Nestor
Imię pochodzenia greckiego: Nést-r, które łacina przejęła jako Nestor. Nie ma ono przekonującej etymologii. Być może łączy się z czasownikiem néomai 'iść, przychodzić, powracać' lub jest skróceniem dwuczłonowego imienia Eunestor, związanego etymologicznie z przymiotnikiem eunóstos 'szczęśliwie powracający'.
W Polsce uważane za imię ukraińskie lub białoruskie. W źródłach było notowane w formach Nieścior, Nieścier, Niestier i Nestor - od 1439 r. Potwierdzone są też formy skrócone imienia: Niest / Nest (1456), Niesz (1442). Dziś notowane jest w Polsce w formach: Nestor i Nestoriusz (u wiernych Kościoła wschodniego).
Odpowiedniki obcojęz.: łac. Nestor, Nestorius, ang., fr., niem. Nestor, ros., ukr. Nestor, wł. Nestore.
Co najmniej sześciu Nestorów spotykamy w literaturze hagiograficznej. Z uwagi na nikłe oznaki kultu oraz brak konkretniejszych przekazów poza samym tylko imieniem pomieszczonym pośród grupy męczenników - tu wystarczy przedstawić czterech.
Nestor, biskup Magydos (Pamfilia). Wedle najstarszego greckiego żywota, przetłumaczonego później na łacinę, aresztowano go w czasie prześladowań za panowania Decjusza (249-251). Przewieziony do Perge, zginął tam 27 lub 28 lutego. Martyrologium Hieronimiańskie wspominało go pod dniem 25 lutego. Florus przesunął wspomnienie na 26. tego miesiąca. Stąd właśnie jego miejsce w Martyrologium Rzymskim.
Nestor, męczennik z Tesaloniki. Jest postacią z legendy o św. Dymitrze (Demetriuszu) z Tesaloniki. Wielki męczennik miał mu udzielić swego błogosławieństwa, gdy podjął wyzwanie jakiegoś zarozumiałego gladiatora. Odniósł spektakularne zwycięstwo, ale Maksymian, którego gladiator był ulubieńcem, krwawo się na nim pomścił. Synaksaria wspominały Nestora 26 października. W martyrologiach łacińskich obrano dlań tę samą dowolną datę, co dla drugiego wspomnienia Dymitra: 8 października. W kulcie świętych rycerzy zajmował potem miejsce poczesne.
Nestor, męczennik z Gazy. Wedle synaksariów bizantyńskich zginął razem z Euzebiuszem, Nestabusem i Zenonem w czasach Juliana Apostaty (361-363). Sozomen wyjaśnia, że męczeńska śmierć nie nastąpiła tego samego dnia. Nestor na skutek zadanych mu ran miał umrzeć nieco później. Nie jest w końcu wykluczone, że zginęli w różnym czasie i w różnych miejscach. Dzień wspomnienia w Martyrologium Rzymskim, 8 września, wybrano dowolnie. Na Wschodzie zaś czczono męczenników w dniu 21 września.
Nestor, mnich z Ławry Pieczerskiej. Był pierwszym ruskim hagiografem, autorem Żywota Borysa i Gleba oraz Żywota Teodozego (Teodozjusza), założyciela kijowskiej Ławry Pieczerskiej. Z jego napomnknień wynika, że sam został do niej przyjęty przez ihumena Stefana, który też później udzielił mu diakonatu. Kiedy zmarł, nie wiemy. Można co najwyżej koniekturalnie przyjmować, że urodził się około r. 1056, mnichem został około r. 1073, a zmarł około r. 1114. W XVIII stuleciu zrodziło się przeświadczenie, że był także najstarszym latopisem-kronikarzem, autorem Powieści dorocznej. W zasadzie przeświadczenie zostało odrzucone, ale badacze po dziś dzień nie są zgodni co do genezy, autorstwa i wzajemnych powiązań wczesnych pomników literatury na Rusi Kijowskiej. W szczegóły tej dyskusji wchodzić tu nie potrzebujemy. Stosownie do charakteru tego repertorium należy natomiast zaznaczyć, że Nestor nie od razu czczony był jako święty. Kult pojawił się w związku z renesansem zainteresowań wczesną twórczością literacką Rusi. Potem cześć tę traktowano jako kult ab immemorabili. Charakterystyczną jest tu także data wspomnienia przydzielona naszemu Nestorowi: 27 października, czyli po dniu, w którym obchodzono wspomnienie Nestora z Tesaloniki (razem z Dymitrem z T.)