46-letni Frank Bayard nowym wielkim mistrzem Zakonu Krzyżackiego

Nowym, 66. z kolei wielkim mistrzem Zakonu Braci Niemieckiego Domu Szpitalnego Najświętszej Maryi Panny w Jerozolimie (OT), zwanego Zakonem Niemieckim, a w Polsce - Zakonem Krzyżackim, został 46-letni o. Frank Bayard, dotychczasowy ekonom generalny.

Wyboru dokonała obradująca w Wiedniu kapituła generalna Zakonu. Nowy przełożony objął swój urząd 22 sierpnia po złożeniu uroczystej przysięgi. Dotychczasowy wielki mistrz, opat generalny 72-letni o. Bruno Platter pełnił tę funkcję 18 lat, przez trzy kadencje. Ustępując ze stanowiska podkreślił, że chciałby oddać kierowanie Zakonem "w młodsze ręce".

Frank Bayard urodził się 11 października 1971w Püttlingen w niemieckim Zagłębiu Saary. Zanim w 2000 wstąpił do Zakonu, ukończył studia z zakresu bankowości. Śluby wieczyste złożył 19 września 2004. W latach 2001-08 studiował teologię, historię i "Health Care Management" (zarządzanie służbą zdrowia) w Innsbrucku i Wiedniu. Święcenia kapłańskie przyjął 22 czerwca 2006 z rąk ówczesnego arcybiskupa Monachium kard. Friedricha Wettera w "krzyżackim" kościele w Weyarn. W tym samym roku jako radca generalny prowincji niemieckiej wszedł do władz Zakonu Niemieckiego, a od maja 2008 był w nim ekonomem generalnym.

Od 1809 roku dom generalny "Ordo Teutonicus" ma swoją siedzibę w centrum Wiednia, przy sąsiadującym z katedrą św. Szczepana kościele św. Elżbiety. Krzyżacy są jedną z nielicznych instytucji kościelnych, której najwyższe władze nie mają swojej siedziby w Rzymie.

Kapituła generalna, w skład której wchodzą delegaci z sześciu krajów - zakonnice, zakonnicy oraz świeccy "familiares" - obraduje co sześć lat, by wybrać nowe władze generalne, przyjąć sprawozdania z poszczególnych jednostek, zweryfikować obowiązujące statuty, a także omówić sprawy związane z teraźniejszością i przyszłością zakonu, poinformowała austriacka agencja katolicka Kathpress.

Krzyżacy powstali w okresie wypraw krzyżowych

Zakon Niemiecki jest jednym z trzech zakonów rycerskich, obok templariuszy i Zakonu Maltańskiego, powstałych w okresie wypraw krzyżowych. Założono go w 1190 w Ziemi Świętej w celu opieki nad przebywającymi tam pielgrzymami i chorymi oraz walki z niewiernymi. Do Polski krzyżaków sprowadził w 1226 książę Konrad Mazowiecki. W 1230 przybyli oni na ziemię chełmińską, a do 1283 r. podbili Prusy.

Korzystając z poparcia cesarzy i papieży, utworzyli na zajętych przez siebie ziemiach własne państwo. Podjęli nieudaną próbę ekspansji na Ruś, opanowali Sambię, usiłowali także podbić Żmudź. W latach 1308-09 zajęli Pomorze Gdańskie, co zapoczątkowało okres długotrwałych wojen z Polską. Załamanie politycznej i gospodarczej potęgi Zakonu nastąpiło po przegranej przezeń bitwie pod Grunwaldem w 1410 r. Dalsze wojny z Polską (1415-21 i 1431-35) doprowadziły do zubożenia ludności państwa zakonnego i konfliktu z dynamicznie rozwijającymi się miastami (Toruń, Gdańsk, Elbląg). Ostatecznie wojny polsko-krzyżackie zakończył pokój w Toruniu w 1466 r.

W czasach reformacji wielki mistrz Albrecht Hohenzollern zsekularyzował zakon i przyjąwszy luteranizm, przekształcił państwo zakonne w księstwo świeckie, tzw. Prusy Książęce, z którego w 1525 złożył hołd lenny królowi Zygmuntowi I Staremu w Krakowie. Krzyżacy w Inflantach, którzy pod koniec XV w. uniezależnili się od wielkiego mistrza, w istocie stanowili odrębne państwo zakonne. W czasie wojny inflanckiej w 1561 Zakon zeświecczył się i poddał się Polsce i Litwie. W uszczuplonej formie przetrwał w Niemczech.

W XIX w., za sprawą ówczesnego wielkiego mistrza Maksymiliana Józefa Austriackiego i kapłana krzyżackiego - sługi Bożego Piotra Rieglera, Zakon przeszedł gruntowną reformę: zatracił charakter rycerski i stał się instytucją duchowną. Z rycerskiego charakteru ostatecznie zrezygnował w 1929 r., a ostatni brat-rycerz zmarł w 1970 r.

Krzyżacy obecnie

Obecnie Zakon Niemiecki działa w sześciu krajach: w Austrii, Niemczech, we Włoszech, w Słowenii oraz od niedawna w Czechach i Słowacji. Liczy ponad 1000 osób, w tym około stu księży, ok. 200 sióstr i 700 tzw. familiantów - świeckich, którzy na ręce wielkiego mistrza składają przysięgę wierności ideałom Zakonu. Dzieli się na pięć prowincji: austriacką, niemiecką, włoską (Południowego Tyrolu), czesko-słowacką i słoweńską. Oficjalnym strojem zakonników jest czarna sutanna z pasem oraz biały wełniany płaszcz z czarnym krzyżem na ramieniu.

Od czasów średniowiecznych zakonnicy prowadzą działalność duszpasterską w parafiach oraz oświatową i charytatywną. Tak jest np. w Południowym Tyrolu, skąd pochodzą zarówno poprzedni, jak i obecny wielki mistrz. Wielkim mistrzem Zakonu Krzyżackiego, wielce zasłużonym dla jego rozwoju, był w latach 1732-61 wnuk króla Jana III Sobieskiego - Klemens August.

Zakon posiada zgromadzenia żeńskie i męskie oraz grupy familiantów i rycerzy honorowych. Wśród tych ostatnich byli m.in. arcybiskupi Wiednia, kardynałowie Franz König (zm. w 2004) i obecny - Christoph Schönborn, kard. Joachim Meisner z Kolonii (zm. w 2017), syn ostatniego cesarza Austrii - Otto von Habsburg (zm. w 2011), a także jego najstarszy syn Karol.

Dewizą współczesnego Zakonu Krzyżackiego są słowa: pomagać i uzdrawiać - powiedział KAI "familiant", prof. Peter Drabez, okulista. Obok prowadzenia parafii i specjalistycznych duszpasterstw, Zakon rozwija bardzo aktywną działalność charytatywną i wychowawczą: należy doń 95 szpitali, szkół, zakładów opieki, placówek wychowawczych dla dzieci i młodzieży oraz sanatoriów.

Siedziba wielkiego mistrza, a zarazem centrum życia zakonnego znajduje się od 1809 r. w Wiedniu, gdzie od 1204 zakon miał swój baliwat (siedzibę prowincji). Za panowania Hitlera musiał przenieść się na tereny byłej Czechosłowacji. Od 1947 działa ponownie w Austrii.

Czy u Krzyżaków są Polacy?

Od kilku lat członkami Zakonu jest trzech księży z Polski. Najmłodszym z nich jest Piotr Rychel, pochodzący z Gdyni, wyświęcony na kapłana 2 lipca 2016 r. Po ukończeniu studiów historii sztuki pracował jako konserwator zabytków w Gdańsku. Tam też wstąpił do seminarium duchownego i rozpoczął studia teologii i filozofii. Pierwsze śluby zakonne "u krzyżaków" złożył w 2009 w Wiedniu.