"Apogeum - Nowa ekspresja 1987" w Toruniu

Jeszcze do 2 stycznia 2011 można zwiedzać wystawę "Apogeum - Nowa ekspresja 1987" prezentującą prace 23 najwybitniejszych twórców Nowej ekspresji. Są wśród nich dzieła klasyczne dla tego kierunku, a także niezwykle istotne dla dalszego rozwoju poszczególnych artystów.

Zjawisko nazwane Nową ekspresją rozwijało się w Polsce od początku lat 80., w okresie narodzin "Solidarności" i latach stanu wojennego, osiągnęło szczyt ok. 1986-87 roku i do 1989 roku właściwie się wypaliło. Pod względem formalnym było równorzędnym i równocześnie funkcjonującym odłamem transawangardy (określanej we Włoszech nazwą Arte cifra lub La Transavanguardia, w Niemczech Neue Wilde, we Francji Figuration libre, w USA New Image Painting etc.), świętującej w latach 80. sukcesy artystyczne i komercyjne na całym świecie.

Jednak polscy "dzicy" malarze nie mogli funkcjonować w obiegu międzynarodowym z powodu izolacji kraju w czasie stanu wojennego. Dodatkowo, w wyniku ogłoszonego przez artystów bojkotu państwowych sal wystawowych, dobrowolnie odcięli się od szerokiej publiczności krajowej. Szerzej pokazali swoje prace dopiero w połowie dekady, stąd częste oskarżenia o wtórność wobec tendencji zachodnich, wysuwane przez partyjnych publicystów.

W lecie 1986 roku, w państwowej galerii BWA w nadmorskim Sopocie, doszło do pierwszej szerokiej manifestacji Nowej ekspresji w sztuce polskiej. Było to pewnego rodzaju podsumowanie działań artystów z pierwszej połowy lat 80., jednak właściwie na wpół nieoficjalne, na uboczu wobec głównych ośrodków kulturalnych kraju. Dopiero rok później, w 1987, odbyły się najważniejsze wystawy odnoszące się do tej tendencji - głównie w Warszawie. W niezależnej przestrzeni dawnych Zakładów Norblina, z inicjatywy prywatnego kolekcjonera Andrzeja Bonarskiego, odbyła się wystawa "Co słychać?" oraz seria wystaw indywidualnych artystów Nowej ekspresji w innych wynajmowanych salach.

Pod koniec 1987 roku w Muzeum Narodowym otwarto wystawę "Realizm radykalny. Abstrakcja konkretna", stanowiącą rodzaj podsumowania i nobilitującą cały nurt. W tym samym roku miały miejsce: II Biennale Sztuki Nowej w Zielonej Górze, zdominowane przez Nową ekspresję, oraz II Krajowe Biennale Młodych w kościołach Wrocławia, które wygrał Ryszard Woźniak. Na arenie międzynarodowej polscy "dzicy" również zaznaczyli swoją obecność - warszawska Gruppa wzięła udział w "Künstlergruppen zeigen Gruppenkunstwerke" podczas Documenta 8 w Kassel.

Oprócz prac historycznych, powstałych najczęściej w 1987 roku, na wystawie w toruńskim Centrum Sztuki znalazło się kilka prac wcześniejszych (najstarsze są obrazy Jarosława Modzelewskiego z 1980 roku, pochodzące z kolekcji CSW w Toruniu) oraz dzieło zrealizowane specjalnie z okazji "Apogeum" - instalacja Jacka Staniszewskiego, stylistycznie nawiązująca do ważnej pracy z 1987 roku "Dread Objects", prezentowanej m. in. w Galerii BWA w Sopocie i na wystawie "Realizm radykalny. Abstrakcja konkretna".

Wystawie "Apogeum" towarzyszą pokazy video artu oraz osobny program kinowy.

Artyści: Sylwester Ambroziak, Mirosław Bałka, Wojciech Ćwiertniewicz, Zbigniew Maciej Dowgiałło, Anna Gruszczyńska, Ryszard Grzyb, Marek Kamieński, Marek Kijewski, Leszek Knaflewski, Jerzy Kosałka, Zbigniew Libera, Eugeniusz Minciel, Jarosław Modzelewski, Zdzisław Nitka, Włodzimierz Pawlak, Sławomir Ratajski, Krzysztof Skarbek, Jacek Staniszewski, Zbigniew Szumski, Leon Tarasewicz, Wojciech Tracewski, Sławomir Witkowski, Ryszard Woźniak.

Centrum Sztuki Współczesnej "Znaki Czasu" w Toruniu.