My i oni. Zawiła historia odmienności

Od 16 marca do 5 czerwca 2011 roku w Galerii Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie prezentowana będzie wystawa My i Oni. Zawiła historia odmienności, opisująca kulturową historię odmienności od wyobrażeń mitycznych ras w XV-wiecznej w Kronice świata Hartmanna Schedla aż do kreacji Drakuli i Batmana, stworzonych przez kultowych twórców Wilhelma Murnaua oraz Tima Burtona.

Z obrazów mitycznych stworzeń i demonów utrwalanych w grafice nowożytnych mistrzów takich jak Martin Schongauer, Albrecht Dürer czy Lucas van Leyden, z ilustracji do ksiąg o potworach z przełomu XV i XVII wieku, z masowo produkowanych rycin prezentujących egzotyczne ludy Nowego Świata, z XIX-wiecznych ilustracji do albumów medycznych i przyrodniczych, z portretów, z karykatur obyczajowych i politycznych, z wybranych przykładów XX wiecznych plakatów cyrkowych, z komiksów o Batmanie i z filmów Toda Browninga oraz F.W. Murnaua zbudowana została wystawa o odmienności.

To próba mówienia obrazami o historii uprzedzeń, strachu i fascynacji, o dziejach ludzkich sądów nad naturą, o wiecznych podziałach na "my" i "oni". Los jej bohaterów – odmieńców, obcych - był i jest w gruncie rzeczy zależny od przypadkowego splotu wierzeń religijnych, układów politycznych, wojen, katastrof żywiołowych, czy stanu wiedzy medycznej itd. W tej historii neutralne zaciekawienie dziwem zmienia się równie gładko w fascynację personą o niezwykłej fizjonomii czy samotnym bohaterem ukrytym w mroku, jak i w represje stosowane wobec szaleńca czy wroga. Żadna epoka nie oceniła "ich" jednoznacznie.

To już ósma prezentacja z cyklu wystaw graficznych organizowanych przez MCK we współpracy z Biblioteką Naukową PAU i PAN w Krakowie. Dużym powodzeniem cieszyły się zwłaszcza: Rembrandt, Rubens i Inni (1999), Hogarth i jego wiek (2001), Siedem grzechów głównych (2004), Rembrandt i Konkurenci (2006) oraz Wina i kara. Sprawiedliwość w grafice europejskiej XVI-XIX wieku (2009). Wystawy te to rzadka okazja zobaczenia przechowywanych w Krakowie arcydzieł, które na co dzień ukryte są w magazynach.

Wystawa podzielona jest na cztery części:

• Dziwo – oceny stosunkowo neutralne, zbiorowe portrety mitycznych ras, typów ludzkich, wizerunki ekscentryków, którzy świadomie dążą do bycia innym.
• Wróg – opowiada o odmieńcu niechcianym, postrzeganym jako zagrożenie porządku naturalnego (choroba), moralnego (płeć) oraz instytucji władzy (postawy religijne i polityczne).
• Odmieńcy spersonalizowani – których inność została zaakceptowana. Społeczna tolerancja dotyczy długowiecznych, olbrzymów, ludzi nieznanego pochodzenia i potomków sławnych rodów.
• Bohaterowie i antybohaterowie – których odmienność jest źródłem mocy, fascynują każdego kto ich poznaje, niezależnie od oceny moralnej ich działań