Jak dbać o zdrowie, by cieszyć się życiem?
Aktywność fizyczna poprawia zdrowie, zdolności funkcjonalne, jakość życia i samodzielność.
(fot. shutterstock.com)
Nicola Lovecchio, Elisa Ducoli, Alberto Pellai / slo
Sport to zdrowie i nie zapominajcie, że w każdym momencie życia można zacząć się ruszać. Wystarczy odrobina silnej woli. Wszystkie ćwiczenia fizyczne są wskazane. Można oczywiście chodzić na siłownię czy do centrów sportowych, jednak ćwiczenia do których zachęcamy można wykonywać w dowolnym miejscu i w dowolnych okolicznościach - w domu, pracy, na spacerze.
Wystarczy 30 minut dziennie umiarkowanej aktywności fizycznej, aby: czuć się silniejszym i zmotywowanym, lepiej spać, obniżyć poziom stresu, zrzucić wagę i kontrolować apetyt, zmniejszyć ryzyko zawału i cukrzycy, poprawić krążenie krwi, nauczyć się lepiej czuć w towarzystwie innych osób. Nie da się zatrzymać nieubłaganego procesu starzenia, można jednak starać się wpływać na ten proces przy pomocy sportu i aktywności fizycznej, czyli "W zdrowym ciele, zdrowy duch".
Aktywność fizyczna
"W zdrowym ciele, zdrowy duch", sama WHO przypomina nam, że czasy, w których żyjemy, są coraz bardziej wypełnione aktywnością umysłową, a coraz mniej aktywnością fizyczną, podczas gdy regularna aktywność fizyczna, połączona ze zdrowym sposobem odżywiania się, pomogłaby w wypracowaniu stanu równowagi pomiędzy ciałem a umysłem, która jest niezbędna dla zachowania zdrowia zarówno fizycznego, jak i psychicznego.
Aktywność ruchowa ma bowiem decydujący wpływ na formę i funkcjonowanie organizmu człowieka, a wraz z wiekiem zyskuje coraz większą wagę. Trening pozwala w decydujący sposób opóźnić moment obniżenia parametrów wydolności fizyczno-ruchowych. Walka, poprzez trening fizyczny, z przynajmniej częścią procesów starzenia się, może przedłużyć nam życie. Od wielu lat sport uważany jest za najlepszy sposób na starzenie się w zdrowiu, szczególnie jeżeli weźmiemy pod uwagę zależności pomiędzy brakiem aktywności fizycznej a osłabieniem wydolności organizmu człowieka.
Nieznane są nam leki, będące w stanie zatrzymać proces starzenia się, tym większej wagi nabiera więc praktykowanie aktywności fizycznej, która służy nie tylko temu, aby "dodać swoim latom wigoru...", ale pomaga również w zmniejszeniu zachorowalności i śmiertelności.
Odwrotnie, siedzący tryb życia od dawna określany jest jako czynnik ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia. Jednostki wytrenowane wykazują rzeczywiście lepsze wskaźniki kardiologiczne względem tych niewytrenowanych, niezależnie od przedziału wiekowego. Trening ma dodatkowo duży wpływ na psychofizyczną wydajność organizmu ludzkiego, opartą na dobrym zdrowiu psychicznym.
Najlepszą strategią byłoby więc zachowanie, najdłużej jak to możliwe, poziomu dobrej, "jak kiedyś" wydajności poprzez wykonywanie odpowiednio dostosowanych ćwiczeń lub też pobudzenie do aktywności tych osób, które nigdy się nią nie zajmowały.
Zalety
Regularnie uprawianie ćwiczeń fizycznych ma bardzo duży wpływ na osoby, które je uprawiają. Ma bowiem duży wpływ na zachowanie dobrego stanu zdrowia u starszej osoby z jednej strony, jak również na spowolnienie procesów starzenia się, z drugiej.
Możemy następująco streścić pozytywny wpływ ćwiczeń fizycznych na zdrowie:
- podniesienie poziomu wydajności układu krążenia;
- wzrost siły do wzmocnienia podstawowych zdolności funkcjonalnych, takich jak siła kroku;
- zapobieganie spowolnieniu podstawowego metabolizmu i wszystkim konsekwencjom związanym ze słabym odżywianiem się i ze słabą przemianą materii;
- poprawienie ogólnej odpowiedzi układu kontrolnego dla skutecznej korekcji postury;
- poprawienie elastyczności mięśni, tak aby zwiększyć ruchliwość stawów.
Ogólne dobre samopoczucie
Niezwykle ważny jest również aspekt psychiczny. Czynniki psychologiczne wpływają na uprawianie danego sportu, wykonywanie ćwiczeń, czy ogólnie mówiąc, na aktywność fizyczną, jak również ulegają ich wpływowi. Psychologia sportu, z ogólnego punktu widzenia, często jest świadectwem tego, w jakim stopniu uczestniczenie w aktywności sportowej i fizycznej wzmaga dobre samopoczucie jednostki. Zdobywa się bowiem większą pewność siebie, oraz, równocześnie, większą zdolność znoszenia porażek. Poprzez sport można wyrażać i kontrolować agresję, a poprzez przyjmowanie wspólnych zasad postępowania i systemu wartości, sport wzmaga poczucie aktywności społecznej.
Aktywność fizyczna poprawia zdrowie, zdolności funkcjonalne, jakość życia i samodzielność.
- Serce - Regularne uprawianie sportu wywołuje zmiany w pracy układu krążenia, stan fizjologiczny, charakteryzujący się silnymi i skutecznymi skurczami i mniejszą częstotliwością pulsacyjną. W obliczu wysiłku tak wytrenowane serce reaguje niewielkim przyspieszeniem rytmu, będąc w stanie przez długi czas wspomagać wykonywaną czynność, nie męcząc się. W skrócie, serce pracuje więcej, mniej się męcząc.
- Ciśnienie - Umiarkowane uprawianie sportu, w szczególności joggingu (powolnego biegu), sprzyja zmniejszeniu ciśnienia tętniczego, który to efekt utrzymuje się od 4 do 10 godzin po zakończeniu wysiłku.
- Krew - Obok pozytywnego wpływu na układ krążenia, regularne ćwiczenia fizyczne zmniejszają, często w bardzo wyraźny sposób, poziom trójglicerydów i złego cholesterolu, podnosząc jednocześnie poziom dobrego cholesterolu i tym samym zmniejszając ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia. Ponadto, regularna aktywność fizyczna poprawia płynność krwi, stymulując niszczenie elementów sprzyjających koagulacji i osłabiając proces zmian miażdżycowych.
- Krążenie krwi - Sport sprzyja refluksowi żylnemu dzięki dwóm podstawowym czynnikom: uciskaniu "żył powierzchownych" stopy i dzięki skurczowi mięśni nogi. Rzeczywiście, podczas marszu i wszystkich innych aktywności "pieszych" (joggingu itp.) każde zetknięcie stopy z terenem, dzięki prostej zmianie ciśnienia, pozwala na wytworzenie efektu aspiracji w żyłach.
- Dieta - Regularne uprawianie ćwiczeń fizycznych, wraz z umiarkowanym reżimem kalorycznym, pozwala odnotować utratę ciężaru ciała, szczególnie poprzez redukcję tłuszczów, związaną z niskim poziomem cholesterolu i tłuszczów nasyconych.
- Układ ruchowy (kości, stawy i mięśnie) - Układ ruchowy, dzięki utrzymywaniu aktywności fizycznej, wykazuje delikatny wzrost wydajności mięśni, dzięki czemu włókna mięśniowe, natleniane większą ilością krwi, odżywiają się i wzmacniają. Ponadto, zwiększa się ruchliwość stawów, co wspomaga zachowanie odpowiedniego stopnia elastyczności ścięgien i "ruchliwości" torebki stawowej. Również tkanka kostna pozostaje zbita, zapobiegając w ten sposób ryzyku przedwczesnego osłabienia układu szkieletowego, będącego wynikiem na przykład osteoporozy.
Aktywność fizyczna jest jednym z najważniejszych czynników modelowania układu kostnego. Dzięki ciągłemu przewijaniu się bodźców mechanicznych sprężania i rozciągania, które zmuszają komórki kostne do odnawiania tkanki i jej struktury osiąga się ogólną, dobrą równowagę całego układu.
Ponadto, związane z ćwiczeniami fizycznymi poprawienie krążenia krwi zapewnia lepsze odżywienie tkanki kostnej, dostarczając jej wapnia, będącego minerałem niezbędnym dla struktury kości.
Efekt, jaki aktywność fizyczna wywiera na mięśnie, ma charakter zarówno estetyczny, jak i funkcjonalny. Wytrenowane mięśnie są bardziej widoczne i wymodelowane. Mięsień zmienia swą długość i swój kształt już w wyniku normalnej pracy, której jest poddawany. Dlatego też pracując w największym skurczu i w największym naciągnięciu, zachowa swoją naturalną długość, wykształcając tym samym wydłużoną i elegancką formę. W praktyce, zmiany będące wynikiem treningu będą zależały od rodzaju tego właśnie treningu.
Praca płuc i oscylacje kręgosłupa zapewniają funkcję "pompowania" całemu systemowi limfatycznemu, który odpowiedzialny jest za napędzanie układu ścięgien na poziomie dysków międzykręgowych, które są naprzemiennie sprężane i rozluźniane.
Ruchliwość
U osób aktywnych daje się zauważyć lepszą ruchliwość niż u osób nie wytrenowanych, niezależnie od przedziału wiekowego. Odnotowuje się na przykład taki sam stopień ruchliwości u mężczyzn o aktywnym i siedzącym trybie życia, którzy mają jednak średnio po dziesięć lat mniej.
Bezsenność i palenie
Sport ma pozytywny i pomocny wkład w zwalczaniu bezsenności, ponieważ rozluźnia zestresowane codziennymi obowiązkami mięśnie ciała.
Sport ma również pośredni, ale bardzo ważny wpływ na przykład na rzucanie palenia, czyli na czynnik ryzyka wyjątkowo trudny do pokonania za pomocą zwykle stosowanych metod.
4. Społeczne i psychologiczne znaczenie sportu
Sport odgrywa ważną rolę również w zapewnieniu ożywionego i efektywnego nawiązywania relacji. Można uprawiać sport samemu i/lub w towarzystwie, a w obydwu przypadkach fizycznie aktywna jednostka wyciągnie z takiej aktywności duże korzyści dla własnego życia społecznego i dla poczucia własnej wartości, stanowiącego podstawę osobistego modelu autoafirmacji.
Sport spełnia bowiem wiele zadań. W szczególności, służy:
- Skonfrontowaniu się z innymi osobami - Uprawianie sportu nie wiąże się jedynie z kwestią zdrowia fizycznego i psychicznego, ma również inne aspekty, związane ze sferą edukacyjną i społeczną jednostki. Najważniejszym z nich jest konfrontowanie się z innymi osobami poprzez współzawodnictwo. To właśnie wyczynowość odróżnia sport od ogólnej aktywności fizycznej. Nawet w samotnym "wyzwaniu", które wymuszane jest niejako przez te dyscypliny, które uprawiane są na łonie natury, gdzie to właśnie sama natura (morze, góry) staje się punktem odniesienia, może pojawić się potrzeba konfrontacji, pokonywania określonych ograniczeń.
Sport nie jest jedynie osobistym doświadczeniem, wolnym i kreatywnym, ale również okazją do zabawy, do świętowania i do radosnego spotkania z ludźmi (przykładem mogą być tu liczne nieoficjalne marsze organizowane w wielu miastach, które z roku na rok gromadzą coraz więcej osób). Rola sportu we współczesnym społeczeństwie wspomaga więc również relacje społeczne i aktywność społeczną. - Poprawieniu percepcji wizerunku własnego ciała - Każdy rodzaj aktywności fizycznej jest oczywiście związany z ciałem, jednak w omawianiu społecznej roli sportu nie można się ograniczyć jedynie do aspektów fizjologicznych, trzeba wziąć pod uwagę również te, które odnoszą się do sfery społecznej — ciało jest bowiem również produktem społecznym i kulturowym, i chcąc lub nie chcąc wszystkie osoby mają skłonność do zmieniania się i do dostosowywania w zależności od bodźców i modeli, których dostarcza społeczeństwo.
W naszym społeczeństwie ciało, które zostało już pozbawione zadań pracy manualnej, nabrało znaczenia ekspresyjnego, stając się samo w sobie narzędziem komunikacji, afirmacji, spełnienia i sukcesu osobistego i społecznego. Jeżeli prawdą jest, że rozpoznanie własnej wartości estetycznej przechodzi przez spojrzenia innych osób, komunikaty reklamowe coraz bardziej zachęcają nas do zajmowania się własnym ciałem, aby zachować go w zdrowiu, młodości i w formie, a także do pogoni za tym, co za każdym razem przedstawiane jest jako wygląd idealny.
Sport, ale przede wszystkim aktywność fizyczna, niezależnie od rodzaju, mogą w ten sposób nabrać znaczenia instrumentalnego, jako środek do osiągnięcia ideału zdrowia i piękna. Siłownia jest często opisywana jako miejsce, w którym człowiek może zadbać o siebie i o swoje ciało. Charakterystyczną cechą współczesnych siłowni jest skojarzenie ze słowem fitness (współczesne pojęcie, które współistnieje ze słowem "gimnastyka"), które określa ogólną aktywność fizyczną, wykonywaną z przyjemnością i satysfakcją w przyjemnym otoczeniu, która zapewnia lepszą formę fizyczną i dobre samopoczucie. Po osiągnięciu konkretnego wieku, wiele osób zaczyna mieć krytyczny stosunek do własnego ciała, które już ich nie satysfakcjonuje z estetycznego punktu widzenia. To tak, jakby cielesne oznaki procesu starzenia stawały się niemożliwymi do wymazania śladami własnej dekadencji, początkiem podróży bez możliwości powrotu. Taka perspektywa występuje jednak dużo częściej u tych osób, które postrzegają swoje ciało jako element, który poddawany jest nieustannej ocenie przez inne osoby. Wiele osób, patrząc na siebie w lustrze, ocenia się niezwykle surowo. Sport przychodzi tu z pomocą: ciało, dzięki uprawianiu sportu nie jest już jedynie obiektem do obserwowania, ale aktywnym wymiarem własnej egzystencji, który należy intensywnie przeżywać. Podsumowując, dzięki uprawianiu sportu, ciało wydostaje się z perspektywy czysto estetycznej, aby wejść w tę dużo bardziej użyteczną — perspektywę funkcjonalną.
Więcej w książce: Jak dbać o zdrowie, by cieszyć się życiem. GIMNASTYKA dla każdego. Poradnik - Nicola Lovecchio, Elisa Ducoli, Alberto Pellai
Wydawnictwo Bratni Zew, Kraków 2010
Tworzymy DEON.pl dla Ciebie
Tu możesz nas wesprzeć.
Skomentuj artykuł