Jak powstaje biały dym, który ogłasza wybór papieża? To specjalna procedura

Biały dym to znak, który kojarzy cały świat. Oznacza, że został wybrany nowy papież. Jak powstaje biały dym i skąd bierze się czarny? W Watykanie podczas konklawe używa się w tym celu dwóch specjalnych pieców.  

Czarny lub biały - te dwa kolory dymu mogą się podczas konklawe wydobyć z komina Kaplicy Sykstyńskiej. Jak właściwie powstają? Skąd wzięła się ta tradycja i dlaczego dym stał się symbolem najważniejszego wyboru w Kościele?

Biały dym w świecie błyskawicznych wiadomości 

W czasach błyskawicznych wiadomości i cyfrowych alertów trudno uwierzyć, że wybór papieża wciąż ogłasza… kolor dymu. A jednak nic się nie zmieniło. Z Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie, w której zamknięci są kardynałowie, wydobywa się czarny dym, gdy głosowanie nie przyniosło rozstrzygnięcia. Biały dym oznacza, że wybrano nowego papieża.

„Kolor dymu, w który wszyscy się wpatrują, wyczekując wyniku, to też wielki symbol konklawe. Biały dym jest na tyle silną kliszą medialną, że tym zwrotem tytułuje się wiadomości o rezultacie wielu innych wyborów” – wyjaśnia ks. Przemysław Śliwiński w książce „Konklawe. Tajemnice wyborów papieskich”.

Dym jest znakiem konklawe dopiero od XIX wieku

Historia dymu jako „języka konklawe” sięga XIX wieku. Wcześniej używano dzwonów lub ustnych komunikatów. Dym zaczął być stosowany jako bardziej jednoznaczny znak dla czekających na placu św. Piotra. Dym z palonych kart do głosowania ma charakter symboliczny - i informuje wiernych zgromadzonych na placu, jak przebiega głosowanie. Ks. Śliwiński zwraca uwagę, że to element budujący napięcie: „Nigdy nie wiadomo, który z kolei dym będzie biały. Nikt nie wie, kiedy nastąpi wieczór wyborczy”.

Jak powstaje czarny i biały dym?

Po każdej turze głosowania karty do głosowania spalane są w specjalnym piecyku (fornello), który łączy się z kominem widocznym na zewnątrz Kaplicy Sykstyńskiej. Czarny dym (fumata nera) – to efekt spalania głosów z dodatkiem substancji chemicznych, które powodują ciemny, gęsty dym. Wcześniej używano np. mokrej słomy, dziś to mieszanina np. siarki, azotanów i gumy. Biały dym (fumata bianca) – to rezultat użycia innych środków: laktozy, chlorku potasu, azotanu potasu – wywołujących jasny, czysty dym. Od 2005 r. dla pewności stosuje się dwa piece: jeden do spalania głosów, drugi z dokładnie przygotowaną mieszanką chemiczną – tak, by nikt nie miał wątpliwości, jaki kolor widzi.

Za fizyczne spalanie kart do głosowania odpowiedzialni są skrutatorzy – wyznaczeni kardynałowie-elektorzy, którzy liczą głosy. Po zakończeniu sesji głosowań (rano lub po południu), to właśnie oni wracają do kaplicy i spalają wszystkie karty.

KAI / mł