Zmiany w L4 od 2026 roku. Co naprawdę się zmieni i na co muszą uważać pracownicy?

Od 1 stycznia 2026 roku wejdą w życie jedne z największych od lat zmian dotyczących zwolnień lekarskich (L4). Nowe przepisy mają uprościć system, ale jednocześnie znacząco wzmocnią kontrolę ZUS i zmienią zasady korzystania ze zwolnień. Oto najważniejsze zmiany – w praktycznym skrócie.

Kto będzie mógł wystawić L4?

Dotychczas wyłącznie lekarz. Od 2026 roku:

• pielęgniarki – gdy pacjent nie jest zdolny do samodzielnego funkcjonowania,

• fizjoterapeuci – w przypadku prewencji ruchowej (np. kontuzje).

  ^{DEON.PL POLECA}

  „Bóg działa w człowieku. Ale oczekuje również, że będziemy, każdy na swój własny sposób, współpracować z Nim poprzez zrozumienie i wykorzystanie psychologicznego i duchowego wymiaru naszego życia”. Martin H. Padovani

Zakres takich zwolnień będzie ściśle ograniczony i inny niż lekarski.

Praca na L4? Tak, ale pod warunkiem

Najbardziej przełomowa zmiana: będzie można pracować u jednego pracodawcy, przebywając jednocześnie na L4 u innego, warunek: wykonywana praca nie może być sprzeczna z celem zwolnienia.

Przykład:
Chirurg z kontuzją dłoni nie operuje (L4 w szpitalu), ale może prowadzić wykłady na uczelni.

Pracownik będzie musiał poinformować drugiego pracodawcę, że jest na L4 i wskazać powód zwolnienia (bez podawania jednostki chorobowej).

Kluczowe pojęcie: „działanie sprzeczne z celem zwolnienia”

To właśnie ono stanie się głównym kryterium kontroli.

Dozwolone:

• zakupy,

• rehabilitacja,

• spacery zalecone przez lekarza.

Niedozwolone:

• wycieczki rekreacyjne,

• intensywna aktywność fizyczna,

• praca sprzeczna z charakterem choroby.

Interpretacja będzie elastyczna, co może prowadzić do sporów z ZUS.

„Drobne czynności” na zwolnieniu

Nowe przepisy dopuszczają wykonywanie czynności drobnych, m.in.: podejmowanie uchwał przez członków zarządu, niezbędne działania wspólników spółek.

Nie oznacza to jednak możliwości stałej pracy – ZUS będzie badał, czy nie narusza to procesu leczenia.

ZUS zyskuje potężne narzędzia kontroli

Najdalej idące zmiany dotyczą nadzoru:

• kontrola zwolnienia nawet po jego zakończeniu,

• dostęp do dokumentacji medycznej,

• możliwość cofnięcia świadczeń wstecznie.

To zupełnie nowa jakość kontroli.

Jeden orzecznik zamiast zespołu

Od 2026 roku decyzje o czasowej i trwałej niezdolności do pracy będzie wydawał jeden orzecznik, a nie trzyosobowy zespół.

Eksperci wskazują na ryzyko nierówności ocen, ale nadal będzie można odwołać się do sądu.

Dlaczego zmiany są wprowadzane?

Skala nadużyć jest duża:

• w 2024 r. ZUS przeprowadził 486 tys. kontroli,

• wstrzymano świadczenia na kwotę ok. 260 mln zł,

• tylko w I półroczu 2025 r. – ponad 22 mln zł cofniętych zasiłków.

Nowe prawo ma ograniczyć nadużycia, uelastycznić rynek pracy oraz usprawnić orzecznictwo.