Matki Bożej Zielnej lub Żniwnej

Od początku istnienia Kościoła istniało przekonanie, że Maryja po zakończeniu życia nie została na ziemi, a Jej ciało zostało zabrane do nieba. Święto Wniebowzięcia to szczególna uroczystość, która obrosła wieloma zwyczajami w różnych krajach Europy. 15 sierpnia wierni pielgrzymują do sanktuariów maryjnych, uczestniczą w procesjach… W Polsce jeden na pięć kościołów i kaplic, związanych z Maryją, jest pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP.

Prymas Polski: Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny jest nie tylko świętem nieba, ale również świętem ziemi

Kościół

Apostołowie znów czekali na św. Tomasza, który by uwierzyć potrzebował dotknąć ran Jezusa. Tym razem zwlekali z pogrzebem Maryi. Kiedy spóźniający się uczeń dotarł na miejsce i otwarto trumnę, aby mógł zobaczyć ciało Maryi, okazało się, że są w niej… tylko pachnące róże i zioła. Taki przekaz pojawia się w jednym z apokryfów maryjnych. Co roku 15 sierpnia w święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny do kościołów, zgodnie z tradycją, wierni przyniosą bukiety z kwiatów, ziół, kłosów zbóż, a także owoców i warzyw. Dla rolników był to kiedyś moment zakończenia żniw i to u stóp Matki Bożej Zielnej albo Żniwnej – patronki plonów dziękowano za to, co można było zebrać z pól, ogrodów.

Modlitwa do Matki Bożej Wniebowziętej

Jedno z najstarszych świąt maryjnych
Od początku istnienia Kościoła istniało przekonanie, że Maryja po zakończeniu życia nie została na ziemi, a Jej ciało, może z Efezu czy też Jerozolimy zostało zabrane do nieba. Dlatego nie mamy ani Jej grobu, ani relikwii.  

Już w V wieku święto było znane w Kościele. Na przełomie VI i VII wieku tę tajemnicę czczono w Cesarstwie Wschodnim. Wierni Kościoła Wschodniego mówią o Zaśnięciu lub Odpocznieniu Maryi. Na Zachodzie – w Rzymie – już w VII wieku organizowano ku czci Maryi uroczyste procesje. Dogmat o Wniebowzięciu NMP ogłoszony w 1950 roku mówi o tym, że po zakończeniu ziemskiego życia z duszą i ciałem została wzięta do chwały niebieskiej.

Matka Boża Zielna lub Żniwna w Polsce, Korzenna dla Czechów, Kwietna dla Niemców, a Żytnia na Łotwie
Święto Wniebowzięcia to szczególna uroczystość, która obrosła wieloma zwyczajami w różnych krajach Europy. W tym dniu zapełniają się pielgrzymami sanktuaria maryjne, wierni uczestniczą w procesjach, oglądają inscenizacje, widowiska religijne, a we Włoszech nawet wyścigi konne… W Polsce spośród 3000 kościołów i kaplic, związanych z Maryją, aż 600 jest pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP.

Jeden z najcenniejszych naszych zabytków – ołtarz wykonany przez Wita Stwosza, który znajduje się w Kościele Mariackim w Krakowie – przedstawia scenę zaśnięcia, wniebowzięcia i ukoronowania Matki Bożej.

Ołtarz Wita Stwosza w Bazylice Mariackiej w Krakowie - Falk2, CC BY-SA 4.0 www.creativecommons.org, via Wikimedia CommonsWyjątkowe (nawet kilkudniowe) uroczystości odpustowe na 15 sierpnia organizowane są w Kalwarii Zebrzydowskiej i Kalwarii Pacławskiej.

To, co jednak będzie symbolem dnia to bukiety, które wierni przyniosą do kościołów, aby zostały poświęcone.  W zależności od regionu mają one odmienne nazwy – kępki, równianki, ograbki czy rózgi ograbkowe. A to czy pojawi się w nich obowiązkowo nieparzysta ilość roślin – może 9, albo symboliczne 7 (starotestamentalna cyfra oznaczająca doskonałość), a może nawet 77 – będzie wynikało z lokalnych zwyczajów.  Co znajdzie się w wiązance? Ludowe przysłowie mówi: W sierpniu każdy kwiat woła – zanieś mnie do kościoła, a co oprócz nich? Rumianek, mięta, rozmaryn, lubczyk, chabry, piołun, macierzanka, krwawnik…, czyli różnorodne zioła, powszechnie znane z właściwości leczniczych. Wedle tradycji (a też i obserwacji naukowych) właśnie od 15 sierpnia przez kolejnych 30 dni, rośliny kwitną wyjątkowo obficie i mają szczególną moc, co powoduje, że właśnie w tym okresie należy je zbierać, aby korzystać z nich, kiedy zadzie potrzeba.

Modlitwa Krzysztofa Kamila Baczyńskiego do Bogarodzicy

Ponieważ w tradycji ludowej uważano kiedyś, że na Wniebowzięcie – zakończone żęcie, więc był to też moment świętowania dożynek, dlatego do bukietów obowiązkowo wkładano symbole wysiłku rolników. Kłosy zbóż, w niektórych rejonach Polski koniecznie 5 różnych oraz warzywa (np. marchew czy nabite na patyk małe ziemniaki) i owoce (wiśnie czy jabłka) czy też gałązki leszczyny z orzechami. Czyli to, co rodziła ziemia stawało się darem przyniesionym Maryi Żniwnej – patronce plonów.  

Gdzie zasnęła Maryja? Wniebowzięcie Matki Bożej

Wiara

Co dalej z poświęconymi roślinami? Kiedyś już w drodze do domu pozostawiano zioła przy polach by szkodniki nie niszczyły upraw. Bukiety trafiały, jak wielkanocne palmy czy wianki poświęcone w ostatni czwartek Bożym Ciele, za święte obrazy w domu. Miały chronić dom i jego mieszkańców. I choć tradycja poświęcania ziół i wiara w ich magiczne moce tkwi korzeniami głęboko w czasach przedchrześcijańskich, została z nami. Kiedyś bliżej nam było do natury i tym samym łatwiej dostrzegaliśmy i z większym szacunkiem traktowaliśmy to, czym zostaliśmy obdarowani. I tę wrażliwość w pobożności, tej tradycyjnej – ludowej, da się zauważyć.