Dialog Chiny-Stolica Apostolska i realizm papieża

Publikujemy analizę Gianniego Valente, dyrektora misyjnej agencji FIDES we Włoszech.

„Jestem zadowolony z dialogu z Chinami. Wyniki są dobre, również w kwestii nominacji biskupów, a współpraca opiera się na dobrej woli”. W ten sposób papież Franciszek odniósł się do dialogu między chińskim rządem a Stolicą Apostolską, podczas rozmowy z mediami, która miała miejsce podczas lotu, który przywiózł go z Singapuru do Rzymu. W prasie międzynarodowej dialog ten i tymczasowe porozumienie, które jest jego ważnym instrumentem, nie są wolne od krytyki. Jeśli jednak trzymać się faktów, papieski osąd jest aktem zwykłego chrześcijańskiego realizmu.

Kilka danych

Aby właściwie ocenić słowa papieża Franciszka w obliczu pytania zadanego mu przez Stefanię Falascę dla chińskiej gazety internetowej Tianou Zhiku, warto mieć na uwadze kilka najnowszych danych. Warto też nigdy nie zapominać o przeszłości, która poprzedziła obecną fazę historyczną.  

- Od 22 września 2018 r., dnia podpisania tymczasowego porozumienia, wszyscy katoliccy biskupi Chińskiej Republiki Ludowej są w pełnej i jawnej komunii hierarchicznej z papieżem. Nie było już bezprawnych święceń biskupich, które odbywały się bez papieskiej zgody, co, poczynając od lat pięćdziesiątych XX wieku, poważnie naruszyło komunię kościelną wśród chińskich katolików.

- W ciągu ostatnich 6 lat, naznaczonych również fazą rzadszych kontaktów w relacjach między stronami w czasie pandemii, w Chinach odbyły się sakry dziewięciu nowych katolickich biskupów. W tym samym czasie ośmiu tak zwanych „nieoficjalnych” biskupów, wyświęconych w przeszłości poza zasadami narzuconymi przez chiński aparat, poprosiło i otrzymało publiczne uznanie ich roli także przez władze polityczne w Pekinie (jeden z nich, sędziwy Peter Lin Jiashan, biskup Fuzhou, zmarł w kwietniu 2023 r.). W ten sposób liczba wakujących chińskich diecezji stopniowo maleje.

- W 2018 r., a następnie w 2023 r., dwóch biskupów z Chińskiej Republiki Ludowej wzięło udział w Zgromadzeniach Synodu Biskupów w Rzymie. W poprzednich dziesięcioleciach żaden biskup z Chin kontynentalnych nie był w stanie wziąć udziału w Soborze Watykańskim II i Zgromadzeniach Ogólnych Synodu Biskupów, spotkaniach, na których manifestuje się komunia całego Kościoła katolickiego.

- W ostatnich latach grupy katolików z Chin kontynentalnych uczestniczyły w Światowych Dniach Młodzieży w Lizbonie. Chińscy pielgrzymi widzieli Następcę Piotra na żywo w Rzymie oraz podczas jego wizyt apostolskich w Tajlandii, Mongolii i Singapurze. Kilku chińskich biskupów mogło również uczestniczyć w spotkaniach, konferencjach i momentach kościelnej komunii w Europie i Ameryce. 

- Wzrosła możliwość inicjowania procesów pojednania we wspólnotach kościelnych, które przez dziesięciolecia były podzielone.

Skarb, który kwitnie

Osąd papieża Franciszka uznaje obraz rzeczywistości, zwykle ignorowany w tak wielu analizach dotyczących kwestii „Chiny-Watykan”. Te realne dane reprezentują kompas, za którym podąża biskup Rzymu i Stolica Apostolska, aby być blisko i towarzyszyć drodze chińskich katolików, w kontekście, w którym żyją i świadczą o swojej miłości do Chrystusa. Biskupi są następcami Apostołów. Porozumienie z chińskim rządem w sprawie mianowania biskupów dotyka intymnej natury Kościoła, z jego misją apostolską i z kościelnymi ranami, które w ostatnich dziesięcioleciach podzieliły w Chinach duchowieństwo i świeckich, wspólnoty a nawet rodziny.

To biskupi wyświęcają kapłanów. Tak więc porozumienie dotyczy również ważności i skuteczności sakramentów sprawowanych w parafiach i kaplicach w Chińskiej Republice Ludowej. Są to dobra należących do innego porządku niż rozpowszechniona ostatnio lektura polityczna.

Intencją papieża i Stolicy Apostolskiej nie jest zapewnienie supremacji porządku politycznego. Jej zadaniem jest utwierdzanie braci w wierze, pocieszanie i wspieranie ich na drodze modlitwy, głoszenia Ewangelii, dzieł miłosierdzia, w kontekście, w którym się znajdują.

Jak podkreślił kard. Luis Antonio Tagle, proprefekt Dykasterii ds. Ewangelizacji, w Chinach kontynentalnych „istnieje żywa sieć modlitwy, liturgii, katechez i inicjatyw duszpasterskich bezpośrednio inspirowanych zwyczajnym magisterium papieża. Jest to sieć, która przeplata się z codziennym życiem kościelnym poszczególnych chińskich diecezji i wspólnot katolickich. Chodzi o życiodajną i intensywną rzeczywistość wiary, która żyje i wyraża codzienną komunię w wierze z Następcą Piotra i całym Kościołem powszechnym, nawet jeśli przeważnie ignorowana jest przez media, gdy te mówią o chińskim katolicyzmie”. Przy wszystkich uwarunkowaniach wynikających z kontekstu politycznego i społecznego, życie Kościoła w Chinach toczy się zwyczajnie również w diecezjach, które odzyskują stabilność po długich latach niepewności i podziałów, po zmianach, które mogły nastąpić również dzięki dialogowi nawiązanemu między Stolicą Apostolską a rządem.

Biorąc pod uwagę tylko kilka ostatnich dni, lokalne kroniki kościelne donoszą, że w święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, bp Joseph Shen Bin z Szanghaju ochrzcił 41 katechumenów w obecności ponad 2500 wiernych. Bp Paul Xiao Zejiang z diecezji Guiyang, obchodzący to samo święto maryjne, wyznał, że przez 17 lat swojego biskupstwa „pomimo trudności, ale z opieką naszej niebieskiej Matki i prowadzeniem Pana, często znajduje pocieszenie w swoim życiu pasterza”.

Tymczasem w diecezji Shantou, w związku z „Festiwalem Księżyca” (przypadającym 17 września), wielu wolontariuszy wraz z bp. Josephem Huang Bingzhangiem odwiedziło Centrum Rehabilitacyjne, w którym przebywają również osoby dotknięte trądem, przynosząc słodycze typowe dla tego święta i inne przydatne materiały dla chorych. Bp Joseph Huang Bingzhang, wyświęcony bez papieskiego mandatu w 2011 r., mógł ponownie przystąpić do pełnej komunii kościelnej z papieżem w 2018 r., w kontekście podpisania tymczasowego porozumienia w sprawie nominacji chińskich biskupów. Dzieła i gesty ocalenia i uzdrowienia, jedyna racja bytu wszelkiej działalności kościelnej, mogą nadal kwitnąć, znajdując sposoby legitymizacji nawet w dzisiejszych Chinach. To jest skarb, który jest drogi sercu papieża Franciszka. W pełnej i pocieszającej harmonii, którą dzięki swemu sensus fidei odczuwa większości chińskich katolików.