Ekspert o programach integracji uchodźców

Polska jest przygotowana do przyjęcia 2 tys. uchodźców, ale trzeba wypracować skuteczniejsze programy ich integracji i podnieść kompetencje ludzi pracujących z cudzoziemcami w instytucjach na poziomie powiatu - uważa Rafał Baczyński-Sielaczek z Instytutu Spraw Publicznych.

Zdaniem analityka ISP nasz kraj jest "technicznie przygotowany" do przyjęcia 2 tys. osób w ramach unijnych planów relokacji i przesiedlania uchodźców. Deklarację w sprawie przyjęcia ich na terytorium Polski - etapami w ciągu dwóch lat - potwierdził we wtorek rząd.

- Urząd ds. cudzoziemców dysponuje 11 ośrodkami, które obecnie są średnio zapełnione. Nie będzie więc żadnego problemu z miejscami. Zwłaszcza, że - jak deklaruje Komisja Europejska - będą środki finansowe na to przedsięwzięcie - mówił Baczyński-Sielaczek.

Podkreślił natomiast, że znacznie poważniejszym problemem będzie integracja tych osób. Jego zdaniem obowiązujące w Polsce programy integracyjne dla uchodźców prowadzone są w niewiele zmienionej formule od siedmiu lat. Jak ocenił, są one schematyczne i nieefektywne.

- Od samego początku eksperci i organizacje pozarządowe, zajmujący się problemem uchodźstwa, wskazują na wiele źle funkcjonujących elementów tych programów. Ale, jak dotąd, nie zostało to zmienione - zauważył ekspert.

Dlatego - jak przekonywał - przy wsparciu organizacji pozarządowych trzeba wypracować nowe, skuteczniejsze programy integracji, a także "zainwestować w kompetencje ludzi pracujących z uchodźcami".

Analityk przypomniał, że zgodnie z procedurą osoby starające się o nadanie statusu uchodźcy muszą przebywać w ośrodkach pobytowych do czasu rozpatrzenia ich wniosków. Jeśli otrzymają taki status, to mają dwa miesiące na opuszczenie ośrodka, a potem przez rok są objęci programem integracyjnym dla cudzoziemców. Otrzymują wówczas świadczenia, za które muszą utrzymać rodzinę, wynająć mieszkanie i opłacić lekcje polskiego.

- Rok to zdecydowanie zbyt krótki okres, aby uchodźca, który trafił do Polski z zupełnie odmiennego kraju i kultury, potrafił odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Musi przecież nauczyć się języka, funkcjonowania na rynku pracy i wiedzieć choćby, jak odnaleźć się w urzędach przy załatwianiu niezbędnych formalności - wyliczał.

Zdaniem eksperta okres pobytu w ośrodkach dla uchodźców jest tak naprawdę "stracony". Cudzoziemcy spędzają tam nawet po kilka lat, czekając na przyznanie lub odmowę statusu uchodźcy.

- Mogą jedynie uczęszczać na naukę polskiego. Żadne inne działania, przygotowujące do funkcjonowania w polskim społeczeństwie, nie są prowadzone. Żyją w izolacji, nie mogą podejmować zatrudnienia. To jest dla nich czas wegetacji, utraty samodzielności i biernego oczekiwania na decyzje. To trzeba zmienić - zauważył Baczyński-Sielaczek.

Po opuszczeniu ośrodków pobytowych instytucją odpowiedzialną za integrację uchodźców ze środowiskiem, w którym zamieszkali, są powiatowe centra pomocy rodzinie. Jednak - w ocenie eksperta - często nie są one przygotowane do pracy z cudzoziemcami, podobnie jak np. urzędy pracy.

- Pracownicy urzędów często nie znają języków obcych, specyfiki kultur i krajów pochodzenia uchodźców, ani ich praw i obowiązków. To jest ogromne pole do wypracowania efektywnych rozwiązań, choćby poprzez szkolenia.

Według eksperta poprawy wymagają też np. zasady podejmowania pracy przez cudzoziemców, którzy posiadają wysokie kwalifikacje zawodowe. Jak mówił, nawet ktoś, kto był w swoim kraju np. doświadczonym spawaczem, musi przejść w Polsce ponownie kurs w tym zakresie, zanim zostanie dopuszczony do egzaminu potwierdzającego jego kwalifikacje.

Baczyński-Sielaczek ocenił również, że w Polsce konieczne jest przeprowadzenie szerokiej kampanii informacyjnej, nastawionej na budowanie otwartości społeczeństwa na uchodźców. Jak przypomniał, były już lata, w których wnioski o status uchodźcy składało nawet 14 tys. osób, a jednak wielu Polaków nadal ma niewielką wiedzę na ten temat i czuje lęk przed "obcymi".