Julian

Imię łacińskie pochodzące od imienia Juliusz (Julius), utworzone za pomocą przyrostka -anus. Taki przyrostek dodawali do swego nomen gentilicium wyzwoleńcy i adoptowani. Utworzone w ten sposób cognomen dodawali z kolei do pełnego nazwiska pana lub adoptującego, który przyjmował ich do swego rodu. Znamy je jako imię cesarza Juliana Apostaty, prześladowcy chrześcijan.

W Polsce imię niezbyt popularne. Częstsze staje się dopiero w XIX wieku, choć znane było już od średniowiecza. Poświadczone (w 1298 r.) w formie Julian, Ulijan (w 1403 r.) i w żeńskiej formie Julijana (w 1265 r.). Obok imienia męskiego, obecnie używanego w formie zdrobniałej Julek, znane jest też imię żeńskie Juliana, częściej Julka. W związku ze wspólną etymologią imię Juliana bywa utożsamiane z imieniem Julia.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Iulianus, ang. Julian, fr. Julien, hiszp. Julian, niem. Julianus, Julian, wł. Giuliano.

W Martyrologium Rzymskim spotykamy trzydziestu pięciu Julianów. Nie wszystkie wzmianki dotyczą postaci historycznie rozpoznanych, a niektóre są po prostu powtórzeniem innych. Mimo to istnieniu licznych świętych tego imienia nie da się zaprzeczyć. Dodajmy, że w Bibliotheca Sanctorum odnaleźć można aż pięćdziesięciu świętych figurujących pod tym imieniem. Wszystkich tu oczywiście przedstawić nie możemy. Ukażemy kilku, dla rozległości oddawanej im czci i jej rozgłosu najsławniejszych.

Julian i Bazylissa. Na nalegania rodziców Julian poślubił Bazylissę, ale za zrządzeniem Bożym razem z nią złożył ślub dziewictwa. Zginąć mieli 6 stycznia w Antinoe, w Środkowym Egipcie. Dzieje tego męczeństwa opowiada późna Passio grecka (przed VII stuleciem), przerabiana potem i tłumaczona wiele razy. W Konstantynopolu wybudowano dla ich uczczenia kościół. Potem czczono ich również w Luxeuil i w innych miejscowościach Galii. W XVIII stuleciu męczennika pomylono z Julianem Gościnnym, o którym kilka słów powiemy poniżej. Mniemanie zrodzone z pomyłki utrwaliło się na stulecia.

Julian z Toledo. Urodził się około r. 642 z rodziców chrześcijańskich pochodzenia żydowskiego. Był uczniem biskupa Eugeniusza. Królowi Wambie towarzyszył w czasie wyprawy przeciwko zbuntowanemu księciu Galii Narbońskiej. W r. 680 został po Kwiryku biskupem Toledo. Feliks, jego następca i biograf, przedstawia go jako człowieka roztropnego i wielkodusznego w rozdawnictwie jałmużn, opiekuna uciśnionych, męża modlitwy. W latach 681, 683, 684 i 686 przewodniczył synodom toledańskim. Jego działalność literacka i duszpasterska zmierzały do ustalenia obrzędów, zjednania Żydów, kontynuowania zbioru nazywanego Collectio hispana itd. Zmarł w r. 690, a do martyrologium mozarabskiego został wpisany pod dniem 8 marca. Pozostawił po sobie kilka dziełek, które nie są oryginalne, ale które świadczą o szerokich horyzontach i oczytaniu; w średniowieczu wywierały wpływ niemały.

Julian Gościnny (Hospitator). Nie widnieje w Martyrologium Rzymskim, chociaż tu i ówdzie czczony jest 29 stycznia lub 31 sierpnia. Nie jest też historycznie określone, jaki był początek tych lokalnych kultów, często zresztą mylących omawianą postać z innymi Julianami. Potrafimy co najwyżej śledzić z daleka wątki literackie, które poprzez Złotą legendę popularyzowały naszego Juliana Gościnnego. Znawcy w opowiadaniu o nim dopatrują się pogłosów mitu o Edypie oraz legend o św. Krzysztofie i Eustachym. Podobno, jak Eustachy, namiętnie polował w puszczy i spotkał jelenia, który mu przepowiedział, że zabije rodziców. Przerażony Julian uciekł i założył własną rodzinę z dala od domu rodziców. Nie uniknął jednak przeznaczenia, bo kiedy znowu był na polowaniu, przybyli jego rodzice i położyli się w jego małżeńskim łożu, by odpocząć po trudach podróży. Tam ich po powrocie zastał, a nie poznawszy i rozgniewany rzekomą zdradą żony - zabił. Gdy przekonał się o straszliwej pomyłce, uszedł do dalekiego kraju, osiadł nad rzeką i tam pokutując wspomagał w przeprawie podróżujących. Został dlatego uznany później przez lud za patrona pielgrzymów, podróżników itp., a opowiadanie o nim rozeszło się w wielu wersjach. W czasach nowszych podjął je Gustaw Flaubert: Legende de S. Julien l'Hospitalier (1877) uchodzi za jeden z najprzedniejszych jego utworów.

Julian z Konchy (Cuenca). Urodził się w r. 1127 w Burgos (Hiszpania). Tam też przy klasztorze Św. Augustyna osiadł później jako pustelnik. Równocześnie trudził się jako kaznodzieja ludowy. Został następnie archidiakonem w Toledo. W r. 1196 Alfons IX wyniósł go do godności biskupa Konchy, z której wkrótce (1197) wyparł Maurów. Julian zasłynął z gorliwości, troski o ubogich i daru cudów. Zmarł 28 stycznia 1207 lub 1208 roku. W 1551 r. święto jego ustalono na dzień 5 września. Nowe Martyrologium Rzymskie przywraca mu termin właściwy. Św. Julian uchodzi za patrona koszykarzy.

Julian Maunoir. Urodził się 1 października 1606 r. w Saint-Georges de Reintembault (w depart. Ille-et-Vilaine) jako syn skromnych wieśniaków. Od czternastego do dziewiętnastego roku życia kształcił się u jezuitów w Rennes. W r. 1625 wstąpił do ich nowicjatu. Chcąc służyć najbiedniejszym, prosił potem o wysłanie go do Kanady, ale wobec przynagleń Michała Le Nobletz (1577-1632) oraz jezuity Piotra Bernarda skierowano go na misje ludowe, głoszone w Bretanii. Wszedł w środowisko zaniedbane, rozpite i gwałtowne, zarazem jednak wielkoduszne i w głębi serc chrześcijańskie. Wkrótce zapoznał się dobrze z jego językiem i wrażliwością oraz udowodnił, że posiada doskonałe wyczucie duszpasterskie. Poprzez dialogowaną katechizację, obrazowość, pieśni, barwne procesje itp. ożywił misje ludowe, a tak odnowił religijność wielu okolic. Do swej działalności potrafił wciągnąć najpierw dziesiątki, potem setki kapłanów diecezjalnych. Wielu z nich urobił na gorliwych i świętych duszpasterzy. W podobny sposób wpływał na współpracowników z laikatu, a ponadto użyczał kierownictwa duchowego kilku osobom zdążającym do doskonałości chrześcijańskiej. Z życiorysów takich osób, które napisał, zrodziły się potem trudności na drodze do jego beatyfikacji. Było w nich mianowicie wiele łatwowierności w ocenie niektórych stanów, przypisywanych interwencjom nadprzyrodzonym. Wyczerpany pracą, Julian zmarł 28 stycznia 1683 r. Beatyfikował go w r. 1951 Pius XII.