Nacjonalizm jest przeciwieństwem patriotyzmu

Nacjonalizm jest przeciwieństwem patriotyzmu; patriotyzm to uczucie, w którym kochamy bliskich, nie nienawidząc innych - mówił przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki podczas uroczystości z okazji 50. rocznicy ogłoszenia deklaracji "Nostra Aetate".

Deklaracja "Nostra Aetate" to dokument Soboru Watykańskiego II, składający się zaledwie z pięciu punktów, który stał się kamieniem milowym w dialogu Kościoła katolickiego z religiami niechrześcijańskimi.

Mottem czwartkowego spotkania w siedzibie Sekretariatu KEP był cytat z Księgi Wyjścia: "Nie będziesz gnębił i nie będziesz uciskał cudzoziemców, bo wy sami byliście cudzoziemcami w ziemi egipskiej".

"Mamy obowiązek być wrażliwym na człowieka, który jest od nas słabszy. Słabszy od nas jest przede wszystkim człowiek Obcy. (...) Nieważne kim jest Obcy, my mamy obowiązek jemu pomóc" - komentował te słowa naczelny rabin Polski Michael Schudrich.

W swojej refleksji nad tym cytatem z Pisma Świętego abp Gądecki zwrócił uwagę, że Stary Testament kazał traktować drugiego człowieka "jak siebie samego", podczas gdy zgodnie z Nowym Testamentem "miłować w sposób chrześcijański oznacza, postawić drugiego człowieka nie na tym samym poziomie co nas, tylko wyżej". "To jest nic innego niż miłosierdzie" - zaznaczył.

Następnie hierarcha nawiązał do wydarzeń, jakie 18 listopada miały miejsce we Wrocławiu, gdy podczas manifestacji zorganizowanej m.in. przez Obóz Narodowo-Radykalny, spalono kukłę symbolizującą Żyda.

"Pytamy, skąd się to bierze. Wydaje mi się, że z tego samego ducha, z jakiego wynikał nacjonalizm socjalistyczny. Z tego ducha, który nie ma w sobie nic chrześcijańskiego, dlatego, że gdy mówimy o odwoływaniu się do patriotyzmu, to musimy sobie jasno powiedzieć, że patriotyzm to jest to uczucie, w którym kochamy swoich bliskich, nie nienawidząc innych" - mówił abp Gądecki. "Nacjonalizm jest przeciwieństwem patriotyzmu" - podkreślił.

Hierarcha mówił też o współzależności między judaizmem, chrześcijaństwem i islamem. Wyjaśniał, że między religią żydowską a chrześcijaństwem istnieje nierozerwalna więź wynikająca nie tylko ze wspólnego źródła tych religii, ale również z późniejszego nawiązywania do tych samych myśli filozoficznych.

Mówiąc o więzi między chrześcijaństwem a islamem, abp Gądecki podkreślił, że "islam nie jest niczym innym niż pewną formą nestorianizmu". Zaznaczył też, że "terroryzm i fundamentalizm islamski nie ma nic wspólnego z islamem".

Obecna na uroczystościach ambasador Izraela w Polsce Anna Azari podziękowała za list pasterski, jaki polscy biskupi napisali z okazji 50. rocznicy ogłoszenia deklaracji "Nostra Aetate". Wyraziła też nadzieję, że takie spotkania międzywyznaniowe będą odbywały się cyklicznie.

Rabin Naftali Ruthenberg w wykładzie poświęconym wkładowi "Nostra Aetate" w budowanie relacji pomiędzy judaizmem a chrześcijaństwem podkreślił, że dokument ten prezentuje "rewolucyjne i fascynujące podejście do Innego, nawet przeciwnika, który zdaje się podważać nasz dyskurs religijny". Przypomniał, że deklaracja m.in. odrzucała naukę obarczającą Żydów zbiorową odpowiedzialnością za śmierć Chrystusa, a także potępiała antysemityzm.

Ruthenberg podkreślił rolę Jana Pawła II w kształtowaniu relacji między Kościołem katolickim a judaizmem. Przypomniał, że mówił on, że "antysemityzm jest grzechem przeciwko Bogu i ludzkości". Dodał, że kolejną fazą procesu pojednania było nawiązanie pełnych stosunków dyplomatycznych pomiędzy Izraelem a Państwem Kościelnym, a także pielgrzymki papieży do Ziemi Świętej. Przypomniał też, że papież Franciszek wielokrotnie powtarzał, że "prawdziwy chrześcijanin nie może być antysemitą".

"A jednak ta cudowna przemiana w katolicko-żydowskich relacjach nie rozlała się po świecie. Zakres, w jakim stała się częścią życia społecznego, zależy w dużej mierze od kontekstu społecznego, kulturowego i politycznego. Jako Żydzi, a zwłaszcza rabini, wciąż stoimy niepewnie na jej progu. Musimy stawić czoła niezwykłym wyzwaniom, aby poczynić postępy w naszych relacjach ze światem chrześcijańskim i naszej postawie wobec niego" - mówił Ruthenberg.

Zwrócił też uwagę, że w ostatnich tygodniach "słychać wiele uogólnień na temat islamu". "Więź pomiędzy judaizmem a islamem jest głęboka i leży u korzeni obu religijnych kultur" - podkreślił rabin.

Podczas uroczystości odbyło się wspólne czytanie psalmów, w którym wzięli udział: przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki i naczelny rabin Polski Michael Schudrich.

Spotkanie zakończyła wspólna modlitwa o pokój w synagodze im. Nożyków.