3 powody, dla których sięgamy po narkotyki

Zażywanie środków psychoaktywnych przez dzieci i młodzież może spowodować szereg negatywnych konsekwencji zdrowotnych oraz społecznych. Znaczna część młodzieży jest tego świadoma. Dlaczego zatem, pomimo wiedzy na temat szkodliwości sięgania po substancje psychoaktywne, młodzież podejmuje zachowania ryzykowne związane z zażywaniem narkotyków?

Najczęstszą przyczyną inicjacji, wymienianą przez młodzież uzależnioną, jest wpływ kolegów, następnie ucieczka od problemów oraz ciekawość.

1. Presja grupy rówieśniczej

Grupa rówieśnicza jest istotnym środowiskiem funkcjonowania młodego człowieka. Jeśli w środowisku występuje aprobata dla zachowań związanych z zażywaniem narkotyków, a więc występują w niej normy, które uznają zażywanie narkotyków za pożądane działanie, młody człowiek, których chce być przez daną grupę akceptowany, będzie jednocześnie chciał zachowywać się zgodnie z normami występującymi w grupie. Dodatkowo, gdy jednostka uzna, iż dane działanie wzmocni jej więź z grupą, będzie skłonna do dostosowania się i przyjęcia norm grupowych za własne. Im więcej korzyści jednostka dostrzega z zażycia środka niż z zaniechania danego działania, tym większe prawdopodobieństwo, iż ulegnie presji grupy. Zatem, jeśli osoby znaczące aprobują zażywanie narkotyków, jeśli jednostka w trakcie bilansu dostrzega więcej korzyści niż strat w związku z zażyciem, im mniejsze poczucie skuteczności zwiane z odmową zażycia, a większe z możliwością zdobycia i zażycia narkotyku, tym większe prawdopodobieństwo tego, iż młody człowiek ulegnie presji grupy.

2. Ucieczka od rzeczywistości

Motyw ten wskazuje na fakt, iż część młodzieży nie posiada niezbędnych umiejętności związanych z radzeniem sobie w sytuacjach trudnych. Istotną rolę ogrywa tu poczucie własnej skuteczności związane z podjęciem danego zachowania. Jednostka może być przekonana o własnej skuteczności związanej ze zdobyciem danego środka psychoaktywnego i możliwością zażycia go, lecz poczucie to może się nie pojawiać w odwrotnej sytuacji, czyli w stawieniu czoła problemowi i próbie rozwiązania sytuacji trudnej w sposób konstruktywny. Zażycie narkotyku, chodź nie rozwiąże problemu, spowoduje, iż młody człowiek przez chwilę o nim zapomni. Kolejno odroczenie rozwiązania problemu może go potęgować, a zatem sytuacja będzie się stawała jeszcze bardziej stresująca, a więc będzie wzrastała chęć ucieczki, czyli zażycia narkotyku i w ten sposób powstaje błędne koło.

3. Ciekawość

Ciekawość jest cecha pożądaną przez większość ludzi. Czy zatem sama ciekawość może powodować sięganie po narkotyki? Czy każdy ciekawy świata człowiek się uzależnia? Otóż oczywiste wydaję się, iż nie. Nie każdy też młody człowiek będzie ciekawy działania danego narkotyku. Zatem ciekawość zazwyczaj jest powiązana z innymi czynnikami, które pojawiają się w życiu młodego człowieka.

Młody człowiek sięgający po środki psychoaktywne w sposób ryzykowny najczęściej doświadcza różnego rodzaju trudności występujących w podstawowych środowiskach funkcjonowania, w więc w rodzinie, szkole, grupie rówieśniczej oraz środowisku lokalnym. Dodatkowo ważną rolę odgrywają czynniki osobowościowe jednostki. Czynniki owe mogą występować w jednym z obszarów, kilku lub też we wszystkich. Istotne jest również to, czy występują czynniki, które mogą złagodzić działanie niekorzystnych oddziaływań.

dr Małgorzata Piasecka - pracownik Instytutu Nauki o Wychowaniu Akademia Ignatianum w Krakowie