Gniezno: uroczystości odpustowe ku czci św. Wojciecha

Do Gniezna przyjedzie około 30 biskupów z Polski i zagranicy. Udział zapowiedzieli także przedstawiciele władz państwowych z marszałkiem Senatu Stanisławem Karczewskim. Uroczystości, jak co roku, rozpoczną się wieczorem w katedrze gnieźnieńskiej pierwszymi nieszporami ku czci św. Wojciecha. W bazylice obecne będą symbole Światowych Dni Młodzieży - krzyż i Ikona Matki Bożej Salus Populi Romani, które pielgrzymują po archidiecezji gnieźnieńskiej, i które po południu towarzyszyć będą młodzieży podczas ich pielgrzymki do grobu i relikwii Patrona Polski.

Homilię podczas nieszporów wygłosi biskup koszalińsko-kołobrzeski Edward Dajczak. W czasie liturgii Prymas Polski tradycyjnie poświęci płaszcze dla nowych członków Towarzystwa św. Wojciecha, które w archidiecezji gnieźnieńskiej i diecezji bydgoskiej krzewi kult biskupa męczennika.

Po nieszporach z katedry gnieźnieńskiej wyruszy procesja na Wzgórze Zbarskie do kościoła pw. św. Michała Archanioła, gdzie według tradycji zatrzymał się orszak z ciałem zabitego przez Prusów biskupa. W procesji obok jego relikwii niesione będą także relikwie innych polskich świętych i błogosławionych m.in. jego brata przyrodniego bł. Radzyma Gaudentego, pierwszego arcybiskupa gnieźnieńskiego.

W niedzielę srebrna trumna z relikwiami Patrona Polski przeniesiona zostanie w procesji na plac u stóp katedry, gdzie sprawowana będzie uroczysta suma odpustowa. Eucharystii przewodniczyć będzie i homilię wygłosi metropolita poznański i przewodniczący KEP abp Stanisław Gądecki. Uroczystości zakończą się tradycyjnie popołudniowymi drugimi nieszporami o św. Wojciechu, po których Prymas Polski udzieli błogosławieństwa dzieciom.

Niedzielna suma odpustowa będzie transmitowana przez TVP Polonia. Sobotnia i niedzielna liturgia także na antenie Radio Maryja.

Gniezno jest najstarszym i największym w Polsce ośrodkiem kultu św. Wojciecha. Od przeszło tysiąca lat znajdują się tu relikwie biskupa-męczennika zamordowanego w czasie misji ewangelizacyjnej podjętej wśród pogańskiego plemienia Prusów. Jego ciało wykupił i do gnieźnieńskiego grodu sprowadził Bolesław Chrobry. Jak podaje "Passio sancti Adalberti" i hagiografia, władca zapłacił za nie tyle złota, ile ważyło. Następnie złożył w kościele na Wzgórzu Lecha, w ołtarzu, którego antependium i oba boki wyłożone były złotymi płytami.

W marcu 1000 roku do grobu św. Wojciecha pielgrzymował jego wychowanek i przyjaciel młody cesarz Otton III. Ponoć ostatnie kilkanaście kilometrów szedł boso. Wówczas odbył się sławny Zjazd Gnieźnieński, podczas którego ogłoszono papieską decyzję o erygowaniu pierwszej polskiej archidiecezji i metropolii ze stolicą w Gnieźnie z pierwszym arcybiskupem Radzymem Gaudentym, bratem przyrodnim i wiernym towarzyszem Wojciecha.

Kolejny ślad kultu św. Wojciecha odnotowuje najstarsza kronika polska mówiąca, że w przeddzień uroczystości konsekracji katedry w 1097 roku św. Wojciech w postaci zbrojnego jeźdźca na siwym koniu miał uratować pewien gród od najazdu Pomorzan. Kolejny ślad odnajdujemy w XII wieku, kiedy w czasie odbudowy katedry znaleziono prawdopodobnie część relikwii św. Wojciecha. W związku z uroczystym przeniesieniem ich w katedrze gnieźnieńskiej do dziś obchodzona jest 20 października uroczystość "Translatio sancti Adalberti".

W XIII wieku kult św. Wojciecha zdecydowanie rozkwitł. Z tego i nieco wcześniejszego okresu pochodzą dokumenty noszące podpisy książąt wielkopolskich i tę samą datę - 23 kwietnia, co wskazuje na to, że uroczystości patronalne ku czci św. Wojciecha odbywały się już wówczas w jakiejś formie zorganizowanej. W XIII wieku, z polecenia arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba Świnki, we wszystkich kościołach prowincji miała też zostać spisana, a następnie odczytywana i śpiewana historia św. Wojciecha. Czyniono to w dniu śmierci męczennika 23 kwietnia i podczas uroczystości przeniesienia relikwii 20 października.

Do grobu św. Wojciecha pielgrzymowały także koronowane głowy. U relikwii męczennika modlił się często Bolesław Pobożny - według zachowanych źródeł w latach 1242-1278 dziesięciokrotnie. Również Przemysł II przed uzyskaniem korony królewskiej pielgrzymował do Gniezna siedmiokrotnie. U relikwii św. Wojciecha modlił się także Władysław Jagiełło po zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem. Ostatnie kilkanaście kilometrów z Trzemeszna do Gniezna szedł pieszo. Orędownictwu św. Wojciecha polecił się także król Zygmunt Stary, który wobec zagrożenia tureckiego w 1511 roku publicznie oświadczył, że zamiast liczyć na pomoc innych narodów lub szczęście wojenne, woli liczyć na św. Wojciecha.

Wyrazem kultu św. Wojciecha były również dokonywane na przestrzeni dziejów przez arcybiskupów i kanoników gnieźnieńskich liczne drogocenne fundacje. Znaczną ich część można jeszcze dziś podziwiać w katedrze gnieźnieńskiej. Kult św. Wojciecha propagowała również sztuka. Najświetniejszym przykładem są romańskie Drzwi Gnieźnieńskie, na których ukazano żywot świętego jako wzór godny naśladowania.