedź - zainspirowaną wprowadzeniem do refleksji (możesz poprosić wcześniej o wyjęcie kartek lub rozdaj je przed prezentacjami), poproś uczniów, by podpisali kartki swoimi imionami.

13/ Zaproponuj powieszenie plakatów o odpowiedzialności w klasie na ścianie, poproś uczniów, by wybrali spośród sformułowanych przez siebie refleksji tę, którą będziesz mogła/będziesz mógł przechować w swojej teczce i podzielić się na najbliższym zebraniu z rodzicami.

Zadanie domowe

14/ Weź do ręki jajko - rekwizyt - przypomnij scenę z lekcji poprzedniej (punkt 3). Zapisz ponownie temat, uzupełniając puste miejsce: "Od jajka do…jajka czyli rzecz o odpowiedzialności".

15/ Zaproponuj przeprowadzenie następującego eksperymentu:

"Od jutra - przez dwa tygodnie - opiekuj się wyjętym z lodówki, surowym jajkiem. Pamiętaj o tym, że nie możesz go nigdzie zostawiać - cały czas powinno być z tobą. Przynoś je codziennie - poza wolnymi dniami - do podpisu nauczycielowi. Systematycznie zapisuj swoje spostrzeżenia. Powodzenia".

Zamiast zakończenia

Weronika Łęgowska "Świat według jajka czyli historia Albina" (OLJ w Gdyni)

Dzień pierwszy 23 kwietnia

Pamiętnik mój

Dziś poznałam Albina. Zabawne, bo przez cały czas mieszkał u dziadków w lodówce. Kiedy go znalazłam, był troszkę przemarznięty, więc dzień upłynął mi na szyciu ubranka. Jest teraz bardzo przystojny. Z twarzy przypomina mi jednego profesora, ale nie wiem doprawdy którego. Albin po raz pierwszy widział komputer. Sprawdził ze mną pocztę i rozwiązał konkurs internetowy z angielskiego. Potem wysłuchał, jak uczę się wiersza na polski a następnie położył się spać do swojego nowego domku. Miły gość z tego Albina!

Pamiętnik jego

Dziś przeżyłem szok Kiedy Weronika wyjęła mnie z lodówki, pomyślałem: "no tak bracie, czas na ciebie". Jednak Weronika nie zjadła mnie, tylko ubrała. Pokazała mi komputer, beznadziejnie recytowała jakiś wiersz. Znalazła mi wygodny domek, po czym na siłę mnie do niego wcisnęła.

Dzień drugi 24 kwietnia

Pamiętnik mój

Dziś zabrałam Albina do szkoły. Prawie zaspał. Dziewczyny stwierdziły, że jest podobny do mojego dziadka. Nigdy nie myślałam, ze mój dziadek ma taką jajczarską urodę, ale…czy tamte oczy mogą kłamać? Podczas podpisywania pani Hetmańska zareagowała dziwnym śmiechem, ale chyba Albin jej się spodobał. Nowy uczeń poznał wielu kolegów - jajków, choć kilku z nich zginęło przedwcześnie (niemal od razu). Potem wróciliśmy do domu. Tam obiad, kolacja, Internet i spanko. Dziadek naprawił Albinowi zamek do domku. Zastanawiam się, czy powinnam go zaszczepić… (Albina oczywiście)

Pamiętnik jego

Weronika nie znosi wstawać rano i tu się zgadzamy, ale pomysł zabierania mnie do szkoły nie jest najzdrowszy. W szkole zostałem poniżony dwa razy: najpierw jej profesorka uśmiała się na mój widok a następnie zrobiła mi jakiś dziwny tatuaż. Rozumiem czarny, ale fioletowy?! Po powrocie do domu widziałem, jak Weronika opycha się pysznym obiadkiem, ale ja nic nie dostałem. Trudno. Mam tylko nadzieję, że po tych tatuażach nie wpadnie jeszcze na pomysł szczepienia (…)"

Magdalenia Sikora "Czternaście dni z życia jajka" (OLJ w Gdyni)

"(…) Dzień czternasty

Dziś, po kościele, jajko spędziło dzień w domu. Przecież jutro idziemy do szkoły. Jeszcze nie wiem, co zrobię z jajkiem. Może ugotuję? Jedno wiem na pewno: nie wyrzucę go! Bardzo się do niego przywiązałam, choć to tylko jajko. Właściwie dziwię się sobie, że udało mi się utrzymać Pinkiego "przy życiu" tyle dni. Uważam, że to doświadczenie wiele mi dało i uświadomiło, jak ciężkie jest dorosłe życie i jak trudna jest odpowiedzialność".

UWAGA: powyższe zapisy pochodzą sprzed kilku lat - to swoisty dokument nie tylko dla mnie jako nauczyciela, ale i dla autorek, ich kolegów i koleżanek, rodziców. Właśnie o tych ostatnich starajmy się pamiętać w sposób szczególny: zaprezentowane na spotkaniu z rodzicami plakaty, kartki z refleksjami dotyczącymi odpowiedzialności, fragmenty zapisków są dla rodziców niezwykle cenne.