Barbórka. Czego potrzebuje polskie górnictwo?

Zmniejszenie liczby wypadków w górnictwie, ograniczenie wpływu branży na środowisko, ukrócenie nielegalnej eksploatacji kopalin, skuteczny nadzór nad poszukiwaniami gazu łupkowego - to niektóre priorytety nadzoru górniczego, który we wtorek świętował Barbórkę.

Uroczystości barbórkowe w Wyższym Urzędzie Górniczym (WUG) należą do najbardziej prestiżowych w górnictwie. WUG nadzoruje i kontroluje ponad 7 tys. zakładów górniczych w całej Polsce, zatrudniających ponad 210 tys. pracowników. Urzędy górnicze zatwierdzają plany ruchu kopalń, mogą też zatrzymywać nieprawidłowo prowadzone roboty czy wadliwe maszyny i karać za nieprzestrzeganie przepisów.

- Naszym podstawowym celem, niezmiennym od wielu lat, jest zmniejszenie liczby wypadków w górnictwie - zarówno tych spowodowanych błędem człowieka, jak i tych będących skutkiem przyczyn naturalnych i technicznych. W wieloletniej strategii działania urzędów górniczych są to cele priorytetowe, które zamierzamy osiągnąć w drodze doskonalenia działalności kontrolnej urzędów górniczych. Ja i podlegli mi pracownicy nadzoru nie ustaniemy w wysiłkach na rzecz osiągnięcia tych celów, dopóki nie osiągniemy poziomu zero tolerancji dla wypadków w górnictwie - powiedział we wtorek prezes WUG Piotr Litwa.

Przypomniał, że w tym roku w polskim górnictwie zginęło 26 górników, w tym 21 w kopalniach węgla kamiennego. Ich pamięć uczczono we wtorek minutą ciszy. Litwa zaznaczył, że trzeci rok z rzędu zmniejsza się ogólna liczba wypadków w przemyśle wydobywczym, a w tym roku nastąpił też spadek wypadków ciężkich. - Zasmuca nas fakt, że niestety nie ubywa ofiar śmiertelnych. Wierzę, że zarządy firm górniczych dołożą starań, by w 2013 roku nie dochodziło do górniczych tragedii - podkreślił prezes WUG.

Przedstawiając inne, obok bezpieczeństwa, priorytety nadzoru górniczego, Litwa wymienił m.in. starania o ograniczenie oddziaływania górnictwa na środowisko, minimalizację szkód górniczych, poprawę układów transportowych w kopalniach, ukrócenie nielegalnej eksploatacji kopalin oraz nadzór nad robotami geologicznymi wykonywanymi w celu poszukiwania niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego.

- Jednym z naszych celów strategicznych jest znoszenie barier administracyjnych, w tym w obszarze poszukiwania i wydobywania węglowodorów (...). Usuwając przeszkody biurokratyczne stojące przed przedsiębiorcami poszukującymi i wydobywającymi węglowodory, zarazem poddajemy ich działalność szczególnemu nadzorowi, gdy chodzi o zapewnienie bezpieczeństwa pracy i prawidłowego stosowania techniki górniczej - zaznaczył Litwa.

Tegoroczna Barbórka w WUG zwieńczyła obchody 90-lecia nadzoru górniczego w Polsce, świętowane pod hasłem "Górnictwo z zasadami". Prezes WUG przypomniał, że od początku istnienia głównym zadaniem nadzoru górniczego "nie było dbanie o ekonomiczny interes właściciela złoża, ale troska o bezpieczeństwo górników, właściwe gospodarowanie złożami kopalin i środowisko naturalne".

Od początku 2012 r. nadzór górniczy działa w zmienionych realiach prawnych, w związku z nowelizacją Prawa geologicznego i górniczego. Ustawa rozszerzyła tradycyjny katalog działań nadzorczych i kontrolnych o nowe funkcje, oparte o zasadę współpracy z nadzorowanymi podmiotami, która - jak mówił Litwa - "czasami okazuje się co najmniej tak samo skuteczna, jak kary, nakazy i polecenia".

Dzięki nowej ustawie WUG może prowadzić działania edukacyjne, promocyjne i informacyjne; może inicjować prace naukowo-badawcze w dziedzinie górnictwa oraz podejmować przedsięwzięcia dla poprawy bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, postępu technicznego i ograniczenia oddziaływania górnictwa na ludzi i środowisko. Natomiast tam, gdzie edukacja i zachęcanie do wdrażania dobrych praktyk okazują się nieskuteczne, może stosować szersze niż dotąd sankcje, obejmujące także dotkliwe kary pieniężne.

Od kilku lat ważną dziedziną działalności edukacyjnej WUG są konkursy nagradzające tych, którzy mogą pochwalić się sukcesami w podnoszeniu poziomu bezpieczeństwa pracy. To m.in. konkurs "Najbezpieczniejszy oddział wydobywczy". W tym roku honorowe statuetki przyznano 15 najbezpieczniej pracującym oddziałom wydobywającym węgiel kamienny, brunatny, kruszywa, ropę i gaz. Niektóre z nich są nieliczne, inne mają blisko 100-osobową załogę. Jury konkursu analizowało liczbę wypadków, warunki pracy oraz wyniki przeprowadzanych kontroli. Nagrodzone oddziały nie otrzymały w mijającym roku żadnych kar i kończą rok bez śmiertelnych lub ciężkich wypadków przy pracy, a liczba lekkich urazów maleje.

Podczas wtorkowych uroczystości barbórkowych WUG wręczono także medale i odznaczenia oraz awanse na wyższe stopnie górnicze. Odbyła się ceremonia nadania honorowych szpad górniczych.