Maurycy

W Polsce imię poświadczone w r. 1215 w formach Maurycy, Moryc (1321). Jednakże nigdy nie zyskało u nas dużej popularności.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Mauricius, Mauritius, ang. Maurice, fr. Maurice, niem. Moritz, wł. Maurizio.

Doliczono się sześciu świętych tego imienia. Trzech z nich możemy tu śmiało pominąć. Znani z samego imienia, wchodzą w skład grup męczenników; można sądzić, że ich kult jest repliką czci oddawanej trzem omawianym.

Maurycy, męczennik, i jego towarzysze z Legii Tebańskiej. Dla hagiografów stanowią oni problem, który określało się ongiś nazwą quaestio vexata. Napisano na ich temat ogromną ilość uczonych dzieł i dociekliwych rozpraw, ale dotąd nie wyjaśniono jeszcze w pełni tego szczególnego męczeństwa. Mieli stanowić oddział armii rzymskiej, zapewne nie cały legion (ponad sześć tysięcy ludzi), może kohortę lub manipuł. Gdy starym szlakiem komunikacyjnym przekraczali Alpy, w Agaunum (Acaunum, Agauni, dziś Saint-Maurice w kantonie Valais, w Szwajcarii) zażądano od nich, aby przed rozpoczęciem bitwy złożyli bogom ofiarę, na co im nie pozwalało chrześcijańskie sumienie. Gdy stanowczo odmówili, zastosowano najsurowsze represje, zaczęto ich dziesiątkować, aż w końcu wszystkich zamęczono. Odznaczył się w tym męczeńskim boju ich oficer - primicerius Maurycy, obok niego zaś campiductor Eksuperiusz oraz senator militum Kandyd. Pierwszą pisaną wiadomość o tym przekazał w drugim ćwierćwieczu V stulecia biskup Eucheriusz z Lyonu. Jego informatorem miał być Izaak, biskup Genewy, ten zaś czerpał swe informacje od Teodora, biskupa Octodurum (koniec IV w.), który odkrył nekropolę męczenników i zbudował ku ich uczczeniu kaplicę. Tym ostatnim wiadomościom zdają się odpowiadać badania archeologiczne, które ujawniły w Agaunum zarówno istnienie pierwotnej kaplicy, zgodnej z opisem Eucheriusza, jak i sześciu jam grobowych z IV stulecia. Tak to świadectwo Eucheriusza o istnieniu kultu współczesnego Teodorowi znajduje swe potwierdzenie. Co jednak Teodor mógł wiedzieć o losie pogrzebanych w tym miejscu ludzi- Według Eucheriusza byli ofiarami wielkiego prześladowania z r. 302. Inny późny i niejasny opis męczeństwa (IX w.) wiąże je z kampanią Maksymiana przeciwko Bagaudom (285). Ale w tej epoce trudno byłoby zakładać tak liczny udział chrześcijan w armii. Trudno także przyjąć obecność oddziałów z Górnego Egiptu w tych okolicach. Te i tym podobne wątpliwości utrudniają ustalenie daty męczeństwa. Nadal też otwarty jest problem wiarygodności przekazów. Synaksaria wschodnie wspominają jakiegoś męczennika żołnierza Maurycego z Apamei. Wedle Grzegorza z Tours król Burgundii, Zygmunt, ufundował w Agaunum opactwo. Przy poświęceniu bazyliki kazanie głosił św. Awit z Vienne. Potem pochowano tam samego króla i z czasem jego także zaliczono w poczet męczenników. Do towarzyszów Maurycego dołączono zresztą wielu świętych czczonych w bliższych i dalszych okolicach (zob. Gereon). Opactwo tymczasem wzrastało w znaczenie i wzbogacało się nowymi fundacjami. W r. 1128 przeszło w ręce kanoników regularnych. Maurycy był już wówczas czczony na całym Zachodzie, m.in. jako patron rycerstwa, cesarskiego domu Ottonów, wielu katedr itd. By się przekonać o intensywnej czci świętego, a nie szukać daleko przykładów, wystarczy przerzucić nasze piśmiennictwo o czasach Bolesława Chrobrego, z którym m.in. związany jest kult tzw. włóczni św. Maurycego, przechowywanej po dzień dzisiejszy w skarbcu katedry wawelskiej. Nie jedyny to przejaw czci świętego na naszych ziemiach. We Wrocławiu na przykład, już od połowy XII w. istniał kościół pod wezwaniem św. Maurycego, będący świątynią parafialną dla mieszkających tam tkaczy walońskich. Innym przejawem, u nas jednak nie znanym, był założony przez księcia Sabaudii Amadeusza VIII (1434) zakon św. Maurycego. Maurycego i towarzyszy wspominano zawsze 22 września.

Maurycy, opat z Carnoët. Urodził się około r. 1115 w Croixanvec (w późniejszym departamencie Morbihan). Wcześnie wstąpił do cystersów w Langonnet. Gdy w r. 1145 zmarł opat, obrano go na wakujące stanowisko. Po trzydziestu latach sprawowania rządów opackich złożył rezygnację. W r. 1177 zakładano jednak filię opactwa w Carnoët, wobec czego powołano go znów do kierowania nowym ośrodkiem. Zmarł w r. 1191. Rychło sporządzono jego Vita, a w r. 1221 Honoriusz III polecił rozpocząć procedurę przedkanonizacyjną. Do uroczystej kanonizacji nie doszło, niemniej papieże Klemens XI i Benedykt XIV aprobowali kult. Cystersi wspominają Maurycego w dniu 13 października. Począwszy od XIII stulecia opactwo w Carnoët zwie się Saint-Maurice.

Maurycy Csák, zwany także Panońskim (Pannonius), urodził się około r. 1280 w rodzinie węgierskiego możnowładcy. Kiedy dorósł, przynaglono go do zawarcia małżeństwa. Po trzech latach pożycia żona wstąpiła do dominikanek, on zaś udał się do dominikanów na Wyspie Św. Małgorzaty w Budapeszcie. Zasłynął z wielu cnót, a zwłaszcza z pokory, gorliwości w modlitwie oraz miłości bliźniego. Zmarł 20 marca 1336 r. w Györ (Raab). Na Węgrzech otaczano go zawsze czcią. Rodzina Csáky, która później doszła do wielkiego znaczenia, chcąc je uwydatnić, powoływała się na pokrewieństwo z błogosławionym.