Rocznica wybuchu powstania wielkopolskiego

Powstanie Wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu i było największym zrywem niepodległościowym na terenie zaborów, zwieńczonym zwycięstwem. Dzięki niemu mieszkańcy Wielkopolski odzyskali wolność, a ziemie stanowiące kolebkę państwowości wróciły do Polski.

W sobotnie popołudnie na poznańskim Dworcu Letnim zebrały się tłumy poznaniaków, by - tak jak niemal 100 lat temu - witać wybitnego pianistę i polityka. Ignacy Jan Paderewski, w którego rolę od 12 lat wciela się aktor Edmund Dudziński, wjechał na dworzec zabytkowym wagonem ciągniętym przez parowóz.

Na powitanie zebrani odśpiewali wspólnie Mazurka Dąbrowskiego, po czym Paderewski pozdrowił zebranych i po raz kolejny przemówił do tłumu, wzywając do walk o niepodległą Wielkopolskę i Polskę.

- Pozdrawiam was Wielkopolan, żeście zawsze godni byli i znakomicie działali w XIX w. w pracy organicznej, gospodarczej i byliście zawsze przykładem dla wszystkich w czasie zaborów. Byliście znakomitymi gospodarzami i Polakami (…) Wzywam wszystkich do budowy wolnej, zgodnej ze wszystkimi Polski; Polski chłopów, robotników, inteligentów - Polski od Tatr do morza - mówił do zebranych, słowami Paderewskiego, Dudziński.

Obecna na inscenizacji Maria Klementowska podkreśliła, że w jej domu historia i tradycja powstańcza zawsze były obecne. - Mój tata uczył mnie historii w domu i właśnie od ojca dowiedziałam się najwięcej. On całe młode lata spędził na wojnie. Już w 1914 r. został wcielony do armii pruskiej, kiedy wyszedł był 1918 r. i rozpoczynało się powstanie - powiedziała.

Oficjalne uroczystości rocznicowe odbędą się w niedzielę. Wojewoda wielkopolski Zbigniew Hoffmann złoży wraz z Towarzystwem Pamięci Powstania Wielkopolskiego kwiaty pod głazem ku czci Powstańców Wielkopolskich na poznańskiej Cytadeli. W powstańczej kwaterze znajdują się mogiły bohaterów tamtych dni, m.in. dziennikarza Romana Wilkanowicza, byłego więźnia niemieckiego obozu jenieckiego kaprala Vincenzo Cittadiniego oraz holenderskiego oficera - porucznika Józefa Moellenbrocka.

Następnie wojewoda wspólnie z władzami samorządowymi uczci pamięć powstańców na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan przy grobie pierwszego dowódcy powstania - generała Sławomira Taczaka. Centralne uroczystości rozpoczną się o godz. 11. przy Pomniku Powstańców Wielkopolskich. Stamtąd wyruszy przemarsz do poznańskiej Fary, gdzie odprawiona zostanie msza św.

- W tym roku chcemy zaproponować wiele atrakcji także na poznańskim Placu Wolności. Stanie tam interaktywny hologram Powstańca witający gości. W namiocie historycznym będzie można otrzymać pamiątkową legitymację powstańczą oraz zrobić sobie zdjęcie - albo w formie klasycznej, do domowego albumu, albo w formie elektronicznej, z możliwością przesłania go na skrzynkę mailową lub udostępnienia na portalu facebook - przekazał PAP marszałek województwa wielkopolskiego Marek Woźniak.

Na placu pojawi się także krwiobus, gdzie w hołdzie bohaterom można będzie oddać krew. Jednym z nowych elementów obchodów rocznicowych będzie także Bieg Powstania Wielkopolskiego, którego szlak wyznaczą miejsca związane z powstańczymi walkami. Zawodnicy wyruszą dokładnie o godz. 16.40, czyli w godzinę rozpoczęcia walk - wtedy też na 1 minutę zatrzymają się w Poznaniu wszystkie miejskie autobusy i tramwaje.

Podróżni, którzy będą jechać w niedzielę Kolejami Wielkopolskimi, będą mogli w pociągach obejrzeć prezentację z programem obchodów, a przez konduktorów zostaną oznaczeni powstańczymi kokardami. Także w niedzielę z Dworca Letniego w Poznaniu odjedzie w trasę wokół miasta zabytkowy pociąg forteczny z wolsztyńskiej parowozowni o nazwie "Twierdza". Wraz z grupą rekonstrukcyjną podróżować będzie wojewoda wielkopolski.

Uroczystości rocznicowe odbędą się także w poniedziałek w Warszawie. W południe, w intencji powstańców wielkopolskich zostanie odprawiona msza św. w Kościele oo. Dominikanów. Następnie zaplanowane są uroczystości przy Grobie Nieznanego Żołnierza i na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

27 grudnia 1918 r. poznaniacy gromadzili się pod budynkiem Bazaru, w którym zatrzymał się Paderewski. Niemcy zorganizowali kontrpochód, jego uczestnicy zniszczyli po drodze siedzibę Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej - legalnej polskiej władzy państwowej, uznanej przez Polski Sejm Dzielnicowy.

W pierwszym okresie walk powstańczych, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część Poznania. Ostatecznie miasto zostało wyzwolone 6 stycznia, kiedy to przejęto lotnisko Ławica. W polskie ręce wpadło kilkaset samolotów. Do połowy stycznia wyzwolono też większą część Wielkopolski.

Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze podpisany pomiędzy Niemcami a państwami Ententy 16 lutego 1919 r. W myśl jego ustaleń front wielkopolski został uznany za front walki państw sprzymierzonych.

Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w wyniku którego do Polski powróciła - z wyjątkiem skrawków - prawie cała Wielkopolska. Powstanie zakończyło się sukcesem.