Katecheza parafialna od 2026 roku. Bp Ważny: Decyzje MEN przyspieszyły reformę

Od września 2026 roku w całej Polsce ruszy odnowiona katecheza parafialna – zapowiedział bp Artur Ważny, przewodniczący Zespołu Roboczego KEP ds. Katechezy Parafialnej. Jak podkreśla, impulsem do przyspieszenia prac nad zmianami były decyzje MEN dotyczące ograniczenia lekcji religii w szkołach. Nowa forma katechezy ma objąć nie tylko dzieci i młodzież, ale także dorosłych.

PAP: Podczas ostatniego Zebrania Plenarnego KEP biskupi zdecydowali o powołaniu Zespołu Roboczego ds. Katechezy Parafialnej, którego ksiądz biskup został przewodniczącym. Jakie będą zadania tego zespołu?

Bp Artur Ważny: Dyrektorium o katechizacji ogłoszone przez Papieską Radę ds. Nowej Ewangelizacji w 2020 roku podkreśla konieczność nowych impulsów odnośnie do odnowy katechezy parafialnej. Co prawda była ona do tej pory w różnym stopniu realizowana w parafiach, obejmując przykładowo rodziców i rodziców chrzestnych przed chrztem ich dzieci, rodziców i dzieci przed I Komunią Świętą czy młodzież przed bierzmowaniem, ale obecne konteksty społeczno-kulturowe i związane z nimi wyzwania wymagają przemyślenia jej dotychczasowego kształtu i tchnienia "nowego ducha".

Wpisuje się to w wezwania papieża Franciszka zawartego w jego programowej adhortacji Evangelium gaudium do podążania "drogą duszpasterskiego i misyjnego nawrócenia, które nie może pozostawić rzeczy w takim stanie jakim są". Temu zadaniu ma służyć powołanie Zespołu Roboczego ds. Katechezy Parafialnej, którego z woli biskupów zostałem przewodniczącym.

Powołałem do niego wybitnych polskich katechetyków, pastoralistów, liturgistów, dogmatyków, biblistów oraz osoby zaangażowane na co dzień w działalność duszpastersko-ewangelizacyjną, mające ogromne doświadczenie w tej materii. Nasze zadania będą się koncentrować w wypracowaniu ogólnych zasad dotyczących treści, metod i form realizacji katechezy parafialnej. Na tym etapie dyskutujemy o pięciu typach katechezy parafialnej: chrzcielnej, przygotowującej rodziców i dzieci do przyjęcia i przeżywania sakramentu pokuty i pojednania oraz Pierwszej Komunii Świętej, przed bierzmowaniem, ewangelizacyjnej. Ważnym elementem każdej katechezy ma być głoszenie kerygmatu i inspirowanie się katechumenatem realizowanym w starożytności chrześcijańskiej.

Do kogo skierowane będą katechezy – do dzieci czy także do osób dorosłych?

Nauczanie Magisterium podkreśla, że katecheza będąca realizacją nakazu misyjnego Chrystusa jest ważną częścią procesu ewangelizacji, prowadząc do poznawania i zgłębiania orędzia chrześcijańskiego. Wszyscy członkowie Kościoła, bez względu na swój wiek, są wezwani do pogłębiania swojej wiary, czemu ma również służyć katecheza.

Warto w tym miejscu przywołać główne cele katechezy, wśród których jest podtrzymywanie i pogłębianie wiary oraz formowanie osób, które będą coraz lepiej poznawały Jezusa. Potwierdzeniem realizacji tych celów będzie styl życia inspirowany Ewangelią. Katecheza nie jest tylko przekazem wiedzy religijnej i pokazywaniem świata wartości, co dokonuje się na lekcjach religii w szkole, ale związana jest z integralną formacją całego życia chrześcijańskiego, przyjęciem prawd wiary, wychowaniem liturgicznym, modlitewnym, moralnym, wprowadzaniem do życia wspólnotowego Kościoła i dawaniem świadectwa w codziennym życiu. Ma ona pomóc każdemu człowiekowi w pogłębianiu jego relacji z Chrystusem, prowadząc do zażyłości z Nim. Spotkanie z Jezusem ma angażować całą osobę – nie tylko umysł, ale także ciało i przede wszystkim serce. Taka formacja musi dokonywać się w aktualnych realiach życia, dlatego katecheza potrzebna jest nie tylko dzieciom i młodzieży, ale także dorosłym, więc i oni będą uwzględnieni w naszych wytycznych, by odpowiednio do swych ról pełnionych w Kościele i społeczeństwie dawali świadectwo swej wiary.

Czy powołanie zespołu ma związek ze zmianami w organizacji lekcji religii w szkole zapowiadanymi przez MEN? Czy katechezy w parafii mają zastąpić lekcje religii w szkole po tym, jak resort zapowiedział zmniejszenie ich liczby o połowę?

Zmiany w organizacji lekcji religii w szkole, które są realizowane – jak ocenia wiele autorytetów prawnych - niezgodnie z obowiązującym prawem, dostarczyły pewnego impulsu do naszych prac. Podejmowaliśmy już wcześniej różne prace związane z koniecznością odnowy i nadawania nowego kształtu katechezom parafialnym, ale teraz one znacznie przyspieszyły.

Czym katechezy w parafii różnić się będą od lekcji religii w szkole?

Jak już wcześniej wspomniałem, głównym celem lekcji religii w szkole jest przekaz wiedzy religijnej i dostarczenie porządku aksjologicznego. Z kolei katecheza parafialna pogłębia formację wiążąc wychowanie z życiem sakramentalnym. Obok nauczania i wychowania jedynie w parafii może być realizowana trzecia funkcja katechezy, którą jest chrześcijańskie wtajemniczenie. Parafia jest wspólnotą wiary, a przynależność do niej już jest swoistą deklaracją pójścia za Chrystusem.

Katecheza parafialna, będąc elementem procesu ewangelizacji, ma prowadzić do wprowadzenia w głębsze przeżywanie wiary dzieci, młodzieży i dorosłych, co nazywamy wtajemniczeniem, czyli prowadzeniem wiernych do udziału w tajemnicach zbawczych Jezusa i rozumienia ich znaczenia dla naszej codzienności. Zależnie od wieku i stopnia wiary, dla niektórych będzie to przygotowanie do świadomego przyjęcia sakramentów, a następnie stałego korzystania z nich. Ma ona pomóc każdej osobie ochrzczonej w prowadzeniu formacji chrześcijańskiej, co będzie się przekładało na jej codzienne życie i przeżywanie swoich zadań w rodzinie, Kościele i świecie w sposób właściwy dla ucznia Jezusa. Katecheza ma służyć zmianie mentalności z „byłem ochrzczony” na „jestem ochrzczony” i to ma swoje konsekwencje w moim życiu, moich wyborach. Posługując się językiem mediów społecznościowych można powiedzieć, że ta katecheza to aktualizacja statusu osoby wierzącej.

Kto będzie prowadził katechezy? I w jaki sposób te osoby będą przygotowywane do prowadzenia katechez?

Katechezy parafialne będą prowadzone przez księży, nauczycieli religii oraz przez odpowiednio do tego przygotowane osoby świeckie. W wielu diecezjach funkcjonują szkoły katechistów, w czym wiedzie prym archidiecezja poznańska. Należy też wspomnieć o Szkole Katechistów prowadzonej na UKSW czy w diecezji kieleckiej oraz Studium Parafialnej Aktywności w Tarnowie.

Warto w tym miejscu przywołać też list papieża Franciszka Antiquum Ministerium wprowadzającego posługę katechisty. KEP kończy już prace nad zasadami formacji i wprowadzanie w życie Kościoła w Polsce posługi katechistów parafialnych. Sposób prowadzenia będzie różnorodny – stosownie do odbiorców i założeń spotkań. W każdym przypadku prowadzący będą musieli wykazać się kompetencjami w różnych obszarach. Przede wszystkim będą świadkami, bo to ich potrzebuje dzisiejszy człowiek, co zauważył już święty papież Paweł VI.

Kiedy katechezy w parafiach ruszą na masową skalę?

W wielu parafiach już są prowadzone. Planujemy zaś, że katechezy w parafiach rozpoczną się powszechnie od września 2026 roku. Będzie to proces związany z wprowadzaniem w życie Nowego Dyrektorium Katechetycznego dla Kościoła w Polsce jak też Nowej Podstawy Programowej. Nowe dokumenty i zawarte w nich założenia teoretyczne będą dobrą okazją do odnowienia praktyki. Odnowienia, ponieważ katecheza parafialna i wskazania do niej były obecne już w dokumentach z 2001 roku. Od tego czasu wiele się zmieniło w Kościele, społeczeństwie – także w rodzinach i szkołach. Również parafie powinny odmienić nieco swoje oblicze i ożywić się na rzecz krzewienia i inspirowania katechezy, co jest ich rolą, jak podkreślał papież Jan Paweł II w adhortacji apostolskiej Catechesi tradendae.

Jak już wspomniałem, w wielu parafiach w Polsce prowadzi się takie katechezy. Warto w tym miejscu przywołać prowadzone w grupach katechezy dla młodzieży przed sakramentem bierzmowania, gdzie odpowiednio do tego przygotowani ich rówieśnicy dzielą się swoją wiarą. Warto też wspomnieć wprowadzany w życie w wielu polskich diecezjach nowy sposób przygotowywania dzieci do I spowiedzi i Komunii Świętej. Jest on związany z tym, że katechiści spotykają się w grupach z rodzicami tych dzieci, pogłębiając ich wiarę, a następnie rodzice dzielą się swoją wiarą i wiedzą religijną z dziećmi.

Taki sposób przygotowania do pełnego uczestnictwa w Eucharystii zrodził się na przykład w parafii Najświętszej Maryi Królowej w Poznaniu, której proboszczem jest ks. Marcin Węcławski. W cały proces jest zaangażowanych 21 katechistów parafialnych, którzy dzielą się swoją wiarą z rodzicami dzieci pierwszokomunijnych. Niektórzy z nich spotykają się też indywidualnie z rodzicami. Dzieje się już dużo dobra w kontekście katechezy parafialnej, a nie zawsze jest ono dostrzegane i popularyzowane. Zapraszam wszystkich, którym leży na sercu pogłębianie więzi z Chrystusem i rozwój życia chrześcijańskiego, czemu ma też służyć katecheza parafialna, do synodalnego dzielenia się swoimi przemyśleniami na jej temat. Temu zagadnieniu będzie też poświęcone sympozjum na KUL-u, organizowane także przy współpracy z naszym zespołem, w dniach 19-21 maja bieżącego roku.