Wspólna wystawa Muzeów Watykańskich i wspólnoty żydowskiej

Menora, bez wątpienia najważniejszy symbol religijny judaizmu będzie tematem wystawy organizowanej przez Muzea Watykańskie wraz ze społecznością żydowską Rzymu.

Ponad 100 kultowych siedmioramiennych świeczników z różnych epok oraz towarzyszących im informacji o ich znaczeniu historycznym i religijnym zostanie zaprezentowanych w dniach 15 maja - 23 lipca.

Pierwsza wspólna wystawa Muzeów Watykańskich i społeczność żydowskiej Rzymu jest czymś więcej niż tylko wydarzeniem kulturalnym. Ekspozycję, którą będzie można oglądać w Braccio di Carlo Magno, w skrzydle kolumnady przy placu świętego Piotra oraz w pomieszczeniach przy synagodze nad Tybrem, ma być również impulsem w dialogu katolicko-żydowskim.

Menora jest państwowym godłem Izraela. Ale jest też częstym symbolem występującym w tradycji żydowskiej i chrześcijańskiej. Średniowieczne siedmioramienne świeczniki można znaleźć w chrześcijańskich świątyniach m. in. w mediolańskiej katedrze, w kościołach od Essen i Brunszwiku w Niemczech aż po estoński Tallin. Nowoczesne przedstawienia menory to częsty motyw m. in. obrazów Marca Chagalla.

Według jednej z teorii siedmioramienny świecznik ze starożytnej Świątyni Jerozolimskiej znajduje się w Watykanie. Były izraelski minister ds. religijnych Szimon Shetreet w 1996 r. stwierdził, że to Watykanie znajduje się menora, która została przywieziona do Rzymu po zniszczeniu świątyni w 70 r. n.e. przez rzymskiego konsula, a później cesarza Tytusa Flawiusza, a potem znalazła się w Bibliotece Watykańskiej. Podczas audiencji poprosił Jana Pawła II aby ten wszczął dochodzenie w sprawie miejsca przechowywania menory. Po wizycie współpracownicy ministra tłumaczyli, że był to zwykły żart.

Obecnie uznaje się, że świecznik został zabrany, podobnie jak inne przedmioty żydowskiego kultu, podczas złupienia Rzymu przez Wandalów w 455 r. Wcześniej po upadku Jerozolimy Tytus przywiózł do Rzymu różne przedmioty kultu z Świątyni Jerozolimskiej. Menorę i zdobyte łupy przedstawia relief na Łuku Triumfalnym Tytusa w Wiecznym Mieście.

Jak mówią eksperci wszystkie łupy będące skarbami sztuki początkowo złożone zostały w rzymskiej Świątyni Pokoju. Według podań podczas pożaru ok. roku 190 menora została uratowana. Później król Wandali Genzeryk (390-477) wywiózł ją do Kartaginy. Następnie świecznik trafił do Konstantynopola gdzie ślad po nim zaginął. Jednak na początku XIX wszczęto dużą kampanię w poszukiwaniu menory w nurtach przepływającego przez Rzym Tybru.

Dokładny opis wykonania świecznika podyktowany Mojżeszowi przez Boga znajduje się w rozdziale 25. Księgi Wyjścia. Wykonana ze złota menora towarzyszyła Izraelitom w czasie ich 40 letniej wędrówki z Egiptu do Ziemi Obiecanej a później została złożona w Świątyni Jerozolimskiej.