Paulin

Jest to imię wywodzące się z łacińskiego cognomen, utworzonego od imienia Paulus za pomocą sufiksu -inus, który określa przynależność do kogoś, pochodzenie od kogoś. Paulinus to pierwotnie 'należący do Paulusa (czyli Pawła), pochodzący od Paulusa'.

W źródłach polskich imię poświadczone już w XIII w. w łacińskiej formie Paulinus. Dziś jest to imię rzadkie. Znana jest też w Polsce forma żeńska tego imienia - Paulina, prawdopodobnie zapożyczona z któregoś języka europejskiego, np. niemieckiego.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Paulinus, fr. Paulin, Paulain, Poulin, hiszp. Paulino, wł. Paolino, ros. Pawlin.

Doliczono się piętnastu świętych, którzy uświetniali to imię. Samo Martyrologium Rzymskie wylicza ośmiu: dwóch męczenników i sześciu biskupów. Nie o wszystkich tu musimy mówić. Pominiemy tych, których imiona są bez pokrycia, to znaczy zajmują dalsze miejsca w wykazach nie znanych bliżej i chyba nigdzie szczególną czcią nie otaczanych męczenników. Mało znanych, ale wyraźniej wspominanych - w naszym zwięzłym przeglądzie nie zabraknie.

Paulin, męczennik z Lukki. Uchodził za pierwszego biskupa tego miasta, a ponieważ miało ono pretensje do swej starożytności, utrzymywano, że Paulin był uczniem św. Piotra apostoła i że jego męczeństwo przypadało na czasy Nerona. Ale pierwsza wzmianka o tym pierwszym biskupie jest dopiero z 1197 r., a upowszechnienie się legendy przypada na połowę XIII stulecia. Baroniusz wprowadził Paulina do martyrologium pod dniem 12 lipca.

Paulin, męczennik z Kolonii. Najdawniejsze pisane źródła do historii tego miasta nie wspominają o takim męczenniku. Pierwsza o nim wzmianka pojawia się dopiero w roku 1261. Natomiast późne Gesta episcoporum Leodensium wspominają o nim jako o uczniu biskupa Materna. Bardzo późno wpisano go do martyrologiów pod dniem 4 maja.

Paulin, biskup Trewiru. Na stolicy tej zasiadał, gdy rozgorzała walka z arianizmem, a kontrowersje wokół postawy św. Atanazego dochodziły do zenitu. Na synodzie w Arles (353 r.) odmówił potępienia tego ostatniego. Cesarz Konstancjusz II zesłał go wówczas do Frygii. Zmarł tam 31 sierpnia 358 r. Podobno w r. 1072 biskup Feliks sprowadził jego relikwie do Trewiru. Wspomnienie obchodzone jest w dniu śmierci.

Paulin, biskup Besançon. Wedle niektórych miał być następcą Maksymina, wedle innych jest z nim identyczny. W każdym razie jego imię na liście biskupów tej stolicy pojawiło się dopiero w XI stuleciu. W dyskusji nad wiarogodnością tej wzmianki wysunięto także hipotezę, wedle której zapis wywodzi się z jakichś oznak czci okazywanej Paulinowi z Trewiru.

Paulin z Noli. Pontius Meropius Anicius Paulinus pochodził z senatorskiego, wysoko postawionego i zamożnego rodu. Urodził się w r. 353 lub 354 w dobrach rodzinnych pod Bordeaux. Kształcił się pod kierunkiem znakomitego retora i poety Auzoniusza, dla którego potem do końca życia miał uczucie przyjaźni. Rychło wstąpił na drogę kariery państwowej. W r. 378 przebywał już w Rzymie jako tzw. consul suffectus. Wkrótce potem (379 lub 381 r.) objął zarząd nad Kampanią. W tym czasie św. Ambroży udzielił mu pouczenia o prawdach wiary. W r. 385 pojął za żonę hiszpańską chrześcijankę, Teresę, i wkrótce potem poprosił o chrzest Delfina, biskupa Bordeaux. Miał z Teresą jedynego syna Celsusa, ale ten zmarł wkrótce po urodzeniu, co rodzice bardzo ciężko przeżywali. W tym to mniej więcej czasie powzięli zamiar zwrócenia się całą duszą ku doskonałości i zdecydowali się na pełną wstrzemięźliwość. Przez jakiś czas Paulin przebywał w Hiszpanii, gdzie znajdowała się część dóbr rodzinnych. Wówczas to lud Barcelony przymusił go niejako do przyjęcia święceń kapłańskich (394 r.). Sprzedawszy następnie większą część majątku, Paulin zamieszkał w Noli, gdzie za przykładem św. Marcina z Tours oraz swego przyjaciela, Sulpicjusza Sewera, założył wraz z Teresą rodzaj klasztoru; nazywa go sam w jednym ze swych listów -fraternitas monacha-. Wiele troski poświęcił przyozdabianiu grobu i kościoła św. Feliksa z Noli. Nie była to jednak jedyna budowla, do której przyłożył swą rękę. Z własnych funduszy Paulin wzniósł też wiele innych. Ruiny niektórych oglądać można po dzień dzisiejszy. Jeszcze więcej łożył na rzecz ubogich. Zasłynął również z nieznużonej gościnności. W r. 411 podczas najazdu Wizygotów konsekrowano Paulina na biskupa. Prawdopodobnie przez jakiś czas przebywał u nich w niewoli. Nie jest natomiast faktem historycznym to, co pisze o nim w swych Dialogach Grzegorz Wielki: że uprowadzono go wówczas do Afryki; opowiadanie o posmaku legendy powstało z pomieszania naszego Paulina z jego następcą, Paulinem III, którego może uprowadzili w r. 507 Wandalowie. Nasz święty dopełnił swych dni w ukochanym mieście, będąc zresztą w stałych kontaktach z wielu wybitnymi osobistościami swoich czasów: z papieżem Anastazym I, z Augustynem, Hieronimem, Wiktrycjuszem z Rouen itd. Stąd też zachowało się sporo listów, dzięki którym Paulin zajął poczesne miejsce w epistolografii chrześcijańskiej. Napisał ponadto wiele poezji, m.in. na cześć swego ukochanego św. Feliksa, a w ten sposób znalazł się tuż obok Prudencjusza w gronie starożytnych poetów chrześcijańskich. Największą jednak rolą, jaką Paulin odegrał, był przykład chrześcijańskich cnót, które niekłamany podziw wzbudzały już u współczesnych. Opisał je kapłan Uraniusz, który był obecny przy jego śmierci. Nastąpiła ona 22 czerwca 431 r. W tym też dniu widniał zawsze w martyrologiach. Ciało z obawy przed najeźdźcami przeniesiono później do Benewentu. W r. 1000 sprowadzono je do Rzymu. Noli zwrócił je papież Pius X w r. 1908.

Paulin i towarzysze, męczennicy z Eleutheropolis. Gdy w r. 636 Bizantyńczycy ponieśli nad rzeką Jarmuk druzgocącą klęskę, panowanie arabskie w Syrii i Palestynie było zapewnione. Miasta poddawały się jedno za drugim, często nie stawiając najmniejszego oporu. Tu i ówdzie próbowano się bronić. W czerwcu lub lipcu 637 r. najeźdźcy podeszli pod Gazę. Gwarantowali wtedy bezpieczeństwo ludności cywilnej, ale z dobrodziejstw kapitulacji wykluczyli garnizon bizantyński. Oddzieliwszy żołnierzy od ich rodzin, zażądali wtedy od tych pierwszych wyrzeczenia się wiary. Potem, skutych, odprowadzili do Jerozolimy, stamtąd do Eleutheropolis i znów do Jerozolimy. By zmiękczyć resztę, 11 listopada 638 r. ścięli dowódcę Kalinika oraz dziewięciu żołnierzy. Martyrologia wspominają ich pod dniem 6 listopada, przy czym błędnie lokalizują samo męczeństwo. Pozostali zginęli w miesiąc później, 12 grudnia, we wspomnianym już Eleutheropolis. Było ich pięćdziesięciu, ale zapamiętano imiona czterdziestu siedmiu. Paulin znajdował się w tej liczbie jako jeden z kohorty ochotniczej. Kiedy w r. 1141 w Bolonii, w kościele Św. Szczepana, odnaleziono liczne relikwie, pojawiło się przypuszczenie, że są to szczątki męczenników z Eleutheropolis, do Italii przywiezione ponoć przez św. Petroniusza, biskupa. Do znanych z Passio imion dołączono wówczas jakiegoś Floriana.

Paulin, biskup Yorku. Znamy go przede wszystkim dzięki Bedzie. Był mnichem na Monte Celio w Rzymie. W r. 601 wszedł do drugiej grupy misjonarzy, skierowanych przez Grzegorza Wielkiego do pomocy św. Augustynowi. Kiedy Edwin, król Northumbrii, chciał poślubić Etelbergę, siostrę króla Kentu, który był już katolikiem, Paulin otrzymał sakrę i został kapelanem nowej królowej. W r. 627, w samą Wielkanoc, ochrzcił Edwina i wielu jego dworzan. W Yorku zainstalował swą stolicę biskupią, a w większych ośrodkach królestwa zorganizował nauczanie prawd wiary. Sakry udzielił też Honoriuszowi, nowemu arcybiskupowi Canterbury. Gdy w 632 r. Edwin padł na polu walki, a krajem zawładnął Kadwalon, pogański król Bretonów, Paulin i Etelberga ratowali się ucieczką. Biskup do śmierci zasiadał odtąd na stolicy w Rochester. Otrzymał jeszcze od papieża Honoriusza paliusz. Zmarł 10 października 644 r.

Paulin, patriarcha Akwilei. Urodził się około r. 735, zapewne we Friuli. Na widowni dziejowej pojawił się w r. 776. Karol Wielki wynagrodził go wtedy za jakieś usługi, które mu oddał w czasie walk z Longobardami. Zabrał go następnie na swój dwór. Paulin poznał tam Alkuina i był mistrzem Angilberta. Kiedy w r. 787 zmarł Sigwald, patriarcha Akwilei rezydujący w Cividale, Paulin został jego następcą. Jako taki wziął udział w synodach: w Akwizgranie (789 r.), w Ratyzbonie (792 r.), Frankfurcie (794 r.) i w Akwizgranie (801 r.). Był na tych zgromadzeniach aktywny, a we Frankfurcie on to zredagował Sacrosyllabus. W r. 796 przewodniczył synodowi prowincjonalnemu w Cividale. Pracował nad przywróceniem dyscypliny wśród kleru i odnowieniem życia chrześcijańskiego. Przewodniczył również misjom wśród Awarów, pokonanych dopiero co przez Pepina. Współpracował ściśle z margrabią Erykiem, któremu ofiarował Liber exhortationis, a potem, po śmierci Eryka, poświęcił wierszowaną elegię. Paulin zmarł w r. 802, zapewne w dniu 11 stycznia. Poza wspomnianymi pozostawił po sobie kilka dziełek: Libellus episcoporum Italiae contra Elipandum - pismo przeciw hiszpańskiemu adopcjanizmowi; Contra Felicem Urgelitanum, poświęcone temu samemu tematowi; siedem poematów; Acta synodu w Cividale; oraz sporą garść listów. Stał się dzięki temu jednym z najprzedniejszych teologów i duszpasterzy VIII stulecia. W Cividale czczono go zawsze jako świętego, ale do Martyrologium Rzymskiego nie wpisano. Uważano może, że zasłużył się w kontrowersji z adopcjanistami, ale w dyskusji o Filioque był wobec teologów Wschodu nazbyt sztywny.

Paulin, biskup Capui. Na stolicy biskupiej tego miasta zasiadał w latach 835-843. Był ostatnim rządcą diecezji, rezydującym w mieście, bo w r. 841 Saraceni je zniszczyli, a ludność zmusili do ucieczki. Razem z częścią wiernych Paulin osiadł na Monte Volturno i tam 10 października 843 r. dopełnił swych dni. Jego Vita ułożono przy użyciu fragmentów z żywota Paulina z Yorku. Capua do dziś chlubi się z posiadania relikwii świętego biskupa oraz przedmiotów należących do niego, na przykład mitry.