Zaburzenia osobowości „pogranicznej"

Często spotykaną cechą osób z zaburzeniami osobowości „pogranicznej" są problemy dotyczące relacji międzyludzkich. Wydaje się, że nie są oni w stanie przywiązać się do ludzi  w obawie przed ich utratą.

Ocenia się, że dana osoba cierpi na zaburzenia osobowości „pogranicznej", jeśli wykazuje pięć lub więcej z wymienionych poniżej cech:

1. gorączkowe staranie się o zapobieżenie realnemu lub domniemanemu odrzuceniu przez innych,
2. wchodzenie w niestabilne i intensywne związki, charakteryzujące się występowaniem naprzemiennej, przesadnej idealizacji i potępiania,
3. zaburzenia tożsamości, przejawiające się w trwałej niepewności co do obrazu samego siebie i poczucia tego, kim się jest,
4. impulsywność, porywczość widoczna przynajmniej na dwóch obszarach, mogących stanowić zagrożenie dla samego siebie, na przykład rozrzutność, aktywność seksualna lub nadużywanie substancji psychoaktywnych,
5. powtarzające się skłonności samobójcze, gesty i zachowania, samouszkodzenia;
6. brak stabilności afektywnej lub emocjonalnej, spowodowanej przez zmienność nastrojów, jak na przykład intensywne, epizodyczne stany euforii, pobudliwość lub niepokój,
7. stałe uczucie pustki,
8. wybuchy gniewu bez wyraźnej przyczyny lub problemy z jego kontrolowaniem, przejawiające się na przykład w częstym demonstrowaniu własnych nastrojów, nieustannym gniewie lub powtarzającym się udziałem w bójkach,
9. przejściowe, związane z występowaniem stresu myśli paranoiczne lub występowanie poważnych symptomów rozłącznych, jak przejściowa depersonalizacja.

Początkowo możemy nie rozumieć, jakie są źródła cierpienia, gdy dana osoba otworzy przed nami bagaż własnych problemów i objawów charakterystycznych dla zaburzeń osobowości „pogranicznej". Niektórzy z tych ludzi są bardzo impulsywni, podczas gdy inni przejawiają wyjątkową niestabilność emocjonalną, zaś zachowanie innych przypomina to, które łączy się z antysocjalnymi zaburzeniami osobowości.

Zaburzenia osobowości „pogranicznej" nie są tak rzadkie i szacuje się, że cierpi na nie około 2% populacji. Często jednak nie są one rozpoznane lub błędnie zdiagnozowane. Ponieważ osoby te często podejmują próby popełnienia samobójstwa oraz ich zachowanie jest destrukcyjne, dlatego zwykle otaczani są opieką psychiatryczną. Co więcej, osoby te często cierpią z powodu innych psychiatrycznych zaburzeń wymienionych w grupie A, jak poważne zaburzenia depresyjne lub zaburzenia związane z nadużywaniem substancji psychoaktywnych. Ocenia się na przykład, że aż 24-75% tych osób na pewnym etapie swego życia zmagało się z poważną depresją. Ich zaburzenie osobowości często jest skomplikowaną składową, jaką należy wziąć pod uwagę w przypadku leczenia ich głównej choroby, a to ze względu na ich niezdolność do nawiązania trwałych relacji z psychiatrą oraz skłonności do „odgrywania się" (acting out).

Przyczyny pojawienia się zaburzeń osobowości „pogranicznej" nie są znane, oczywiste jest jednak ich powiązanie dziedziczne, zwłaszcza z biologicznymi krewnymi pierwszego stopnia pokrewieństwa, którzy to, w porównaniu z resztą populacji, są pięciokrotnie bardziej narażeni na pojawienie się tego zaburzenia. Częściej też stwierdza się jego występowanie u kobiet niż u mężczyzn - stosunek wynosi tu 3:1. Istnieje jednak przekonanie, że wielu mężczyzn cierpiących na to zaburzenie, zostaje błędnie zdiagnozowanych jako osobowości z zaburzeniami antysocjalnymi lub narcystycznymi.

Jak oni wyglądają?

Często spotykaną cechą osób z zaburzeniami osobowości „pogranicznej" są problemy dotyczące relacji międzyludzkich. Wydaje się, iż nie są oni w stanie przywiązać się do ludzi, jak to zwykle ma miejsce w takich relacjach. Wykazują oni tendencję do wycofania się z relacji w obawie przed ich utratą. Są ogromnie wyczuleni i obawiają się możliwości pojawienia się takiego scenariusza, że osoba, z którą zaprzyjaźnili się, na pewnym etapie z pewnością porzuci ich, pozostawiając ich z uczuciem samotności i pustki. Pod wpływem uczuć towarzyszących separacji lub odwracania od siebie uwagi innych, z łatwością stają się podenerwowani i wybuchowi. Często będą opisywać swe podstawowe odczucia, jak na przykład uczucie pustki oraz prowokując go czynić takie gesty, które spowodują ich uśmierzenie.

Osoby z zaburzeniami osobowości „pogranicznej" są bardzo wymagające i niełatwo jest im „dzielić się" daną osobą z innymi. Często wpadają w wielki gniew, gdy „ich znajomy" przyjaźni się jeszcze z kimś innym. Obserwatorzy opisują natężenie i zakres aktywności, jaka następuje w wyniku każdego takiego zagrożenia potrzeby kontrolowania własnego otoczenia jako „burzę", ponieważ ma wówczas miejsce nagłe i ogromne uzewnętrznienie psychologicznych uczuć i energii. W celu obrony przed uczuciami związanymi z realną lub wyimaginowaną separacją ludzie ci mogą podjąć działania takie jak gesty samobójcze lub inne potencjalnie destrukcyjne zaangażowania.

Osoby z zaburzeniami „pogranicznymi" pozwalają sobie na impulsywne zachowania, które mogą przynieść szkodę im samym, na przykład aktywność seksualna, szaleństwa kulinarne, dokonywanie kradzieży w sklepie lub nadużywanie substancji psychoaktywnych. Zachowania takie odróżnia się od nie tak rzadkich przypadków zagrożenia samobójstwem lub gestów samookaleczenia. Ktoś mógłby powiedzieć, że w tym przypadku mamy do czynienia z patologią „pograniczną", a to z racji jej nagłych przemian od tego, co wydaje się normalne do depresji, lęku lub rozdrażnienia nastroju. Jak stwierdziliśmy wcześniej, osoby te często skarżą się na uczucie empatii lub znudzenie i żyją w ciągłej niepewności co do tego, kim są, jak chcieliby żyć oraz z kim chcieliby nawiązać relacje.
Należy też poważnie podchodzić do gróźb dotyczących samobójstwa, do gestów i prób jego podjęcia. Średnio 8-10% tych osób faktycznie popełnia samobójstwo, to jest pięćdziesiąt razy częściej niż w przypadku reszty populacji. Największe ryzyko pojawia się wówczas, gdy są oni w wieku około dwudziestu lat i gdy dodatkowo cierpią na zaburzenia nastroju (jako zaburzenia towarzyszące) lub gdy nadużywają substancji psychoaktywnych.
Niektórzy badacze zaobserwowali, że mimo iż życie osób o osobowości „pogranicznej" może być chaotyczne, zwłaszcza w pierwszych latach dorosłego życia, to jednak niektórzy z nich, zwłaszcza ci, którzy borykają się także z problemami afektywnymi, wydają się uspokajać, gdy osiągną wiek średni.

Więcej w książce : Jak pomagać dobrą radą. Poradnik - Eugene Kennedy, Sara C. Charles