"Wieluń - polska Guernica" w Krakowie

Ok. 40 fotografii będzie od środy prezentować Pałac Sztuki w Krakowie na wystawie "Wieluń - polska Guernica". Ekspozycja pokazuje historię miasta, które prawie doszczętnie zostało zniszczone w pierwszych minutach II wojny światowej.

Wystawę przygotowało przed laty Muzeum Ziemi Wieluńskiej. Prezentowana była już w różnych miastach Polski i Niemiec. Krakowianie zobaczą ją po raz pierwszy. Oprócz części niezmiennej ekspozycji - na którą składają się fotografie miasta sprzed bombardowania 1 września 1939 roku oraz zdjęcia po bombardowaniu - krakowską prezentację uzupełnia nowa i wciąż aktualizowana przez wieluńskie muzeum część - "Wieluń miastem pokoju i pojednania".

"Ten nowy dział zwraca uwagę, że można tworzyć wspólnie przyszłość, pamiętając i mówiąc o bolesnej przeszłości" - powiedziała PAP kurator ekspozycji Barbara Mrugała.

Nowa część ekspozycji pokazuje, jak dzisiaj wielunianie działają na rzecz pokoju. Zwiedzający zobaczą fotografie z uroczystości obchodzonych w Wieluniu w rocznice bombardowania; z wizyt ważnych osobistości; zdjęcia z dotychczasowych, licznych wystaw w mieście, poświęconych wrześniowi 1939 roku; z przeróżnych akcji przypominających o II wojnie światowej, a skierowanych zwłaszcza do młodzieży.

Szczególną uwagę na krakowskiej wystawie zwraca wielkoformatowe zdjęcie z uroczystości odsłonięcia rzeźby "Wieczna Miłość" Wojciecha Siudmaka. Monument, który przed wieluńskim ratuszem stoi od sierpnia ubiegłego roku, przedstawia zbliżone do siebie twarze kobiety i mężczyzny, które mają przypominać dwie planety, zawieszone w przestrzeni Kosmosu. Rzeźba - mówiła PAP kurator - symbolizuje bliskość, zrozumienie, harmonię, pokojowe współistnienie; ma przypominać o konieczności współpracy między narodami.

Kurator zaznaczyła, że część "Wieluń miastem pokoju i pojednania" jest ważna, ponieważ pokazuje wysiłki Polaków, szczególnie wielunian, na rzecz pokoju. "Niby wydaje się, że historia wiele nas nauczyła, że wyciągnęliśmy właściwe wnioski z przeszłości, ale - jak pokazuje obecna sytuacja w różnych regionach świata - nie do końca tak jest" - mówiła kurator.

Od niedawna inne fragmenty wystawy Muzeum Ziemi Wieluńskiej prezentuje w Galerii Kordegarda w Warszawie.

Ekspozycja w Krakowie czynna będzie do 19 października.

Przed II wojną światową Wieluń liczył ok. 16 tys. mieszkańców i był oddalony od granicy niemieckiej o 21 km. 1 września 1939 roku został zaatakowany przez jednostki Luftwaffe. Wśród nich był m.in. I dywizjon 76. pułku bombowców nurkujących, pod dowództwem kapitana Waltera Siegela. W jego składzie byli lotnicy z Legionu Kondor, którzy zbombardowali w 1937 r. Guernikę.

Ogółem na Wieluń spadło 380 bomb o łącznej wadze 46 ton. Pierwsze z nich trafiły w Szpital Wszystkich Świętych. Zginęły w nim 32 osoby - pacjenci i personel. Były to pierwsze ofiary niemieckich nalotów podczas II wojny światowej. Kolejnym celem był najstarszy wieluński kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, zbudowany na początku XIV w. Po bombardowaniach na starym rynku ocalało jedynie kolegium Pijarów.

W sumie w wyniku ataku niemieckiego lotnictwa na Wieluń, który trwał do godziny 14, zginęło co najmniej 1,2 tys. osób. Bomby zrzucone na Wieluń zniszczyły miasto w 75 proc. Straty w samym centrum sięgały 90 proc.

Według ustaleń historyków sprzed kilku lat to na Wieluń miały spaść pierwsze bomby II wojny - o godz. 4.40, a więc kilka minut wcześniej niż na Westerplatte. Jednak dr Grzegorz Bębnik z katowickiego oddziału IPN w opublikowanym w 2008 r. w dwumiesięczniku "Arcana" artykule stwierdził, że bombardowanie Wielunia rozpoczęło się godzinę później, czyli o 5.40. Według niego różnica wynika z błędnego przyjęcia, że w Niemczech obowiązywał tzw. czas letni, z godziną przesuniętą do przodu w stosunku do stosowanego w Polsce czasu środkowoeuropejskiego.

W chwili niemieckiego ataku w mieście nie stacjonowały żadne jednostki Wojska Polskiego, nie było tam również stanowisk obrony przeciwlotniczej. Nie tylko z punktu widzenia militarnego, ale również gospodarczego nie stanowiło ono żadnego istotnego celu dla Luftwaffe. Nie było w nim bowiem zakładów przemysłowych, nie przebiegały przez nie ważne linie komunikacyjne.