Psychoterapeutka: Kryzys nas obezwładnia, robimy niewiele, aktywność dużo nas kosztuje

- Mamy wiele błędnych wyobrażeń o tym, jak się zachowujemy w kryzysie emocjonalnym. Wbrew przekonaniom nie odbiera on poczucia humoru - mówi Lucyna Kicińska, suicydolog, pedagog i psychoterapeutka.

Specjalistka zaznacza, że dzieci pierwsze reagują na wszelkie trudności, na presję, napięcia, konflikty, jak również na zaostrzoną sytuację na świecie, a dorośli nie zawsze zdają sobie z tego sprawę.

Gdy mimo starań nie potrafimy sobie poradzić

- Przeżywane napięcie nie oznacza zaraz, że sytuacja jest zła. Jest coś takiego jeszcze jak faza mobilizacji i adaptacja. Nie ma w tym nic złego, że doszło do zaadoptowania się do trudnej sytuacji - tłumaczy. Po kryzysie może nastąpić kolejny etap rozwojowy. - Poradziliśmy sobie z tą sytuacją i jesteśmy o to bogatsi - przekonuje.

Dodaje, że w razie potrzeby warto skorzystać z pomocy psychologicznej wcześniej, zanim kryzys się zaostrzy, gdy mimo starań nie potrafimy sobie z tym poradzić. Trzeba bowiem pamiętać, że kryzys wpływa na cały nasz organizm. - Nie dotyczy tylko obszaru uczuć, ale też oddziałuje na myśli, ciało i procesy fizjologiczne - tłumaczy Lucyna Kicińska.

Kryzys nas przeraża i obezwładnia

Kryzys nas przeraża i obezwładnia; nic nie robimy albo robimy niewiele, bo nie mamy sił i wszelka aktywność dużo nas kosztuje. Jednocześnie potęguje w nas napięcie, zaburza poczucie własnej wartości i zakłóca poczucie bezpieczeństwa. Mamy poczucie winy, odczuwamy bezsilność, jesteśmy osamotnieni i czujemy się bezużyteczni. Pojawiają się myśli samobójcze i katastroficzne, trudności z zapamiętywaniem i skupieniem uwagi. Nie pozostaje to bez wpływu na nasze ciało. Jednocześnie mogą występować trudności ze snem, brak apetytu, zmęczenie, ale także - bóle głowy, brzucha, lędźwi, mięśni, nasilona potliwość i większa podatność na infekcje - wyjaśnia ekspertka. 

Następują zmiany w zachowaniu, często niekojarzone z kryzysem emocjonalnym, które mogą być niespójne z przeżywanymi emocjami. Dotknięte nim osoby stają się agresywne, wykazują reakcje histeryczne, zachowania ryzykowne, autodestrukcyjne i podejmują próby samobójcze.

Gdy ktoś się świetnie bawi, nie może mieć kryzysu? Bzdura

- Kryzys nie odbiera poczucia humoru, dotknięte nim osoby potrafią się roześmiać - zwraca uwagę Lucyna Kicińska. Często towarzyszy temu błędne myślenie, że gdy ktoś się świetnie bawi, to nie ma kryzysu. To nie musi być prawda. - Dwa tygodnie, niekoniecznie dzień w dzień, można się śmiać, mając depresję. Zależy to od kontekstu, na przykład w domu dziecko może nie objawiać depresji, tylko w szkole - dodaje. Podobnie jest z utratą apetytu, powszechnie uważaną za objaw depresji i trudności emocjonalnych. Faktycznie wiele osób ma poczucie, że nic nie będzie w stanie przełknąć. Ale nie u wszystkich osób w kryzysie zachodzi taka reakcja.

- Spadki masy ciała nie muszą wystąpić, nastolatki potrafią zjeść jeden posiłek za jednym posiedzeniem w domu. Od razu 2 tys. kalorii - ostrzega specjalistka. To, że nastolatek zjada posiłki w domu o niczym jeszcze nie świadczy. Lepiej zwrócić uwagę, czy ma on całe spięte ciało.

Jak rozpoznać kryzys u nastolatków? 

Jak zatem rozpoznać epizody depresyjne, występujące u co piątego nastolatka do 18. roku życia? - Dla zdiagnozowania pełnego epizodu depresyjnego konieczne jest stwierdzenie co najmniej dwóch objawów podstawowych oraz dwóch objawów dodatkowych - twierdzi Lucyna Kicińska. Objawy podstawowe to obniżony nastrój, utrata zainteresowań i zdolności do radowania się, a także zmniejszenie energii prowadzącej do wzmożonej męczliwości i zmniejszenia aktywności. Wśród objawów dodatkowych wyróżnia się osłabienie koncentracji i uwagi, niską samoocenę i małą wiarę w siebie, poczucie winy i małej wartości (występujące nawet w epizodach o łagodnym nasileniu), zaburzenia snu i zmniejszenie apetytu, a także pesymistyczne, czarne widzenie przyszłości oraz myśli i czyny samobójcze.

Według specjalistki jedne z tych objawów muszą się utrzymywać przez dwa tygodnie. Niepokojące są również te, który występują krócej, ale są nasilone i szybko narastają.

Twoje dziecko przejawia zmniejszone zainteresowanie życiem? Uważaj

Szczególnie niepokojący jest nastrój depresyjny i zmniejszenie zainteresowania życiem. Na te dolegliwości należy szczególnie zwrócić uwagę, gdyż uznawane są za tzw. objawy osiowe, czyli szczególnie ważne.

Na epizod depresyjny może wskazywać jeden z tych objawów, któremu towarzyszą cztery objawy dodatkowe, takie jak poczucie beznadziei, poczucie winy, zmęczenie, trudności z koncentracją, pobudzenie lub spowolnienie psychomotoryczne oraz nawracające myśli o śmierci i samobójstwie.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na depresję cierpi 20 proc. dzieci i młodzieży przed ukończeniem 18 lat. Chorują z tego powodu nawet dzieci - 2 proc. w wieku 6-12-lat i 1 proc. 2-3-letnich. Przed pokwitaniem na depresję tak samo często chorują dziewczęta, jak i chłopcy. Jednak od okresu dojrzewania choroba ta jest diagnozowana dwa razy częściej u dziewcząt.

Lucyna Kicińska zaznacza, że u chłopców trudniej jest rozpoznać epizod depresyjny. Obojętnie jednak które dziecko cierpi z tego powodu, często się zdarza, że rodzice nie akceptują takiej diagnozy. Nie wystarczy zatem zwrócić uwagę na to, że dziecko cierpi, trzeba jeszcze jak najszybciej podjąć jakieś działanie.

PAP / mł