Niepokój kardynała Waltera Kaspera

Prawie dziesięć lat temu kard. Walter Kasper, pytany o największe ekumeniczne marzenie powiedział: "Oczywiście marzenie o pełnej jedności chrześcijańskich Kościołów.

Ale z ludzkiego punktu widzenia może to jeszcze długo potrwać, zanim się spełni. Myślę, że jak na razie spotkanie papieża, wszystkich patriarchów i zwierzchników Kościołów byłoby ważnym duchowym znakiem dla całego świata".

To słowa z marca 2007 roku, gdy kard. Kasper, pełniąc funkcję przewodniczącego Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan, odbierał doktorat honoris causa Uniwersytetu Opolskiego. Dziś ten liczący 83 lata hierarcha alarmuje, że ekumeniczna dynamika poprzedniego stulecia przeżywa zastój, a droga do jedności Kościołów chrześcijańskich jest co prawda możliwa, ale "długa i stroma". Tak stwierdził w swej najnowszej książce, zatytułowanej "Marcin Luter".

Słowa byłego przewodniczącego Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan mogą zaskakiwać. Pojawiają się miesiąc po historycznym spotkaniu papieża Franciszka z patriarchą Moskwy i Wszechrusi Cyrylem na hawańskim lotnisku. Pojawiają się po zapowiedzi, że w październiku bieżącego roku Franciszek wybiera się do Lund w Szwecji, gdzie weźmie udział we wspólnej katolicko-luterańskiej ceremonii.

Według wspólnego komunikatu Światowej Federacji Luterańskiej papieskiej Rady, której kard. Kasper przewodniczył przez dziesięć lat, uroczystość będzie "antycypacją 500. rocznicy Reformacji", przypadającej w 2017 r., i podkreśli solidny rozwój stosunków ekumenicznych między katolikami i luteranami, a także fakt wzajemnego obdarowywania się poprzez dialog.

Czy nie jest to ów duchowy znak, o którym wspominał kard. Kasper przed laty? Nie jest to co prawda jeszcze równoczesne spotkanie Papieża i wszystkich patriarchów oraz zwierzchników Kościołów, ale dla obserwatora, który nie wchodzi w szczegóły, jednak mogą to być oznaki postępu. Przecież na spotkanie Następcy św. Piotra z Patriarchą Moskwy i Wszechrusi trzeba było czekać niemal tysiąc lat!

Zdaniem kard. Kaspera problem jest poważny. Uważa on, że aktualnie brakuje "wspólnej wizji ekumenicznej, a czasem i wspólnej woli". Jego ocenę łatwiej zrozumieć, gdy się przypomni np. rozgoryczenie, z jakim niespełna dwa lata temu mówił o lekceważeniu przez niemieckich luteranów ekumenicznych osiągnięć w dialogu katolicko-luterańskim.

Chodziło o to, że w zbiorze dokumentów przygotowanym przez niemieckich protestantów w ramach przygotowań do pięćsetlecia Reformacji, dokumentów stanowiących jej teologiczny fundament, zabrakło "Wspólnej Deklaracji w sprawie nauki o Usprawiedliwieniu", wypracowanej przez Stolicę Apostolską i Kościoły luterańskie w 1999 r.

Niepokój kard. Kaspera łatwiej również zrozumieć, gdy wsłucha się w pełne zawodu, a nawet rozżalenia komentarze przedstawicieli Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego na temat wspólnej deklaracji podpisanej przez papieża Franciszka i patriarchę Cyryla.

Kard. Kasper niedawno wyraził przekonanie, że w obecnej dramatycznej sytuacji Kościoły są zmuszone do zacieśnienia współpracy. Jego zdaniem "Bycie obok siebie jest żadnym rozwiązaniem, a powrót do konfesjonalizmu również nic nie da".

Aktualny przewodniczący Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan, kard. Kurt Koch, w wywiadzie dla niemieckiego portalu internetowego wskazywał w ubiegłym roku, że w kwestii ekumenizmu papież Franciszek bardziej niż jego poprzednik kładzie nacisk na osobiste kontakty, wspólną modlitwę, działania i spotkania. "Papież jest realistą i wie, że w ekumenizmie nie posuniemy się dalej jedynie poprzez dialog teologiczny, natomiast przyjacielskie stosunki ułatwiają możliwość rozmawiania w ogóle o trudnych sprawach teologicznych". Dodał, że "Papież pragnie, abyśmy już teraz czynili wspólnie to wszystko, co możemy zrobić razem".

Sam Franciszek stwierdził kiedyś, że jedność nie przyjdzie do nas niczym cudowne wydarzenie, lecz dokonuje się w drodze. "Jeśli nie idziemy razem, jeśli nie modlimy się za siebie nawzajem, jeśli nie współpracujemy ze sobą w tak wielu rzeczach, które możemy zrobić w tym świecie dla ludu Bożego, jedność nie przyjdzie" - powiedział.