Czy Bóg jest matką? Pisma Julianny z Norwich

Julianna z Norwich (1342 – ok. 1416) jest jedną ze znanych przedstawicielek mistycyzmu chrześcijańskiego. Thomas Merton nazwał ją największym angielskim mistykiem i teologiem. Żyła jako rekluza, czyli zamurowana w swojej celi pustelnica. W czasie ciężkiej choroby, będąc już niemal na progu śmierci, miała serię widzeń mistycznych. Spisała je, dodając do nich komentarz. Całość dzieła nosi tytuł Objawienia Bożej Miłości (Revelations of Divine Love). Oto fragmenty dziełą Julianny, w których porównuje ona Bożą miłość do miłości matczynej, a Jezusa nazywa czułą i łaskawą Matką.

Druga Osoba Trójcy jest naszą Matką (z rozdziału LVIII)

Bóg, błogosławiona Trójca, Byt wieczny, jak sam od bez-początku jest nieskończony, tak nieskończony był też Jego zamiar, aby stworzyć człowieka. I tę piękną naturę przygotował od początku dla swego Syna, dla Drugiej Osoby. I kiedy zechciał, na mocy zgody całej Trójcy, stworzył nas wszystkich; a w tym akcie stwórczym połączył nas i zjednoczył ze sobą, a to zjednoczenie utrzymuje nas tak czystymi i szlachetnymi, jakimi nas stworzył. Mocą tego samego bezcennego zjednoczenia miłujemy naszego Stwórcę i szukamy Go, wielbimy Go i dziękujemy Mu, i bez końca radujemy się Nim. I to jest dzieło, które się dokonuje bezustannie w każdej duszy, która będzie zbawiona; taka jest wola Boża, jak już zostało powiedziane. I tak w dziele stworzenia Bóg wszechmogący jest Ojcem naszej natury; i Bóg wszechwiedzący jest Matką naszej natury; w miłości i dobroci Ducha Świętego: wszystko to jeden Bóg, jeden Pan. A w tym połączeniu i zjednoczeniu jest naprawdę naszym Małżonkiem, a my Jego umiłowaną żoną, Jego piękną panienką; i na tę żonę On nigdy się nie gniewa. Bo mówi: "Ja kocham ciebie, a ty kochasz mnie, i nasza miłość nigdy się nie przepołowi".
 

Bo całe nasze życie jest w Trzech: w Pierwszym mamy byt, w Drugim mamy wzrost, w Trzecim mamy wypełnienie; po pierwsze naturę, po drugie miłosierdzie, po trzecie łaskę. Co do pierwszego, zrozumiałam, że wielka Moc Trójcy jest naszym Ojcem, a głęboka Mądrość Trójcy jest naszą Matką, a ogromna Miłość Trójcy jest naszym Panem; a wszystko to mamy z natury na mocy stworzenia naszej substancji. A nadto zobaczyłam, że Druga Osoba, która jest naszą Matką co do naszej substancji, staje się naszą Matką również co do naszej duszy rozumnej. Bóg bowiem uczynił nas podwójnymi, dając nam substancję i naturę rozumną. Substancja to nasza część wyższa, i otrzymujemy ją od naszego Ojca, Boga Wszechmogącego; Druga Osoba Trójcy jest naszą Matką co do natury, przez stworzenie naszej substancji; w Nim jesteśmy ugruntowani i zakorzenieni. I On też jest naszą Matką co do miłosierdzia, przez przyjęcie na siebie naszej części zmysłowej. I tak nasza Matka działa dla nas na różne sposoby, a w Niej nasze części trwają zjednoczone. Bo w naszej Matce Chrystusie wzrastamy i rozwijamy się, a On w miłosierdziu odnawia nas i odradza, a mocą swojej Męki i śmierci, i Zmartwychwstania scala nas z naszą substancją. Tak działa nasza Matka przez miłosierdzie dla wszystkich swoich dzieci, które są uległe i posłuszne.

Tak więc w naszym Ojcu, Bogu wszechmogącym, mamy istnienie; i w naszej Matce z miłosierdzia mamy odrodzenie i odnowienie; w Nim bowiem nasze części scalają się i powstaje człowiek doskonały; a nagroda i dar łaski Ducha Świętego prowadzi nas do pełni.

A substancja nasza jest w naszym Ojcu, Bogu wszechmogącym; i substancja nasza jest w naszej Matce, Bogu wszechwiedzącym; i substancja nasza jest w naszym Panu, Duchu Świętym, Bogu wszechdobrym. Bo nasza substancja jest cała w każdej Osobie Trójcy Świętej, która jest jednym Bogiem. Nasza zaś dusza rozumna jest tylko w Drugiej Osobie, Jezusie Chrystusie; w Nim jest Ojciec i Duch Święty; i w Nim, i przez Niego zostaliśmy potężnie uwolnieni z otchłani i z nędzy ziemskiej wprowadzeni w chwale do Nieba, i szczęśliwie zjednoczeni z naszą substancją; wzbogaceni i uszlachetnieni przez wszelkie cnoty Chrystusa oraz przez łaskę i działanie Ducha Świętego.

Jezus prawdziwą Matką wedle natury i łaski (z rozdział LIX)

A całą tę radość mamy przez miłosierdzie i łaskę; i tego szczęścia moglibyśmy nigdy nie dostąpić ani nie poznać, gdyby nie to, że tej właściwości Boga, jaką jest dobroć, postawiono sprzeciw; i stąd posiadamy to szczęście. Bo złość otrzymała pozwolenie, by przeciwstawić się Dobroci; i Dobroć miłosierdzia i łaski zwróciła się przeciw złości i wszystko przemieniła w dobro i w chwałę, dla tych wszystkich, którzy będą zbawieni. Bo to jest właściwość Dobroci, że czyni dobrze wbrew złości. Tak Jezus Chrystus, czyniąc dobro przeciw złu, jest dla nas prawdziwie Matką: z Niego mamy istnienie – co jest podstawą macierzyństwa – i troskliwą opiekę miłości, która trwa nieskończenie. Równie prawdziwie, jak Bóg jest naszym Ojcem, równie prawdziwie jest i naszą Matką; a to ukazał On we wszystkim, ale zwłaszcza w tych słodkich słowach, kiedy mówi: To Ja jestem.

Bo tutaj dusza jest najwyższa, najszlachetniejsza i najchwalebniejsza, gdzie jest najniższa, najłagodniejsza i najpokorniejsza; i z tej substancjalnej podstawy rosną wszystkie nasze cnoty w naszej części zmysłowej, jako dar natury, dzięki pomocy i wsparciu Miłosierdzia i Łaski; bez których nie odnieślibyśmy korzyści.

Bo w tych Trzech jest całe nasze życie; natura, Miłosierdzie, Łaska; od Nich mamy pokorę i łagodność; cierpliwość i litość; nienawiść do grzechu i zła – bo jest właściwe cnocie nienawidzić grzechu i zła. I tak Jezus jest prawdziwie naszą Matką według natury, na mocy pierwszego aktu stworzenia; i jest naszą prawdziwą Matką według łaski, przez to, że przyjął naszą stworzoną naturę. Całe piękne działanie, cała słodka naturalna funkcja chwalebnego macierzyństwa właściwa jest Drugiej Osobie; bo w Chrystusie otrzymujemy spełnienie się tej Bożej woli całkowite i pełne, bez końca, tak wedle natury, jak i wedle Łaski, z Jego własnej, właściwej Mu dobroci. Zrozumiałam trzy sposoby pojmowania macierzyństwa w Bogu: pierwszy polega na stworzeniu nas, drugi to przyjęcie naszej natury – i tu zaczyna się macierzyństwo Łaski – a trzeci to macierzyństwo działania; i to jest rozpościeranie się tej samej Łaski wszerz i wzdłuż, wzwyż i w głąb, bez końca. A wszystko to jedna miłość.

Boże Ojcostwo i Macierzyństwo (z rozdziału LX)

Nie mógł już powtórnie umrzeć, ale nie chciał zaprzestać działania: teraz więc przystało Mu nas karmić; bo drogocenna macierzyńska miłość uczyniła Go naszym dłużnikiem. Matka może dziecku dawać ssać swoje mleko, ale nasza chwalebna Matka, Jezus, karmi nas samym sobą i czyni to z wielkim szacunkiem i wielką czułością w Najświętszym Sakramencie, który jest świętym pokarmem mojego życia; i przez wszystkie święte Sakramenty żywi On nas z wielkim miłosierdziem i łaską.

To piękne słowo "matka" tak jest słodkie i tak bliskie naturze, że nikogo tak prawdziwie nie określa jak Jego; i Tę, która jest Jego i naszą prawdziwą Matką. Właściwościami macierzyństwa są przyrodzona miłość, mądrość i umiejętność, i jest ono dobre; bo chociaż nasze cielesne rodzenie się jest czymś małym, niskim i prostym w porównaniu z rodzeniem się duchowym, jednak to On dokonuje tego w stworzeniach, przez które się to dzieje. Naturalna, kochająca matka, która zna i rozumie potrzeby swojego dziecka, pielęgnuje je czule, jak tego wymaga natura i funkcja macierzyństwa. A kiedy ono wzrasta w lata, matka zmienia sposób działania, ale nie zmienia miłości. A kiedy jeszcze bardziej podrosło, ona znosi, aby było bite dla unicestwienia wad i aby dziecko otrzymało cnoty i łaski. Tego dzieła ze wszystkim, co w nim jest piękne i dobre, dokonuje nasz Pan w tych, w których tak działa; i tak jest On naszą matką wedle natury poprzez działanie łaski w niższej części dla miłości do wyższej części.

I chce On, żebyśmy o tym wiedzieli; bo chce, żebyśmy całą miłość zogniskowali na Nim. I wtedy zrozumiałam, że cała nasza cześć, jaką w rozkazu Bożego winni jesteśmy ojcostwu i macierzyństwu z powodu ojcostwa i macierzyństwa Bożego, wypełnia się w szczerej miłości Boga; a tę świętą miłość sprawia w nas Chrystus. A to zostało ukazane we wszystkich objawieniach, ale szczególnie w tych pełnych treści słowach: "To ja jestem tym, którego miłujesz".

Matka, która zbawia (z rozdziału LXI)

Pragnie też, abyśmy z wielką mocą przylgnęli do wiary Kościoła świętego i w nim znaleźli swoją najdroższą Matkę, wspomagającą prawdziwe zrozumienie, i całą błogosławioną wspólnotę. Bo pojedyncza osoba może się nieraz załamać, postępując wedle własnych pojęć, ale całe ciało Kościoła świętego nigdy się nie załamało ani nie załamie, bez końca. Dlatego bezpieczna to rzecz, dobra i korzystna, pokornie i niewzruszenie pragnąć złączenia i zjednoczenia z naszą Matką, świętym Kościołem, a to znaczy: z Chrystusem Jezusem.

Jego zadaniem jest zbawić nas; Jego chwałą jest wspomóc nas; a Jego wolą jest, żebyśmy o tym wiedzieli: bo chce, abyśmy Go serdecznie kochali i ufali Mu pokornie i niewzruszenie. A to ukazał przez te łaskawe słowa: "Trzymam cię mocno".

Ojciec i Matka wszelkiej natury (z rozdziału LXII)

Bo spośród wszystkich natur, które Bóg dał różnym stworzeniom, jedynie w człowieku jest całość: całość pełni i mocy, piękności i dobra, królewskości i szlachetności, wszelkiego majestatu, chwały i czci. Tu możemy zrozumieć, że wszyscy należymy do Boga przez naturę, i wszyscy należymy do Boga przez Łaskę. Tu możemy zrozumieć, że nie potrzeba nam szukać daleko, żeby poznać różne natury, ale wystarczy zwrócić się do świętego Kościoła, do piersi naszej Matki; to znaczy, do naszej własnej duszy, w której Pan nasz mieszka; a tam znajdziemy wszystko, obecnie w wierze i zrozumieniu, w przyszłości zaś prawdziwie w Nim samym, jasno, w radości.

Ale niech nikt nie bierze tego pojedynczo do siebie; bo jest inaczej, to ma sens ogólny; bo mowa tu o ukochanym Panu naszym Chrystusie, i dla Niego została ta piękna natura przygotowana, dla chwały i szlachetności stworzenia człowieka i dla radości, i szczęścia zbawienia człowieka; tak jak to Bóg widział, znał i wiedział od bez-początku.

Piękna i słodka jest nasza niebiańska Matka – Bóg (z rozdziału LXIII)

I tak zrozumiałam, że wszystkie Jego błogosławione dzieci, które pochodzą od Niego wedle natury, zostaną przyprowadzone znowu do Niego przez łaskę.

Tłumaczyła Małgorzata Borkowska OSB