Damazy

Jest to imię wywodzące się z języka greckiego, w którym miało formę Dámasos, skąd przeszło do łaciny jako Damasus. Pochodzi ono od słowa pospolitego damáo 'ujarzmiam, oswajam'. Element -dámas pojawiał się w wielu imionach greckich, przede wszystkim jako człon drugi, np. Demodamas 'ujarzmiający lud', Hippodámas 'ujarzmiający konie' itd. Imię Damazy (Damasus) odpowiadałoby znaczeniowo polskiemu 'oswojony, ujarzmiony, łagodny'.

W dawnej Polsce imię nie było używane. Pojawiło się ono na początku XIX w.; znamy je z tytułu komedii Blizińskiego Pan Damazy oraz Bałuckiego Damazy.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Damasus, fr. Damase, niem. Damasus, wł., hiszp. Damaso.

Święty, który uświetnił i spopularyzował to imię (jedyny, jakiego spotykamy w wykazach hagiograficznych), był wybitnym papieżem IV stulecia i zapisał się złotymi głoskami w historii chrześcijańskiej epigrafiki, a także - jako protektor i inspirator Hieronima - w dziejach biblistyki. Trudno rozstrzygnąć, czy był z pochodzenia Hiszpanem, jak chcą niektórzy, powołując się na nikłe świadectwa, czy też - jak wolą inni - rodowitym Rzymianinem. Urodził się prawdopodobnie około r. 305 jako syn kapłana (lub biskupa) Antoniego i jego żony, Laurencji. W czasie pontyfikatu Liberiusza był już diakonem. Zdaje się, że razem z papieżem przebywał na wygnaniu, ale wróciwszy zeń dość wcześnie, przez czas jakiś należał do zwolenników antypapieża Feliksa. Pogodzony z Liberiuszem, w r. 366 został jego następcą, ale wybór nie był jednomyślny i Damazemu przyszło przez czas dłuższy walczyć z kontrkandydatem Ursycynem. Spór rozstrzygnął cesarz. On też uwolnił potem Damazego od zarzutów wysuwanych przez zwolenników Ursycyna. Dodajmy zaraz, że nie byli to jedyni przeciwnicy, z którymi musiał się ścierać. Poza zwolennikami Ursycyna byli jeszcze schizmatyccy biskupi, donatyści, lucyferianie i nowacjanie. Mimo to Damazy nie zaniedbywał innych spraw i nie wyrzekł się swych szczególnych inicjatyw. I tak w rozwoju nauk biblijnych niewątpliwym tytułem do chwały jest mecenat, jaki sprawował nad Hieronimem (zob. Hieronim, doktor Kościoła). Od r. 382 miał go do swej dyspozycji jako sekretarza. Na żądanie Damazego książę egzegetów podjął się rewizji dawnego łacińskiego przekładu Nowego Testamentu i poruszył wiele innych zagadnień biblijnych. Przypisywano także Damazemu autorstwo słynnego Decretum Gelasianum, zawierającego kanon Pisma Św. Nie jest to słuszne. Nie wiadomo też dokładnie, jakie jeszcze pisma wyszły spod pióra samego Damazego, bo do naszych czasów się nie dochowały. Jako autor znany jest przede wszystkim z twórczości w dziedzinie epigrafiki. Zajął się mianowicie odnowieniem i udostępnieniem rzymskich katakumb i przy tej przede wszystkim okazji ułożył wiele inskrypcji, z których dochowało się około sześćdziesięciu. Uchronił dzięki temu od zapomnienia wiele wiadomości historycznych i faktów rzucających światło na dzieje męczeństwa i kultu rzymskich bohaterów wiary. Napisy te z jego inicjatywy rył w marmurze Furius Dionysius Philocalus, stwarzając w ten sposób tzw. pismo damazjańskie. Mniej szczęśliwym był papież w prowadzeniu polityki wobec chrześcijańskiego Wschodu, rozdwojonego na skutek tzw. schizmy antiocheńskiej. Pod wpływem Atanazego Damazy opowiadał się przeciw większości w episkopacie wschodnim, na którego czele stał wielki Bazyli z Cezarei. Długo i ze zmiennym powodzeniem toczyły się negocjacje w zawikłanej sprawie obsady stolicy antiocheńskiej. Damazy nie doczekał się właściwie uspokojenia, które nastąpiło po zejściu ze sceny głównych aktorów sporu. Sam papież zmarł 11 grudnia 384 r. W tym też dniu wspominany był zawsze w Kościele.