105 lat temu urodziła się Anna Smoleńska. To ona stworzyła symbol Polski Walczącej

28 lutego 1920 roku przyszła na świat Anna Smoleńska – harcerka Szarych Szeregów i autorka „kotwicy”, symbolu Polski Walczącej. Jesienią 1942 roku została aresztowana przez Niemców, a po uwięzieniu na Pawiaku deportowana do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Zginęła 19 marca 1943 roku.

• Anna Smoleńska, harcerka Szarych Szeregów, twórczyni symbolu Polski Walczącej, działała w konspiracji podczas II wojny światowej.
• W listopadzie 1942 roku została zatrzymana przez Niemców i osadzona na Pawiaku, a następnie wywieziona do Auschwitz.
• Zginęła 19 marca 1943 roku w Auschwitz; wojnę z jej rodziny przeżył tylko brat Stanisław.

Kim była Anna Smoleńska?

Anna Smoleńska urodziła się w Warszawie. Jako uczennica związała się z harcerstwem. W 1938 roku podjęła studia z historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. Podczas okupacji niemieckiej uczyła się w Miejskiej Szkole Ogrodniczo-Rolniczej, gdzie pod pozorem nauczania na poziomie średnim prowadzone były studia akademickie SGGW. Przeszła konspiracyjny kurs łączności.

W Szarych Szeregach wraz z grupą harcerek działała w konspiracyjnej organizacji małego sabotażu Wawer. Organizowała pomoc dla rodzin więzionych przez Niemców. Była łączniczką w Wydziale Propagandy Bieżącej Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej ZWZ-AK.

Twórczyni symbolu Polski Walczącej

Na początku 1942 roku Biuro ogłosiło konkurs na czytelny symbol Polski walczącej z okupantem. Spośród 27 projektów wybrano "kotwicę", którą zaproponowała Smoleńska. Zaważyła na tym czytelność: symbol łączył literę „P” jak Polska z „W” jak walka, a także fakt, że można go było bardzo szybko wykonać. "Kotwica" stała się podstawowym symbolem graficznym Polskiego Państwa Podziemnego.

Jako pierwsi symbol wykorzystali członkowie organizacji Wawer. 20 marca 1942 roku umieścili go na murach budynków w Warszawie.

Tomasz Zawistowski w artykule „Orły ze znakiem Polski Walczącej” opublikowanym na stworzonej przez IPN stronie www.polska1918-89.pl wskazał, że po roku symbol stał się - na mocy rozkazu dowódcy AK - znakiem Armii Krajowej pozostawianym na miejscach akcji zbrojnych. „W roku 1944 żołnierze oddziałów biorących udział w akcji +Burza+ nosili na rękawach naszywane oznaki z +kotwicą+. Bywało, że litery składające się na +kotwicę+ interpretowano jako WP – Wojsko Polskie” – napisał.

Zatrzymanie Anny Smoleńskiej i wywózka do Auschwitz

3 listopada 1942 roku, po nieudanej próbie aresztowania redaktora naczelnego „Biuletynu Informacyjnego” Aleksandra Kamińskiego i sekretarz redakcji Marii Straszewskiej, Niemcy zatrzymali Annę Smoleńską wraz z rodzicami Eugenią i Kazimierzem, siostrą Janiną oraz bratem Stanisławem i jego żoną Danutą. Umieścili ich w więzieniu na Pawiaku, a potem deportowali Annę, jej matkę, siostrę, brata i szwagierkę do Auschwitz. Żadna z kobiet nie przeżyła. Akt zgonu Anny Smoleńskiej Niemcy wystawili 30 marca 1943 roku. Jako datę śmierci podali 19 marca. Przyczyną miało być zapalenie opłucnej. Ojca Anny Niemcy więzili na Pawiaku. 13 maja 1943 roku został rozstrzelany w ruinach getta.

Wojnę przeżył jedynie jej brat Stanisław. W marcu 1943 roku Niemcy przenieśli go do obozu Gross-Rosen, a miesiąc później do Sachsenhausen. Po wojnie wrócił do stolicy, gdzie rozpoczął pracę w Polskim Radiu. Zmarł w Warszawie 24 stycznia 1986 roku.

Źródło: PAP / tk