Watykan: wskazania odnośnie celebracji paschalnych w czasie koronawirusa

Wielkanoc to najważniejszy czas w roku liturgicznym. Triduum Paschalne, a więc Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wigilia Paschalna w Wielką Sobotę to wydarzenia, które mają nas wprowadzić w tajemnicę Męki i Zmartwychwstania Jezusa. W czasie pandemii koronawirusa musimy jednak liczyć się restrykcjami. Jak w tym roku będziemy przeżywać Wielkanoc? Stolica Apostolska wydała konkretne zalecenia.

Stolica Apostolska zachęca biskupów do podejmowania roztropnych decyzji w sprawie obchodów Wielkiego Tygodnia, aby celebracje liturgiczne mogły się odbywać z pożytkiem dla Ludu Bożego, mając na względzie dobro powierzonych im dusz, a zarazem z poszanowaniem dla ochrony zdrowia i zgodnie z rozporządzeniami władz odpowiedzialnych za dobro wspólne. Czytamy o tym w ogłoszonej 17 lutego nocie Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.

Czy czeka nas zamknięcie kościołów? Terlecki nie wyklucza takiego scenariusza

Świat

Dykasteria przypomina, że ocena konkretnej sytuacji należy do kompetencji biskupa, który ma zadbać o dobro duchowe duszpasterzy i wiernych w przeżywaniu Wielkiego Tygodnia. Normy zawarte w księgach liturgicznych są przeznaczone dla normalnych okoliczności i nie mogą być w pełni zastosowane w sytuacjach wyjątkowych, jak obecny kryzys sanitarny. Kongregacja odsyła biskupów do ubiegłorocznego dekretu w sprawie obchodów Wielkiego Tygodnia, który zachowuje swą aktualność również w tym roku. Przypomina też list kard. Roberta Saraha "Torniamo con gioia all’Eucaristia! - Powróćmy z radością do Eucharystii!" z sierpnia ubiegłego roku, wskazując na potrzebę zwrócenia uwagi na niektóre momenty i gesty, przy jednoczesnym poszanowaniu wymogów sanitarnych.

Kongregacja przyznaje, że korzystanie z mediów społecznościowych pomogło duszpasterzom w okazywaniu bliskości i wsparcia podczas pandemii. Obok rezultatów pozytywnych zauważono też jednak aspekty problematyczne. Podczas obchodów Wielkiego Tygodnia sugeruje się uprzywilejowanie transmisji z liturgii sprawowanych przez biskupa, zachęcając wiernych, którzy nie mogą chodzić do swego kościoła, by oglądali uroczystości diecezjalne.

Watykańska dykasteria zachęca też do przygotowania odpowiednich pomocy do modlitwy osobistej i w rodzinie. Wskazuje przy tym na możliwość wykorzystania niektórych elementów Liturgii Godzin.

Normy dotyczące obchodów Wielkiego Tygodnia w czasie pandemii – 17 II 2021

Dramat pandemii Covid-19 "przyniósł wiele zmian nawet w zwyczajnym sposobie sprawowania liturgii" - tak podkreśla Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w nocie, podpisanej przez prefekta kard. Roberta Saraha i sekretarza abp. Artura Roche. Nota, rozesłana do biskupów i konferencji biskupich na całym świecie, przypomina, że "w wielu krajach nadal obowiązują surowe warunki zamknięcia, które uniemożliwiają wiernym obecność w kościele, podczas gdy w innych wznawia się bardziej normalne życie kultowe".

Korzystanie z mediów społecznościowych

W tekście czytamy, że "wykorzystanie mediów społecznościowych bardzo pomogło duszpasterzom w oferowaniu wsparcia i bliskości ze swoimi wspólnotami podczas pandemii". "W odniesieniu do obchodów Wielkiego Tygodnia sugeruje się, aby ułatwić i uprzywilejować medialne relacje z uroczystości pod przewodnictwem biskupa, zachęcając wiernych, którzy nie mogą uczestniczyć we własnym kościele, do śledzenia uroczystości diecezjalnych jako znaku jedności". We wszystkich celebracjach, w porozumieniu z Konferencją Episkopatu, należy więc "zwrócić uwagę na niektóre szczególne momenty i gesty, z zachowaniem wymogów sanitarnych". Zachęca się również do "przygotowania odpowiednich pomocy do modlitwy rodzinnej i osobistej, z wykorzystaniem niektórych części Liturgii Godzin".

Obowiązujący dekret z ubiegłego roku

W nocie Kongregacji Kultu Bożego przypomina się również, że dekret wydany przez dykasterię z mandatu papieża Franciszka 25 marca 2020 r. nadal zachowuje ważność. Dlatego też ubiegłoroczne wskazania są aktualne dla obchodów Niedzieli Palmowej, Wielkiego Czwartku, Wielkiego Piątku i Wigilii Paschalnej.

Niedziela Palmowa

Jak mówi dekret z 25 marca, obchody Niedzieli Palmowej muszą odbywać się "w budynku sakralnym". Zachęca się, aby katedry przyjęły "drugą formę przewidzianą przez Mszał Rzymski, a w kościołach parafialnych i w innych miejscach trzecią".

Msza św. Krzyżma

Jeśli chodzi o Mszę Krzyżma, episkopaty będą mogły, w zależności od sytuacji w danym kraju, wskazać ewentualne przeniesienie daty.

W razie potrzeby Msza św. Krzyżma może zostać przeniesiona na inny, bardziej odpowiedni dzień, ponieważ jest to właściwe, aby uczestniczyła w niej "znacząca reprezentacja duszpasterzy, kapłanów i wiernych".

Msza św. Wieczerzy Pańskiej (Coena Domini)

W Wielki Czwartek ustalono, że obmycie nóg, już wcześniej nieobowiązkowe, zostanie "pominięte". Nie będzie też przeprowadzona procesja na koniec Mszy św., a Najświętszy Sakrament będzie przechowywany w tabernakulum. Wyjątkowo, prezbiterzy otrzymują pozwolenie na odprawianie Mszy św. "bez udziału wiernych, w odpowiednim miejscu".

Wielki Piątek

Podczas modlitwy powszechnej w Wielki Piątek zadaniem biskupów będzie "przygotowanie specjalnej intencji za tych, którzy znajdują się w sytuacji zagubienia, chorych, zmarłych". Zmodyfikowany został również akt adoracji Krzyża. Pocałunek, jak określono w dekrecie z 25 marca 2020 r., "powinien być ograniczony tylko do celebransa".

Wigilia Paschalna

W odniesieniu do Wigilii Paschalnej ostatecznie postuluje się, aby była ona odprawiana "wyłącznie w kościołach katedralnych i parafialnych" oraz aby w liturgii chrzcielnej "zachowano jedynie odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych".

Decyzje w odniesieniu do dobra wspólnego i zdrowia publicznego

Wreszcie, Kongregacja dziękuje Biskupom i Konferencjom Episkopatów za ich duszpasterską odpowiedź na szybko zmieniającą się sytuację, ze świadomością, "że podjęte decyzje nie zawsze były łatwe do zaakceptowania przez duszpasterzy i wiernych świeckich. Wiemy jednak - konkluduje Nota - że zostały one podjęte w celu zapewnienia, by święte tajemnice były celebrowane w sposób jak najbardziej skuteczny dla naszych wspólnot, z poszanowaniem dobra wspólnego i zdrowia publicznego.

Zeszłoroczny dokument, wydany przez Kongregację ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów

KONGREGACJA DS. KULTU BOŻEGO I DYSCYPLINY SAKRAMENTÓW

Prot. nr 153/20

DEKRET

W czasie Covid-19

W tym trudnym czasie, jaki przeżywamy z powodu pandemii Covid-19, biorąc pod uwagę utrudnienia w odprawianiu liturgii wspólnotowej w kościele, na które wskazali biskupi dla terytoriów podlegających ich jurysdykcji, do Kongregacji dotarły zapytania dotyczące zbliżających się świąt wielkanocnych. W tym względzie proponuje się Biskupom ogólne wskazówki i pewne sugestie.

1 – O dacie Wielkanocy. Stanowiąc centrum roku liturgicznego Wielkanoc nie jest świętem jak każde inne: obchodzona przez trzy dni, z Triduum Paschalnym, poprzedzona Wielkim Postem i ukoronowana Zesłaniem Ducha Świętego, nie może być przeniesiona.

2 – Msza św. Krzyżma. Oceniając konkretny przypadek w różnych krajach, Biskup ma możliwość przełożenia jej na późniejszy termin.

3 – Wskazania odnośnie do Triduum Paschalnego.

W przypadku, gdy władze cywilne i kościelne wprowadziły ograniczenia, podczas Triduum Padchalnego należy przestrzegać następujących zasad.

Biskupi udzielą wskazówek, uzgodnionych z Konferencją Episkopatu, aby w kościołach katedralnych i parafialnych, nawet bez fizycznego udziału wiernych, Biskup i proboszczowie mogli celebrować misteria liturgiczne Triduum Paschalnego, zawiadamiając wiernych o czasie ich rozpoczęcia, ażeby mogli włączyć się w modlitwę w swoich domach. W tym przypadku pomocne są relacje na żywo za pomocą komunikacji teleinformatycznej.

Konferencja Episkopatu i poszczególne diecezje powinny dostarczyć materiały do modlitwy rodzinnej i osobistej.

W Wielki Czwartek, w kościołach katedralnych i parafialnych, w miarę rzeczywistych możliwości ustalonych przez osoby odpowiedzialne, księża w parafii mogą koncelebrować Mszę św. Wieczerzy Pańskiej; wyjątkowo udziela się wszystkim księżom możliwości odprawienia Mszy św. w tym dniu, w odpowiednim miejscu, bez ludzi. Gest umycia nóg, już i tak fakultatywny, powinien być pominięty. Na zakończenie Mszy św. Wieczerzy Pańskiej powinno się pominąć procesję, a Najświętszy Sakrament powinien być przechowywany w tabernakulum. Kapłani, którzy nie mają możliwości odprawienia Mszy św., powinni zamiast niej odmówić nieszpory (por. Liturgia Horarum).

W Wielki Piątek, w kościołach katedralnych i parafialnych, w miarę rzeczywistych możliwości ustalonych przez osoby odpowiedzialne, Biskup / proboszcz celebruje Mękę Pańską. W modlitwie powszechnej Biskup diecezjalny powinien zadbać o ustanowienie szczególnej intencji za chorych, zmarłych, znajdujących się w sytuacji zagubienia (por. Missale Romanum, s. 314 nr 13).

Niedziela Wielkanocna. Wigilia Paschalna: powinna być sprawowana tylko w kościołach katedralnych i parafialnych, w miarę rzeczywistych możliwości ustalonych przez osoby odpowiedzialne. Na początku Wigilii i przy obrzędzie światła należy pominąć rozpalanie ogniska, a tylko zapalić świecę i, pomijając procesję, przejść do Orędzia Wielkanocnego (Exsúltet). Potem następuje „Liturgia Słowa”. W czasie „Liturgii chrzcielnej” należy tylko odnowić przyrzeczenia chrzcielne (por. Missale Romanum, s. 371, n. 55). Potem następuje „Liturgia Eucharystyczna”.

Ci, którzy w żaden sposób nie mogą uczestniczyć w Wigilii Paschalnej sprawowanej w kościele, niech odmówią Godzinę Czytań przewidzianą na Niedzielę Wielkanocną (por. Liturgia Horarum).

W przypadku klasztorów, seminariów, wspólnot zakonnych, niech zadecyduje Biskup diecezjalny.

Wyrazy pobożności ludowej i procesje, które wzbogacają dni Wielkiego Tygodnia i Triduum Paschalne, mogą, decyzją Biskupa diecezjalnego, zostać przeniesione na inne dogodne dni, np. 14 i 15 września.

De mandato Summi Pontificis pro hoc tantum anno 2020.

Z siedziby Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, 19 marca 2020 roku, w Uroczystość św. Józefa, Patrona Kościoła Powszechnego.

Kard. Robert Sarah
Prefekt

Abp Arthur Roche
Sekretarz

Źródło: Vatican News / pk