Spróbuj doświadczyć prawdziwej ciemności

Do 29 maja 2011 roku w Muzeum Narodowym w Krakowie można oglądać projekt "Cień" autorstwa Łukasza Skąpskiego.

„Cień” to projekt Łukasza Skąpskiego, który równa w „prawach odbiorców sztuki” osoby widzące i niewidzące. Tym, którzy widzą, umożliwia doświadczenie zupełnego mroku, poruszania się w nim niesamodzielnie, bycia zdanym na łaskę innych. Osoby ze zdrowym wzrokiem rzadko poruszają się w kompletnych ciemnościach. Zawsze znajdzie się jakieś światło - zapałka czy ekran telefonu komórkowego. Spróbujcie więc sami przejść 30 metrów w zupełnej ciemności.

„Problemy, z którymi borykają się w Polsce ludzie niewidzący, bardzo wolno docierają do świadomości społeczeństwa – pisze autor »Cienia« Łukasz Skąpski. – Dlatego będę szczęśliwy, jeśli praca ta w jakimś stopniu pomoże osobom zdrowym zrozumieć, w jakiej sytuacji na co dzień znajdują się niewidomi, mając w ograniczonym stopniu, albo wcale, dostęp do wielu dziedzin życia publicznego i kulturalnego.” Skąpski chciał uniknąć „dotykania rzeźb“ – najpopularniejszej metody udostępniania sztuki osobom z upośledzonym wzrokiem. Chciał znaleźć taką formę wystawy, by widz użył innych zmysłów niż wzrok.

Na wystawie w Galerii Sztuki Polskiej XX wieku panuje całkowita ciemność. Nic nie widać. Na wchodzącego przez świetlną śluzę gościa czeka niewidomy przewodnik. Prowadzi go w mroku do korytarza. Tam udziela niezbędnych wskazówek, jak poruszać się dalej, już samodzielnie. Korytarz jest wąski (ma 90 cm szerokości) i, wchodząc do środka, trzeba wspiąć się na stopień. Potem iść, przesuwając jedną ręką po ścianie, a drugą mając wyciągniętą do przodu, by zabezpieczać się przed wpadnięciem na niespodziewaną przeszkodę. W pewnym momencie jedna ze ścian zaczyna w sposób niewytłumaczalny przyciągać do siebie. To dziwne uczucie stopniowo przemija w miarę zbliżania się do końca.

„Cień” mieści się w nurcie sztuki społecznej. Ma na celu (i umożliwia) zamianę ról w mikrospołeczności osób zwiedzających wystawę. Osoby ociemniałe, które zwykle są w sytuacji gorszej niż osoby widzące, tym razem mogą stać się przewodnikami po wystawie.

Łukasz Skąpski to jeden z najciekawszych artystów współczesnych. Urodził się w roku 1958, studiował na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie, gdzie wykładał w latach 2002 - 2009. W roku 2006 otrzymał stopień doktorski w ASP w Poznaniu. Od 2009 prowadzi zajęcia z fotografii w Polsko-Japońskiej Wyższej Szkole Technik Komputerowych w Bytomiu, a od 2010 prowadzi pracownię multimediów w Akademii Sztuki w Szczecinie. Zajmuje się fotografią, malarstwem, instalacją, wideo. W latach 1988–1991 mieszkał we Francji, w Niemczech i w Chinach. Pobyt w Pekinie zrodził w artyście zainteresowanie tematyką społeczną i polityczną.

W roku 2001 Skąpski został uhonorowany Rouse Kent Public Art Award za realizację Via Lucem Continens, najlepszego zamówienia publicznego w południowej Anglii w 2000 roku. Od 2001 jest członkiem założycielem Supergrupy Azorro, która na trwałe zapisała się w polskiej sztuce wideo.