Święcenie pokarmów na Wielkanoc to nie tylko tradycja. Poznaj symbolikę święconki

Święconka, nazywana również święconem, to jedna z najbardziej rozpoznawalnych i ukochanych tradycji wielkanocnych w Polsce. Choć z pozoru może wydawać się jedynie uroczym zwyczajem – z haftowaną serwetką, bukszpanem i słodkim barankiem – niesie ze sobą głęboką symbolikę religijną i kulturową, która przetrwała przez wieki.

Święcenie pokarmów w Wielką Sobotę to nieodłączny element świąt dla milionów Polaków. Co dokładnie oznaczają produkty, które wkładamy do koszyka? I dlaczego ta tradycja wciąż budzi tak silne emocje?

Skąd się wzięła tradycja święcenia pokarmów?

Zwyczaj ten ma swoje korzenie w dawnych obrzędach wiejskich, gdy to nie wierni przychodzili do kościoła, ale kapłani objeżdżali wsie, by błogosławić jedzenie rozstawione na białych obrusach. Pokarmy miały zapewnić pomyślność, zdrowie i dostatek na kolejny rok.

Z biegiem lat tradycja ewoluowała – już w XVII wieku pojawiają się wzmianki o święceniu baranka, jajek i masła. W XIX wieku katolicy zaczęli sami przynosić do świątyń kosze pełne jedzenia – nie były to jednak małe koszyczki, lecz naprawdę pokaźne wiklinowe kosze, które miały wykarmić całą rodzinę.

W niektórych regionach Polski – zwłaszcza tych zachodnich – zwyczaj przyjął się dopiero po II wojnie światowej, wraz z migracją ludności ze wschodu. Dziś święcenie pokarmów to tradycja porównywana rangą do ubierania choinki na Boże Narodzenie.

Co wkładamy do święconki i dlaczego?

Koszyczek wielkanocny przygotowujemy z wyjątkową starannością. Najczęściej wykonany z wikliny, wyłożony białą serwetką i ozdobiony gałązkami bukszpanu, kryje w sobie nie tylko przysmaki, ale i głęboko zakorzenione symbole:

• Baranek – symbol zwycięstwa życia nad śmiercią, odwołujący się do Zmartwychwstałego Chrystusa.

• Chleb – oznacza Jezusa jako „chleb życia”.

• Jaja/pisanki – symbol nowego życia i płodności, niegdyś wierzono, że powinno się święcić nieparzystą liczbę jaj.

• Sól – znak trwałości, oczyszczenia i nieśmiertelności.

• Wędlina – wyraz radości i dobrobytu po zakończeniu postu.

• Masło – symbol dobrobytu i łaski Bożej.

• Chrzan – symbol męki Chrystusa, ale też siły ducha.

• Babka wielkanocna – symbol dostatku i domowego ciepła.

• Kurczaczek, zajączek – motywy wiosenne i oznaka odradzającego się życia.

Niektórzy dorzucają do koszyka także wodę święconą w buteleczce, miniaturowe ciasta, czekoladowe zajączki czy własnoręcznie robione dekoracje.

Co dzieje się ze święconką po poświęceniu?

Po powrocie z kościoła nie powinno się jej ruszać przed zakończeniem Wielkiego Postu. Koszyczek czeka do Wielkanocnego śniadania, podczas którego zajmuje centralne miejsce na stole.

Zgodnie z tradycją, wszystkie poświęcone pokarmy należy zjeść – to ma zapewnić dostatek i pomyślność na cały nadchodzący rok. W wielu domach śniadanie zaczyna się od dzielenia się jajkiem, na wzór wigilijnego opłatka, co symbolizuje pojednanie i wspólnotę.