Jak rozumieć kontrakt terapeutyczny?

Proces terapeutyczny powinien opierać się na konkretnych i jasnych zasadach, obowiązujących zarówno terapeutę, jak i pacjenta. Co oznacza taka umowa i jak powinna być rozumiana?

Na początek posłużę się fragmentem ze strony Gabinetu Psychologicznego, dotyczącym settingu: "Setting, czyli kontrakt terapeutyczny, są to zasady, na których prowadzę psychoterapię. Ramy obowiązują każdego mojego pacjenta i są takie same dla wszystkich. Dzięki temu osoba, z którą pracuję, może mieć pewność, że w pracy terapeutycznej nie rozdzielam pacjentów według kategorii "lepszy" czy "gorszy". Jednocześnie odstępstwo od zasad jest indywidualnie omawiane z pacjentem i ma unikatowe znaczenie - tak samo jak każdy proces terapeutyczny jest jedyny i niepowtarzalny". Osoby decydujące się na psychoterapię zwykle nie zastanawiają się nad tym, czy terapeuta wprowadzi setting. Pytania dotyczą częstotliwości spotkań i tego, jak długo będzie trwała terapia.

To są oczywiście podstawowe informacje. Jednak, podobnie jak każda inna międzyludzka relacja, także relacja terapeutyczna ma swoje prawa, ograniczenia i zasady. Setting to ustalenie z pacjentem sposobu płatności za sesje, kontaktu z terapeutą, odwoływania sesji, ustalania przerw w terapii, jakości relacji, etyki zawodowej. Najbardziej istotne informacje zwykle są omawiane na pierwszym lub drugim spotkaniu i często dotyczą formalnych aspektów terapii.

Zasady terapii przedstawiane są tak, aby były jasne dla pacjenta. Najczęściej spotykaną formą umowy jest ustne, obustronne zobowiązanie: terapeuty - że w tak określony sposób jest w stanie pomóc, oraz pacjenta - że podejmuje się przestrzegania ustalonych warunków leczenia.

Jak rozumieć kontrakt terapeutyczny czyli setting? W relacjach z innymi zwykle wiemy, na co możemy sobie pozwolić. Każdy wie, jakie obowiązują zasady w pracy, na wakacjach, w miejscach publicznych, w rodzinie. W zależności od osobistej historii, jaką każdy w sobie nosi, w taki sposób nawiązujemy nowe znajomości. Relacja terapeutyczna jest zupełnie inną formą kontaktu, różniącą się od dotychczasowych, znanych relacji.

Sposób testowania terapeutycznych granic jest dla terapeuty informacją pozwalającą na dogłębne zrozumienie osobowości pacjenta, jego obaw, lęków, ograniczeń i postawy wobec ważnych osób. Omawianie odstępstw od tego obszaru czasami bywa dyskomfortowe, bolesne, może powodować frustrację, złość pacjenta, a nawet chęć zerwania relacji terapeutycznej.

Jednak, jeśli nawet setting terapeutyczny wydaje się być dla pacjenta nieistotny, pozbawiony sensu czy traktowany jako brak zrozumienia terapeuty dla indywidualnych sytuacji pacjenta, to jest to czynnik, który pozwala na to, by proces terapeutyczny został zakończony sukcesem, a tym samym - by pacjent mógł wyzdrowieć.

Barbara Michno-Wiecheć - psycholog, psychoterapeuta