Szczepionka na "zarazę"

Zaczyna się niepozornie, rozwija szybko. Bardzo zaraźliwa. Objawy? Wściekłość, bezradność, zniechęcenie. Jakie jest lekarstwo? Znam tylko jedno.

I na mnie to przyszło: zmęczenie. Brutalne sformułowania, oskarżenia i ciągłe wypowiadanie wojny pompowane już nie tylko przez anonimowych użytkowników sieci, ale i przez osoby publiczne zadziałały bez pudła. Profesor Bogdan de Barbaro, psychiatra i psychoterapeuta, kilka miesięcy temu mówił w wywiadzie dla "Tygodnika Powszechnego", że czuje się jak pasażer rozpędzonego pojazdu bez hamulców. Metafora idealna; czuję się dokładnie tak samo. Śledzę kolejne depesze, czytam teksty, słucham wypowiedzi i widzę, jak granica tolerancji wobec agresywnej narracji przesuwa się coraz bardziej i bardziej. Dyskretnie, ledwie zauważalnie - ot, jedna wypowiedź, druga, trzecia, za nimi grono komentatorów, którzy się oburzą, a jeszcze większe tych, którzy stwierdzą, że nareszcie ktoś o ważnych sprawach mówi bezkompromisowo, bez politycznej poprawności, tak, jak należy.

I wiara, i wynikające z niej, wyznawane przeze mnie chrześcijańskie wartości, które próbuję wcielać w życie, i zwyczajna przyzwoitość mówią mi, że to najgorsza z możliwych narracji: wojenna, plemienna, obraźliwa, brutalna. Z drugiej strony słyszę na przykład, jak biskupi mojego Kościoła, pierwsi nauczyciele wiary, jak określił ich ks. Adam Boniecki, albo "wyrażają poparcie", albo milczą, kiedy z naszej - kościelnej - strony padają (zbyt) mocne sformułowania. Oni się mylą? A może ja? Może to moje źle ukształtowane sumienie? Zamęt, aż do zawrotów głowy. Pokusa, żeby zamknąć się w swojej wspólnocie. Pokusa, żeby stracić nadzieję. Pokusa, żeby samemu zacząć przekraczać granice szacunku. Pokusa, żeby dać się zainfekować wirusowi zbyt mocnych słów. Podstępna, łatwa do zracjonalizowania - bo przecież przyświeca mi większe dobro. Idea. Walka o prawdę.

Ale może się mylę?

Dawno nie cieszyłam się tak z urlopu z ograniczonym dostępem do internetu. Wyłączam przeglądarkę, zamykam okno z newsami, "świat 2.0 jakoś to przetrwa".

Burza, która dała najwięcej

Nad Osinami - wsią niedaleko Częstochowy - właśnie przechodziła potężna nawałnica. Był już późny wieczór, siedzieliśmy w kościele. Wielki potencjał do teologicznych metafor: na zewnątrz błyskające raz po raz pioruny, a my skupieni wokół Najświętszego Sakramentu, i świeccy, i księża, razem gorąco uwielbialiśmy i modliliśmy się za siebie nawzajem. Wyszłam zbudowana i wzmocniona, na zewnątrz było już spokojnie. Właśnie wtedy koleżanka powiedziała, że zalało szkołę, w której mieliśmy spać tej nocy. Moje rzeczy były rozłożone pod otwartym oknem - czyli dokładnie na linii frontu. Wszystko mokre: karimata, śpiwór, plecak… Całe duchowe uniesienie prysło, skoro zapowiadała się noc na zimnym linoleum pod wilgotną kurtką. Ale zanim zdążyłam się zorientować, od jednej osoby dostałam karimatę. Od innej - koc. Podzielili się tym zupełnie naturalnie, bez słowa.

Za mało umiem dawać miłość, więcej jej dostaję. Ale pielgrzymka przynosi dużo prostych okazji, żeby się tego uczyć. Dać komuś wodę. Pochwalić za konferencję. Pomachać do dzieci stojących przy drodze. Podziękować za kawałek arbuza. Wysłuchać do końca czyjejś historii. A jeśli będzie chciał płaszcz, oddać też tunikę.

Brzmi znajomo?

Z Bogiem lub o Bogu

O świętym ojcu Dominiku Guzmanie, moim patronie i założycielu Zakonu Kaznodziejskiego, napisano, że "za dnia nikt nie był bardziej przyjazny i miły względem towarzyszy i braci; w nocy nikt bardziej oddany czuwaniom i modlitwie". Że "rozmawiał albo z Bogiem na modlitwie, albo o Bogu - i polecał braciom czynić to samo".

Jezus ma być w centrum. O tym najbardziej przypomniał mi mój tygodniowy urlop w drodze podczas Pielgrzymki Dominikańskiej.

To zmienia wszystko: mówić albo z Nim, albo o Nim. A - idąc o krok dalej - mówić w taki sposób, żeby On był w tym mówieniu, choćby był to small talk o pogodzie, pytanie "jak tam?" albo upominanie. Czasem mówić brakiem słów, a mową ciała i gestu: oddać karimatę i koc, nakarmić, napoić, pokrzepić, zbudować, nauczyć.

I, tak, Jezus skręcał bicz na przekupniów w świątyni i nie zostawiał suchej nitki na faryzeuszach, a dociekliwość Heroda pominął milczeniem. Jednocześnie potrafił też - bez żadnych warunków wstępnych - powiedzieć bogatemu zwierzchnikowi celników, że chce się u niego zatrzymać - a przecież w oczach współczesnych Zacheusz był zdrajcą, publicznym grzesznikiem. Kobietę przyłapaną na cudzołóstwie i przytarganą przed Niego, która nie odezwała się ani słowem, nie wyznała winy ani nie prosiła o wybaczenie, On uratował od śmierci. Samarytance powiedział o pięciu mężach i konkubencie - ale później nie kontynuował tego wątku, ona z kolei stała się bardzo skuteczną ewangelizatorką w swoim miasteczku. Jak to jest? Jak mówić, co mówić, kiedy mówić?

Mówić tak, żeby wróg stawał się bliźnim, a Inny stawał się Drugim.

Słodka naiwność?

Wiem, wiem. Jeden wykpi, drugi powie, że naiwność, trzeci, że chowanie głowy w piasek i ucieczka w pobożność i slogany, czwarty, że ckliwe pustosłowie, bo wiarę trzeba przecież udowodnić radykalizmem czynów. Trudno. To jedyna szczepionka, jaką znam i jedyny radykalizm, na jaki chcę się decydować: ewangeliczny radykalizm uczynków miłosierdzia względem duszy i względem ciała. Jeśli ktoś mówi, wysłuchać. Jeśli jest głodny, nakarmić. Jeśli chcę go upomnieć, to nie tak, żeby zabić. Niezależnie od tego, co widzę i słyszę dookoła siebie.

Bo nic innego nie ocali nas, tylko wzajemne gesty miłości. I nic nie pozwoli zachować właściwych proporcji, jak tylko skupienie na Jezusie.

Dominika Frydrych - redaktorka i dziennikarka DEON.pl. Autorka książki "Pełnymi garściami".