Samotność jako fenomen psychiczny

W ostatnich latach wzrósł poziom odczuwania samotności wśród ludzi. Badaniem fenomenu samotności zajmują się m.in. naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

- Zdecydowana większość ludzi wie i rozumie, co znaczy przeżywać samotność - stwierdza dr hab. Zofia Dołęga z Katedry Psychologii Zdrowia i Rozwoju Człowieka Instytutu Psychologii Uniwersytetu Śląskiego.

- To powszechnie występująca forma przykrych przeżyć związanych ze stanem obiektywnie lub subiektywnie odczuwanej izolacji. Przeżycia te mogą być wywołane brakiem lub utratą czegoś ważnego z punktu widzenia danego człowieka. Izolacja natomiast może mieć charakter społeczny. Eksperci wyjaśniają, że samotność to nie tylko brak partnera czy partnerki, ale również brak właściwych, bliskich relacji z innymi. - Samotność bywa również traktowana jako wskaźnik nisko ocenianej jakości życia - dodaje dr Dołęga.

Dr Renata Stefańska-Klar z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach zwraca uwagę, że doświadczanie samotności przez ludzi od lat budziło duże zainteresowanie psychologów, ze względu na związki pomiędzy występującymi w niej uczuciami a zdrowiem psychicznym oraz pomiędzy przystosowaniem człowieka do życia w ogóle. Badania nad samotnością uzasadnia się również faktem częstego występowania tego zjawiska w wysoko rozwiniętych społeczeństwach.

- Można powiedzieć, że w tradycji badań nad samotnością dominuje podejście negatywne, zarówno w odniesieniu do samego sposobu jej doświadczania przez jednostkę, jak też wobec konsekwencji, do których samotność prowadzi - stwierdza Stefańska-Klar. - Definiuje się ją jako poczucie braku satysfakcjonujących związków z innymi lub też jako głęboki brak satysfakcji z tych relacji społecznych, które już się posiada. Samotność to ujemne emocje wywołane przez ów brak, a także dojmujące pragnienie jakiejkolwiek bądź głębszej bliskości z innymi osobami.

Jak pokazują badania, stany przeżywania samotności są zwykle krótkotrwałe i przemijające. Jednak dla pewnej grupy osób samotność stanowi problem chroniczny, odczuwany długo i uporczywie, w różnorodnych sytuacjach.

"Fenomen psychicznej samotności jest słabo zbadany, a nawet zaniedbywany pod względem psychologicznym - stwierdza Dołęga. - Wśród wielu pytań o samotność ważne są te dotyczące jej natury i przyczyn".

- Z tego względu znaczące wydają się badania, w których samotność rozważana jest jako zjawisko wynikające z osobistej dyspozycji do specyficznego funkcjonowania psychicznego i określonych zachowań. Badanie profilu cech, właściwości wewnętrznych i zewnętrznych być może zaowocuje rozpoznaniem i wyróżnieniem osobowości samotniczej, poznaniem przyczyn jej kształtowania się w ciągu życia - dodaje dr Dołęga.

PAP - Nauka w Polsce