Biblia w języku Chrystusa - już po polsku

I tom Biblii Aramejskiej - napisanej w języku, którego używał Jezus i jego uczniowie - ukazał się właśnie nakładem Wydawnictwa Archidiecezji Lubelskiej "Gaudium". Bogate w komentarze, wyjaśnienia i odniesienia do życiowych sytuacji dzieło jest nowym kluczem do rozumienia Pisma Świętego. Prezentacja dzieła odbyła się w poniedziałek w Warszawie.

Biblia Aramejska jest tłumaczeniem Starego Testamentu z języka hebrajskiego na język aramejski, który był potocznie używany w Palestynie w czasach Chrystusa. Była wówczas "Biblią dla ludu" - to bowiem w języku aramejskim tłumaczono szerokiemu gronu odbiorców Stary Testament, gdy język hebrajski wychodził z powszechnego użycia wśród mieszkańców Judei.

- W tym języku mówili Jezus i apostołowie, w tym języku myśleli - podkreślał podczas dzisiejszej konferencji autor przekładu i opracowania, ks. Mirosław S. Wróbel, wyjaśniając wyjątkowość Biblii Aramejskiej. Według wybitnego biblisty, szczególne znaczenie ma fakt, że powstawała ona w czasie przełomu - końca Starego i początku Nowego Testamentu - wtedy, gdy dopiero kształtowała się tożsamość chrześcijańska i żydowska.

Istnieje wiele przekładów Biblii hebrajskiej na język aramejski - wszystkie te teksty noszą nazwę targumów. Powstawały one na przestrzenie kilku wieków począwszy od I wieku przed Chrystusem. Z targumów czerpał Chrystus w swoich nauczaniach, a także autorzy Nowego Testamentu.

Wyjątkowość targumów polega na tym, że nie są one dosłownymi tłumaczeniami hebrajskiego Starego Testamentu na aramejski. Teksty te zawierają fragmenty tekstu biblijnego, jego parafrazy, wyjaśnienia, komentarze i odniesienia do konkretnych sytuacji życiowych. M.in. dlatego Biblia Aramejska stała się z czasem bardziej popularna niż hebrajski oryginał.

Współczesnemu czytelnikowi Biblia Aramejska pozwala lepiej i głębiej zrozumieć zarówno Stary, jak i Nowy Testament. "To nie tylko tekst biblijny, ale również interpretacja tego tekstu. I ta interpretacja jest bardzo ciekawa" - przekonywał ks. prof. Waldemar Chrostowski, teolog i biblista. Zaznaczył też, że lektura Biblii Aramejskiej jest potrzebna do pełnego rozumienia Nowego Testamentu, w którym zawarte są ślady tradycji targumicznych. Jak tłumaczył ks. prof. Chrostowski, fragmenty Nowego Testamentu, które trudno jest zrozumieć w świetle Starego Testamentu, są często zapożyczeniami z Biblii Greckiej lub właśnie Aramejskiej.

Biblia Aramejska jest świadectwem licznych tradycji ery przedchrześcijańskiej. Jej lektura umożliwia zrozumienie, w jaki sposób pod koniec czasów starotestamentalnych i na początku epoki Nowego Testamentu wyznawcy judaizmu interpretowali Pismo Święte. Stanowi również świadectwo wpływu i recepcji ksiąg biblijnych pośród pierwszych żydowskich wyznawców Jezusa.

Badania nad Biblią Aramejską, prowadzone przez biblistów chrześcijańskich i uczonych żydowskich, stanowią okazję do rozwijania dialogu chrześcijańsko-żydowskiego poprzez coraz lepszego poznawanie wspólnych korzeni i wzajemną otwartość.

Na konieczność czerpania z ze wspólnej judeochrześcijańskiej tradycji w celu lepszego rozumienia Pisma Świętego wskazał też ks. prof. dr hab. Henryk Witczyk, przewodniczący Stowarzyszenia Biblistów Polskich. Członek Papieskiej Komisji Biblijnej przytoczył stwierdzenie z dokumentu Komisji z 2001 r. "Naród żydowski i jego święte pisma w Biblii chrześcijańskiej": "Nowy Testament uznaje autorytet Starego Testamentu jako Bożego Objawienia i nie sposób zrozumieć Nowego Testamentu bez ścisłej relacji zarówno ze Starym Testamentem, jak i tradycją żydowską, która go przekazała".

Przytaczając ten fragment biblista podkreślił, że Biblia Aramejska jest częścią tej tradycji żydowskiej, przekazującej Słowo Boże Starego Testamentu i komentującej je.

Pionierskie dzieło swoim wstępem poprzedził m.in. Naczelny Rabin Polski. "Tradycja żydowska uczy nas, że każde słowo Biblii może być rozumiane na siedemdziesiąt sposobów (shivim panim la Torah - Tora ma siedemdziesiąt twarzy). Dlatego każdy nowy komentarz Pisa Świętego odkrywa nam jeszcze jeden sposób rozumienia Biblii, Słowa Boga" - napisał rabin. Michael Schudrich.

Książka jest częścią projektu "Biblia Aramejska", realizowanego pod patronatem Instytutu Nauk Biblijnych KUL i Polskiej Akademii Nauk. Celem projektu jest krytyczne opracowanie Pięcioksięgu do "Targumu Neofiti" I (t.1-5), "Targumu Pseudo-Jonatana" (t. 6-10) oraz "Targumu Onkelosa" (t. 11-15). Projekt ten będzie realizowany w szerszym gronie specjalistów chrześcijańskich i żydowskich.

Autorem przekładu i opracowania I tomu Biblii Aramejskiej, czyli "Targum Neofiti I", jest ks. prof. dr hab. Mirosław Wróbel, absolwent Pontificio Istituto Biblico w Rzymie, Hebrew University w Jerozolimie, École Biblique w Jerozolimie.

Habilitację z teologii biblijnej uzyskał w KUL. Jest także doktorem nauk biblijnych École Biblique w Jerozolimie. Pełni funkcje kierownika Literatury Międzytestamentalnej w Instytucie Nauk Biblijnych KUL. Jest członkiem Society of Biblical Literature, Catholic Biblical Association, Polskiego Towarzystwa Studiów Żydowskich, Stowarzyszenia Biblistów Polskich.

Jest autorem licznych publikacji o tematyce biblijnej, a także autorem licznych artykułów naukowych dotyczących badań nad judaizmem okresu Drugiej Świątyni oraz dialogu między judaizmem i chrześcijaństwem.