Nobel za wiersze bez słów

Po godzinach

(fot. EPA/MAJA SUSLIN)

13 lat temu

Wojciech Żmudziński SJ / Być dla innych

Tegoroczny laureat literackiej Nagrody Nobla Tomas Tranströmer został wyróżniony za zwięzłe, przejrzyste obrazy, które dają nam świeży dostęp do rzeczywistości. Tymi obrazami komunikuje się ze światem, nimi otwiera nam drogę do swojego wnętrza. Częściowo sparaliżowany od ponad dwudziestu lat, nie wypowiada się publicznie w innej formie niż tylko w poezji czytanej ustami żony.

We wnętrzu ogromnego kościoła romańskiego cisnęli się turyści.
Rozpościerało się sklepienie za sklepieniem bez prześwitu.
Drgało kilka płomyków świec.
Objął mnie anioł bez twarzy
i zaszeptał przez całe ciało:
"Nie wstydź się tego, że jesteś człowiekiem, bądź dumny!
W twoim wnętrzu otwiera się sklepienie za sklepieniem bez końca (…)"

Ten fragment wiersza, w przekładzie Leonarda Neugera, zatytułowanego Łuki romańskie, może być dobrym przykładem obrazu, któremu słowa i kształty nie są potrzebne. Poeta maluje niczym surrealistyczny artysta anioła bez twarzy i wnętrze, które otwiera się ale którego nie sposób dostrzec. To obraz bez materii, bez faktury, bez prześwitu; obraz w którym szept jest dreszczem a nie dźwiękiem, płomień zaś drganiem a nie światłem.

Podsłuchany horyzont - najobszerniejszy dotąd wybór wierszy Tranströmera, jaki ukazał się w języku polskim, jest już u wydawcy niedostępny. Na stronie Wydawnictwa Archidiecezji Lubelskiej GAUDIUM pojawił się następujący wpis:

Nakład książki został wyczerpany w związku z ogłoszeniem Tomasa Tranströmera laureatem literackiej Nagrody Nobla. Czekamy na nową umowę z wydawcami skandynawskimi, żeby móc wznowić nakład.

Warto czekać na te wiersze bez słów, by zasmakować ciszy poetyckich obrazów, którym nie potrzebne są kształty i kolory by napełnić ducha. Warto czekać na poezję malowaną muzyką, by odmieniła naszą codzienność, przynajmniej na chwilę.