Czy w Kościele w Polsce są faraonowie?

Soborowe zalecenia znalazły odzwierciedlenie w Polsce w przyjętej ostatecznie niespełna trzy lata temu "Instrukcji Konferencji Episkopatu Polski w sprawie zarządzania dobrami doczesnymi Kościoła". Ten ostatni dokument wskazuje: "Stylem życia duchowni powinni być bliscy przeciętnej, a raczej uboższej rodzinie".

Temat statusu majątkowego duchownych jest jak jojo lub morska fala - co jakiś czas powraca. Jedni się nim bardzo emocjonują, inni bagatelizująco machają ręką. Jednak w czasie pontyfikatu papieża Franciszka sprawa nabrała nowego wymiaru. Wygłoszone przez niego już u progu sprawowania posługi na Stolicy Piotrowej przesłanie "Chcę Kościoła ubogiego dla ubogich" sygnalizowało jednoznacznie wizję wspólnoty wierzących w Chrystusa, w której tego rodzaju problemy nie będą spychane na margines, lecz staną się ważnym elementem dawania świadectwa.

Od ponad pięciu lat Papież nieustannie pokazuje, że uważa kwestię materialnego "poziomu życia", jakie prowadzą duchowni, za istotną. Fakt zamieszkania w Domu św. Marty, typy samochodów, jakimi się porusza (także w czasie zagranicznych pielgrzymek), to nie są puste gesty, lecz przypomnienia adresowane zarówno do wiernych świeckich, jak i do biskupów oraz księży. Nie jedyne. Franciszek wprost porusza temat korzystania z dóbr tego świata przez duchownych.

Za sprawą radiowego wywiadu rzecznika Konferencji Episkopatu Polski w naszym kraju ostatnio medialnego rozgłosu nabrały słowa, które Papież wypowiedział 22 maja br. do włoskich biskupów. Jak poinformowała KAI, mówiąc o ubóstwie Franciszek odwołał się do św. Ignacego Loyoli, który nazwał je matką i murem życia apostolskiego. Matką, ponieważ rodzi dobro, a murem, bo chroni przed złem. Według Papieża bez ubóstwa nie ma apostolskiego zapału i życia w służbie drugim. "Kto wierzy, nie może mówić o ubóstwie i jednocześnie żyć jak faraon" - stwierdził ostro Franciszek i dodał: "Czasami widzi się takie rzeczy. To jest antyświadectwo, gdy mówi się o ubóstwie i prowadzi się luksusowe życie; jest rzeczą skandaliczną, gdy wydaje się pieniądze bez przejrzystości lub używa się dóbr Kościelnych jakby były osobistymi. (...) Mamy obowiązek korzystać z nich w przykładny sposób, w oparciu o jasne i wspólne reguły, bo pewnego dnia zdamy z tego sprawę właścicielowi winnicy".

Papież: nie można mówić o ubóstwie i żyć jak faraon>>

Rzecznik KEP, zapytany w kontekście tych słów przez dziennikarza: "Czy w polskim Episkopacie są jacyś faraonowie?", odpowiedział: "Ja nie widzę".

Warto przypomnieć, że temat nie jest nowy. Sporo uwagi kwestii dysponowania dobrami materialnymi przez duchownych poświęcili Ojcowie Soboru Watykańskiego II w Dekrecie o posłudze i życiu kapłanów "Presbyterorum ordinis" (z 1965 r.). W punkcie 17. jest stanowcze zalecenie, by zarówno kapłani, jak i biskupi używali dóbr uzyskiwanych z okazji wykonywania jakiejś funkcji kościelnej przede wszystkim na swoje "odpowiednie utrzymanie" i wypełnienie powierzonych obowiązków, uzupełnione wskazaniem: "te zaś które by zbywały, niech zechcą przeznaczyć dla dobra Kościoła albo na dzieła miłosierdzia". Jest też mowa o tym, aby urzędu kościelnego nie traktować jako źródła zarobku ani nie używać dochodów z niego pochodzących na powiększenie swego majątku rodzinnego. Jest o unikaniu przywiązania do bogactw, unikaniu chciwości i "pilnym" powstrzymywaniu się od wszelkiego rodzaju handlu. "Co więcej, zachęca się ich do dobrowolnego praktykowania ubóstwa, przez które wyraźniej upodobnią się do Chrystusa i staną się pochopniejsi do świętej służby" - napisali Ojcowie Soborowi.

To nie wszystko. Dekret "Presbyterorum ordinis" wyraźnie mówi, że tak prezbiterzy, jak i biskupi, "winni unikać wszystkiego, co mogłoby w jakikolwiek sposób zrazić ubogich, uprzedzając innych uczniów Chrystusa w porzucaniu w swych rzeczach wszelkiej próżności". Porusza nawet sprawę mieszkania duchownego, które powinno być tak urządzone, "aby nikomu nie okazało się niedostępne i aby nikt nigdy, także uboższy - nie obawiał się go nawiedzić".

Soborowe zalecenia znalazły odzwierciedlenie w Kodeksie Prawa Kanonicznego (kan. 282), a w Polsce w przyjętej ostatecznie niespełna trzy lata temu "Instrukcji Konferencji Episkopatu Polski w sprawie zarządzania dobrami doczesnymi Kościoła". Ten ostatni dokument wskazuje: "Stylem życia duchowni powinni być bliscy przeciętnej, a raczej uboższej rodzinie".

Ostatnio media podały, że nierówności dochodowe w Polsce znacząco spadły, a Polacy są coraz bogatsi. Jednak wydarzenia ostatnich tygodni pokazują, że nie przestali bardzo negatywnie reagować na bogactwo i przepych tam, gdzie ich zdaniem powinna panować skromność i umiar. Nie mam wątpliwości, że dotyczy to również Kościoła i duchownych.

ks. Artur Stopka - dziennikarz, publicysta, twórca portalu wiara.pl; pracował m.in. w "Gościu Niedzielnym", radiu eM, KAI