Aby świat wirtualny nie był lepszy od realnego

Bardzo przyzwyczailiśmy się do nowego medium, a wielu z nas nie wyobraża sobie już bez niego życia… Koniec XX wieku to czas głębokich przemian, które dokonywały się w każdej niemal dziedzinie ludzkiego życia. Jednym z największych wynalazków tego okresu było powstanie internetu - sieci, która odmieniła życie milionów ludzi, gdyż pojawiły się nowe możliwości wymiany danych, informacji i wiedzy.

Nowa rzeczywistość

Internet - “sieć sieci" - to środek przekazu, globalna, niekończąca się, wirtualna, niewidzialna sieć. Popularność internetu wciąż rośnie. Przeciętny jego użytkownik najczęściej korzysta ze stron WWW, poczty elektronicznej, tzw. czatów, gadu-gadu lub list dyskusyjnych. O korzyściach płynących z wykorzystania nowoczesnej technologii raczej nikogo nie trzeba przekonywać.

Internet to najbardziej nowoczesne i wszechstronne medium. Jest multimedialny - jako nośnik informacji w postaci tekstu, obrazu i dźwięku łączy cechy prasy, radia i telewizji. Informacje tworzone we wszystkich językach dotyczą niemal wszystkich tematów. Dostęp do stale wzrastającego zasobu internetowych danych jest zwykle bezpłatny. Pozwala na wymianę usług i informacji z całego świata. Jego zaletą jest również szybkość przekazu i dostępu do wiadomości oraz łatwość w obsłudze. Informacje można publikować, wymieniać, przesyłać, można też komunikować się z wybraną osobą bądź z całą grupą, można porozumiewać się korespondencyjnie lub w tzw. czasie rzeczywistym. Jednak konieczna jest refleksja rodziców - bo do nich należy prym w wychowaniu - nad wpływem różnorodnych treści i sposobów ich przekazu na rozwój dzieci oraz wartościami wirtualnego świata, który zaczyna być konkurencyjny dla świata rzeczywistego.

Zagrożenia wirtualnej sieci

Wirtualny świat internetu pozwala na poszerzanie horyzontów intelektualnych czy rozwój zainteresowań. Jednak obok tych zalet pojawia się szereg niebezpieczeństw. Szczególne zagrożenie stanowi dla dzieci i młodzieży, wyjątkowo podatnych na jego wpływ, gdyż ich osobowość dopiero się kształtuje.

Niebezpieczeństwa związane z użytkowaniem internetu to przede wszystkim zagrożenia związane z treścią komunikatu, sposobem komunikowania się oraz czasem poświęconym na korzystanie z tego medium. Zagrożenia z punktu widzenia treści komunikatów dotyczą głównie natłoku informacji, co powoduje trudności w wyborze i selekcjonowaniu danych oraz odróżnieniu rzeczy ważnych od mało istotnych. Olbrzymia liczba funkcjonujących opinii utrudnia również własny osąd. Chaos informacyjny sprzyja bezrefleksyjnemu i bezkrytycznemu odbiorowi. U dziecka tworzy się zniekształcony obraz świata, który staje się punktem odniesienia do zrozumienia oraz interpretacji siebie i świata. Również treści zawarte na stronach internetowych mogą mieć charakter antywychowawczy i szkodliwy dla rozwoju dziecka, bo epatują przemocą i agresją, erotyką i pornografią.

Wiele zagrożeń związanych jest z anonimową możliwością korzystania z Internetu, uwalniającą człowieka spod wpływu kontroli społecznej, co może się przyczynić do zwiększenia agresywności oraz zmiany tożsamości (odgrywanie rozmaitych ról, podszywanie się pod kogoś innego), a w konsekwencji doprowadzić do zaburzeń psychicznych. Anonimowość pociąga też za sobą występowanie zjawiska cyberprzemocy, które wiąże się z nękaniem, szantażowaniem, publikowaniem nieodpowiednich informacji czy zdjęć (często pod cudzym nazwiskiem) itp. Ponadto anonimowość ułatwia nawiązywanie kontaktów z nieznajomymi, które mogą prowadzić do niebezpiecznych czasem spotkań w realnym świecie.

Możliwość bycia anonimowym w internecie oraz łatwość w zmianie tożsamości odrywa młodego człowieka od realnego życia. Może doprowadzić do zaburzenia poczucia tożsamości, zerwania realnych więzi i pogrążenia się w świecie fikcji. Konsekwencją są zaburzone kontakty społeczne (np. izolacja w klasie lub grupie). Negatywnym następstwem nadmiernego korzystania z internetu jest także zubożenie języka, gdyż siecioholik z czasem posługuje się slangiem technicznym, ubogim słownictwem i skrótami. Pośpiech powoduje, że stosowane są uproszczenia i wypowiedzi prymitywne pod względem gramatycznym, składniowym i słownym. Spędzanie długich godzin przed ekranem komputera pociąga za sobą również fizyczne dolegliwości oraz zerwanie bezpośrednich kontaktów z bliskimi i rówieśnikami. Trzeba podkreślić, że nadmierne korzystanie z tego medium prowadzi do uzależnienia.

Internetowy dziennik

Jednym ze sposobów ucieczki od realnego świata wśród młodych ludzi jest elektroniczny pamiętnik - blog, gdzie zamieszczane są teksty, fotografie, prace literackie i plastyczne. Pisze się o sobie dla innych. Na wirtualnym targowisku młodzi opisują swoje życie codzienne, ujawniają emocje i potrzeby, zachęcają do odwiedzenia swojej strony. Obnażają publicznie to, co zwykle jest skrywane głęboko przed ludźmi. To pewnego rodzaju ekshibicjonizm elektroniczny. Można się zastanawiać, czy pisanie na internetowych stronach wynika z nudy, mody, czy może jest to choroba społeczeństwa obecnego wieku. Powodów prowadzenia blogów jest zapewne wiele. Jednak najczęściej ich tworzenie wynika z chęci komunikacji ze światem, podzielenia się swoimi myślami i odczuciami oraz z chęci zaciekawienia sobą innych i uzyskania aprobaty. Wirtualne pamiętniki to kopalnia wiedzy o młodym człowieku, jego stanie psychicznym, rozwoju i problemach, z jakimi się boryka. Często są wołaniem o pomoc, wsparcie i zrozumienie. Ich treść jest czasem szokująca. Warto, by rodzice wiedzieli, co to są blogi i co zawierają. Być może autorem jest ich dziecko, które nie ma odwagi, by rozmawiać o swoich problemach z osobami mu najbliższymi. Na portalach internetowych i blogach zamieszczone są nierzadko niebezpieczne treści (np. informacje dotyczące sposobów ranienia siebie czy skutecznego popełnienia samobójstwa), które mogą stać się inspiracją do działania dla młodego człowieka, gdy przeżywa problemy.

Nie można zaprzeczyć, że internet jest ważnym ogniwem w procesie rozwoju cywilizacyjnego. Jest medium, w którym mieszają się i przenikają treści o różnej wartości i charakterze. Jednak jego specyfika powoduje, że jest pilna potrzeba sprawowania kontroli nad dziećmi w zakresie korzystania z sieci. Dlatego przed współczesnymi rodzicami pojawiło się nowe zadanie, które było obce poprzednim pokoleniom: jak pomóc swoim dzieciom, aby świat wirtualny nie był lepszy od rzeczywistego, by ich egzystencja nie została sprowadzona do życia na ekranie komputerowego monitora.