Nagroda im. Mackiewicza dla Tomasza Merty

Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza przyznano w tym roku pośmiertnie Tomaszowi Mercie, który zginął w katastrofie smoleńskiej. Nagrodzono go za tom pism zebranych "Nieodzowność konserwatyzmu". Nagroda tradycyjnie wręczana jest 11 listopada.

Jury przyznało też dwa wyróżnienia. Pierwsze z nich przypadło Renacie Lis, autorce książki "Ręka Flauberta", biografii autora "Pani Bovary" (wydawnictwo Sic!), drugie - Tadeuszowi Płużańskiemu za książkę "Bestie" (3S Media), w której opisuje procesy sądowe ofiar stalinowskiego terroru w Polsce lat 40. i 50.

Tegoroczny laureat - Tomasz Merta, historyk myśli politycznej, publicysta, w latach 2005-2010 podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu, którym polska delegacja pod przewodnictwem prezydenta Lecha Kaczyńskiego podróżowała na uroczystości rocznicy zbrodni katyńskiej.

Pośmiertnie wydawnictwo Teologia Polityczna i Muzeum Historii Polski wydały jego teksty publikowane w różnych mediach i w różnym czasie. Jak podkreślają wydawcy, razem prezentują one koncepcję ideową autora, refleksje zarówno nad fundamentami polityki, jak literaturą, czy bieżącymi wydarzeniami z lat dziewięćdziesiątych i nieco późniejszych.

Prof. Jacek Bartyzel w laudacji podkreślił, że dla Tomasza Merty jako teoretyka konserwatyzmu inspiracją była tradycja anglosaska, afirmująca "harmonię naturalnie ukształtowanego świata". "Merta zauważał jednak, że w dzisiejszym świecie konserwatysta, który nie akceptuje jego liberalnego kształtu musi być - paradoksalnie - buntownikiem i rewolucjonistą. (...) Metra odnajdował polski idiom konserwatyzmu w tradycji republikańskiej ostrzegając zarazem przed ześlizgnięciem się w tani, wolnorynkowy pragmatyzm" - dodał.

Nagrodę odebrała Magdalena Merta, która podkreśliła, że jej mąż nie tylko badał tradycję konserwatywną jako historyk idei, ale też w codziennym życiu realizował ideały konserwatyzmu. 

Nagroda im. Józefa Mackiewicza po raz pierwszy została wręczona w 2002 roku. Przyznawana jest dziełom ze względu na ich walory literackie oraz tematykę - ważną kulturowo, społecznie lub politycznie. Do konkursu zgłaszane są zarówno utwory literackie jak i publicystyczne. Tradycyjnie nagroda im. Józefa Mackiewicza wręczana jest 11 listopada. Zwycięzca otrzymuje medal z podobizną patrona i cytatem z jego książki "Tylko prawda jest ciekawa" oraz nagrodę pieniężną - 10 tys. dolarów.

Wśród dotychczasowych laureatów nagrody są m.in. Wojciech Albiński, Eustachy Rylski, Tadeusz Isakowicz-Zaleski, Jarosław Marek Rymkiewicz, Bronisław Wildstein, Paweł Zyzak. W zeszłym roku nagrodzono Wojciecha Wencla za zbiór poezji "De profundis".

Patron nagrody Józef Mackiewicz, brat Stanisława Cata-Mackiewicza, był autorem książek łączących fabułę z dokumentem, takich jak "Droga donikąd" (1955), "Nie trzeba głośno mówić" (1969), "Lewa wolna" (1965). W 1943 roku za zgodą Niemców i za wiedzą władz AK, Mackiewicz uczestniczył w ekshumacji grobów jeńców polskich w Katyniu, co opisał w relacji "Zbrodnia w lesie katyńskim" (1944). Od 1945 roku mieszkał na emigracji - w Londynie, potem w Monachium, gdzie zmarł w 1985 roku.