Wigilia i Boże Narodzenie u grekokatolików

W katolickich Kościołach Wschodnich święta Bożego Narodzenia trwają 3 dni, zgodnie z kalendarzem juliańskim zaczynają się 7 stycznia, 13 dni po świętach w Kościele rzymskokatolickim.

U grekokatolików Wigilia obchodzona jest 6 stycznia, nazywana jest Swiatym Weczerem. Tego dnia wiernych obowiązuje ścisły post, w odróżnieniu od wiernych Kościoła rzymskokatolickiego, w którym według wprowadzonych przed czterema laty przykazań kościelnych, ten post nie obowiązuje.

Wieczorem cała rodzina zasiada do kolacji wigilijnej, złożonej z 12 tradycyjnych potraw. Poczesne miejsce wśród nich zajmuje kutia zrobiona m.in. z pszenicy (symbol rodzącego się życia), miodu (symbol wiecznego szczęścia), maku, orzechów i bakalii.

Wigilijna wieczerza rozpoczyna się wspólną modlitwą i odśpiewaniem hymnu Troparionu, sławiącego narodzenie Chrystusa. Następnie odczytywany jest fragment Pisma Świętego, mówiącego o narodzeniu Jezusa w Betlejem. Potem głowa rodziny dzieli się prosforą z bliskimi i wszyscy składają sobie życzenia.

Pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia w Kościele greckokatolickim poświęcony jest narodzeniu Jezusa Chrystusa, w drugim obchodzona jest uroczystość Świętej Rodziny, a w trzecim Kościół greckokatolicki czci pamięć pierwszego męczennika i diakona - świętego Stefana.

Na końcu uroczystych liturgii sprawowanych w Boże Narodzenie w różnych częściach kraju, wierni Kościoła grekokatolickiego otrzymują błogosławieństwo oliwą i kawałek prosfory z pięciu chlebów poświęconych na porannym nabożeństwie, tzw. "wełykim poweczerju".

Jest w Polsce parafia greckokatolicka – prowadzona przez ojców bazylianów w Warszawie – w której święta Bożego Narodzenia obchodzone są w tym samy czasie co w Kościele rzymskokatolickim. Warszawska parafia obchodzi Boże Narodzenie według kalendarza gregoriańskiego (25 grudnia) od 1930 r. Wtedy parafia została odnowiona (w 1875 r. zlikwidowali ją Rosjanie) i parafianie, którzy żyli i pracowali w rzymskokatolickim środowisku, zdecydowali, żeby obchodzić święta według kalendarza gregoriańskiego.

W maju 1996 r. Stolica Apostolska zdecydowała o utworzeniu w Polsce greckokatolickiej prowincji kościelnej – metropolii przemysko-warszawskiej. W jej skład weszły: archidiecezja przemysko-warszawska i diecezja wrocławsko-gdańska. Granica przebiega na Wiśle. Na czele metropolii stanął arcybiskup Jan Martyniak, a ordynariuszem eparchii wrocławsko-gdańskiej został bp Teodor Majkowicz. W czerwcu 1999 r. nowym biskupem diecezji wrocławsko-gdańskiej został ks. Włodzimierz Juszczak.

Wierni Kościoła greckokatolickiego w Polsce skupieni są w metropolii przemysko-warszawskiej, w której skład wchodzą dwie diecezje: archidiecezja przemysko-warszawska i diecezja wrocławsko-gdańska.
Na czele metropolii stoi arcybiskup Jan Martyniak, zaś biskupem diecezji wrocławsko-gdańskiej jest bp Włodzimierz Juszczak.

Liczbę grekokatolików w Polsce szacuje się na ok. 120 tys.