Katolicy i luteranie jednym głosem na 500-lecie Reformacji

W związku ze zbliżającą się wizytą Franciszka w Szwecji i wspólnymi obchodami 500. rocznic Reformacji w Lundzie wspólny artykuł przybliżający tę rocznicę opublikowali przewodniczący Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan kard. Kurt Koch i sekretarz generalny Światowej Federacji Luterańskiej (LWF) ks. Martin Junge. Dokument nosi tytuł "Razem w nadziei".

Oto polski tekst tego przesłania:

W roku 1517 w niemieckim mieście Wittenberdze zakonnik Marcin Luter ogłosił sprzeciw, oparty na swych przekonań teologicznych i duchowych, wobec panującej wówczas praktyki sprzedawania odpustów. Jego publiczna wypowiedź wyzwoliła proces głębokiej przemiany w już i tak zawiłym kontekście niepokojów społecznych, politycznych i gospodarczych. Chociaż Luter nigdy nie zamierzał tworzyć nowego Kościoła, dalsze wydarzenia doprowadziły do podziału zachodniego chrześcijaństwa oraz rozpętały konflikt i przemoc, których skutki odczuwalne są jeszcze dziś. Stuletnie rocznice reformacji były źródłem polemik i konfrontacji między obu wyznaniami.

Tym razem będzie inaczej. 31 października 2016 roku papież Franciszek w imieniu Kościoła katolickiego oraz biskup Munib Younan i ks. dr Martin Junge, w imieniu światowej wspólnoty 145 Kościołów, tworzących Światową Federację Luterańską (ŚFL), będą współgospodarzami wspólnych uroczystości, które rozpoczną obchody 500-lecia Reformacji.

Po raz pierwszy w dziejach my, katolicy i luteranie, razem uczcimy rocznicę Reformacji na szczeblu światowym. To przełomowe wydarzenie odzwierciedla postęp, jaki się dokonał w ciągu pięćdziesięciu lat międzynarodowego dialogu katolicko-luterańskiego. Rozpoczęty po ważnych decyzjach Soboru Watykańskiego II dialog ten doprowadził do wzajemnego zrozumienia, pomógł przezwyciężyć wiele różnic i - co więcej - zrodził zaufanie. Jednocześnie potwierdził wspólne przekonanie, że katolików i luteran więcej łączy niż dzieli oraz był wyrazem głębokiego przekonania wiary, że przez chrzest katolicy i luteranie są powołani do tworzenia jednego ciała.

Ale uroczystości rocznicowe wyrażają również umocnione więzi i głębsze wzajemne zrozumienie osiągnięte w wielu częściach świata, w służbie i świadectwie. Luteranie i katolicy stali się sobie bliżsi, często w skrajnie trudnych wyzwaniach prześladowań, ucisku i cierpienia.

Wśród wielu uzgodnień, osiągniętych w ciągu tych dziesięcioleci dialogu, kluczową rolę odgrywa Wspólna Deklaracja w sprawie nauki o usprawiedliwieniu (JDDJ), podpisana przez Kościół katolicki i ŚFL w 1999 roku. Dzięki tej deklaracji katolicy i luteranie przezwyciężyli dzielące ich skutki kluczowych kontrowersji XVI wieku. Ten kamień milowy w katolicko-luterańskich stosunkach ekumenicznych stanowi teologiczną podstawę Wspólnych Obchodów, umożliwiającą publiczne przyrzeczenie odwrotu od minionych konfliktów oraz otwarcia się na jedność, do której powołany jest Kościół.

Wspólny Obchody odbędą się pod znaczącym tytułem "Od konfliktu do komunii - razem w nadziei". Będą one zawierać wspólną modlitwę w katedrze w Lundzie i wydarzenie o charakterze publicznym w Malmö Arena (Szwecja).

"Od konfliktu do komunii" to także tytuł raportu przygotowanego przez Międzynarodową Komisję Katolicko-Luterańską ds. Jedności. Dokument ten przedstawia historię Reformacji, tak jak jest ona wspólnie rozumiana, analizuje zagadnienia teologiczne będące przedmiotem dyskusji oraz określa te różnice, które można uznać dziś za przezwyciężone dzięki dialogowi i wspólnemu zrozumieniu. Wymienia on również te zagadnienia, które nadal wymagają dalszych dyskusji i uzgodnień teologicznych, a zwłaszcza rozumienia Kościoła, posługi i Eucharystii.

Wspólne Obchody będą skupią się wokół dziękczynienia, pokuty i zaangażowania na rzecz wspólnego świadectwa.

- Dziękczynienie: ze względu na dar Słowa Bożego oraz sposobów, w jakie przemawiało ono na nowo do Kościoła i do świata i nadal przemawia aż do dzisiaj. Ale także za szczególne dary Reformacji, a także za te dary, jakie luteranie i katolicy uznają u siebie nawzajem.

- Pokuta: ponieważ mając do czynienia z różnicą, została utracona jedność Kościoła. Ale także ze względu na ogromne cierpienia narzucone zwykłym ludziom z powodu sporu teologicznego, podporządkowanego i zinstrumentalizowanego przez hegemonistyczne interesy polityczne. W ich wyniku w Europie w XVI i XVII wieku toczyły się długie "wojny religijne".

- Zaangażowanie we wspólne świadectwo: ponieważ podczas gdy luteranie i katolicy nadal poszukują jedności, to nic nie stoi na przeszkodzie ich wspólnemu świadectwu radości, piękna i przemieniającej mocy wiary, zwłaszcza przez posługę ubogim, zmarginalizowanym i uciśnionym. Wspólne Obchody wzywają katolików i luteran do obdarowywania innych, ze względu na miłosierdzie, które otrzymują w Chrystusie i przez Chrystusa.

Chociaż te trzy elementy znajdą mocne odbicie we wspólnej modlitwie w katedrze w Lundzie i we wspólnym oświadczeniu, jakie podpiszą papież Franciszek i przewodniczący ŚFL bp Munib Younan, to trzecie zobowiązanie - do wspólnego świadectwa - będzie szczególnie podkreślone na Arenie w Malmö, która może pomieścić do 10 000 uczestników. Podczas tego wydarzenia publicznego zostanie podpisana umowa o współpracy między Ogólnoświatową Służbą Światowej Federacji Luterańskiej, posługującą obecnie ponad 2,3 mln uchodźcom na całym świecie, a Caritas Internationalis, obecną w 164 krajach świata, z robiącymi głębokie wrażenie dowodami posługi charytatywnej na rzecz potrzebujących. Katolicy i luteranie, składając świadectwo, śpiewając pieśni i dzieląc się refleksjami, podkreślą zatem, że ich przyrzeczenie do porzucenia konfliktu nie ograniczy się tylko do tych dwóch wspólnot, ale zaowocuje we współczującej i miłującej służbie bliźniemu w świecie zranionym i podzielonym przez konflikty, przemoc i zniszczenie środowiska naturalnego.

Choć luteranie i katolicy są wezwani do porzucenia konfliktu i do zwrócenia się ku wspólnej przyszłości, to jest oczywiste, że ten znaczący i historyczny krok nie może odbywać się w oderwaniu od ich wielu innych więzi ekumenicznych. Przedstawiciele ekumeniczni wezmą udział we Wspólnych Obchodach, towarzysząc katolikom i luteranom w tej istotnej chwili i wspierając swoją obecnością drogę, która jest przez nimi. Taki kontekst ekumeniczny podkreśli również przekonanie, że szesnastowieczna Reformacja nie jest zjawiskiem samym w sobie, ale poprzedziły ją i nastąpiły po niej inne ruchy reformacyjne. Rozpoczęty przez Lutra ruch reformacyjny spotkał się z przyjęciem i stał się własnością w różnej postaci różnych tradycji wyznaniowych.

W świecie zmagającym się z zerwaniem komunikacji, narastające odwoływanie się do języka oszczerczego i dzielącego oraz z nasilającą się przemocą i konfliktami, luteranie i katolicy będą sięgać do głębi ich wspólnej wiary w Trójjedynego Boga, aby publicznie stwierdzić:

- katolicy i luteranie wspólnie będą coraz silniej dążyli do ich wspólnego Pana i Zbawiciela, Jezusa Chrystusa;

- warto trwać w dialogu;

- konflikt można porzucić;

- nienawiść i przemoc, także o podłożu religijnym, nie powinny być bagatelizowane, a tym bardziej usprawiedliwiane, ale stanowczo odrzucane;

- mroczne wspomnienia można odrzucić;

- bolesna historia nie wyklucza jasnej przyszłości;

- można przejść od konfliktu do komunii i wejść na tę drogę wspólnie i w nadziei;

- pojednanie daje moc i wyzwala, by zwrócić się do siebie nawzajem, ale też aby zwrócić się do innych w miłości i posługiwaniu.

Wspólne Obchody będą dla katolików i luteran wielką zachętą do ich wspólnego świadectwa w świecie zranionym i rozdartym. Zapewnią ponadto motywację do coraz żarliwszego dialogi, aby istniejące jeszcze różnice zostały przezwyciężone i abyśmy mogli przyjąć i świętować jedność, na którą liczymy.