Polacy ratujący Żydów uhonorowani przez prezydenta

Prezydent Andrzej Duda uhonorował kilkanaścioro Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej, przyznając im wysokie odznaczenia państwowe. Pragniemy uczcić pamięć milionów ofiar Zagłady i wszystkich, którzy przeciwstawili się terrorowi niemieckich nazistów - podkreślił w liście.

Odznaczenia państwowe zostały przyznane z okazji 30-lecia polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. W niedzielę w imieniu A. Dudy wręczył je minister w Kancelarii Prezydenta Wojciech Kolarski. Odczytał również list głowy państwa skierowany do uczestników uroczystości.

Podczas niedzielnej uroczystości kilkanaścioro Polaków ratujących Żydów w trakcie II wojny światowej otrzymało Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski za "bohaterską postawę i niezwykłą odwagę, za wybitne zasługi w obronie godności, człowieczeństwa i praw ludzkich".

Jak podała Kancelaria Prezydenta na stronie internetowej, prezydent odznaczył: Jana Adamczyka, który w Denkowie koło Ostrowca Świętokrzyskiego pomagał rodzinie w ukrywaniu Chaima i Mojżesza Frymelów; Józefę Czekaj, która wraz z rodzicami ukrywała przez dziesięć miesięcy Miriam Schmetterling, jej męża i teściową w domu rodzinnym w Kopyczyńcach w dawnym powiecie tarnopolskim; Ludomira Jagiełłę, który pomagał matce w ukrywaniu Izydora Legala we wsi Chróścin p. Płońskiem; Łucję Jurczak - rodzina Nestorowiczów ukrywała rodzinę Sztejnów; Krystynę Kowalską - rodzina Domańskich ukrywała podczas wojny rodzinę Oberlaenderów; Annę Koźmińską, która w latach 1943-1945 ukrywała Abrahama Jabłońskiego; Annę Krzyżowską, która razem z matką pomagała Stefanowi Zgrzembskiemu oraz Romanowi Beseche; Andrzeja i Leszka Mikołajków - rodzina Mikołajków ukrywała rodzinę Reichów; Irenę Senderską-Rzońcę - na prośbę ojca Irena wnosiła do getta w Borysławiu paczki z lekarstwami, następnie razem z rodziną ukrywała trójkę Żydów; Halinę Anielę Szaszkiewicz, która ukrywała szóstkę Żydów w swoim mieszkaniu, specjalnie przerobionym do tego celu; Jadwigę Szczeszak, która ukrywała w Denkowie braci Frymelów; Stanisławę Śliwińską, która pomagała Żydom pracującym w Radomiu w fabryce, pomogła w ucieczce Tosi Goldberg; Józefę Tomalę - rodzina Tomalów ukrywała Rachelę Kochane i jej syna Eliasza; Janinę Zwolicką - rodzina Misiewiczów mieszkająca koło Tarnopola ukrywała rodzinę Bieniów.

- Pragniemy uczcić pamięć milionów ofiar Zagłady i wszystkich, którzy przeciwstawili się terrorowi niemieckich nazistów, z narażeniem życia własnego i swoich bliskich, udzielając pomocy bliźnim - podkreślił w liście Andrzej Duda.

Przypomniał, że "Rzeczpospolita przez tysiąc lat była dla Żydów gościnnym domem i ziemią Polin".

- Dziś jesteśmy spadkobiercami naszej wspólnej polsko-żydowskiej historii i dziedzicami Rzeczypospolitej Przyjaciół, z której pochodziło wielu wybitnych przedstawicieli narodu żydowskiego, takich jak zmarły niedawno były prezydent państwa Izrael Szimon Peres - napisał prezydent.

Zaznaczył, że wspólna historia Polaków i Żydów została w sposób dramatyczny przerwana przez agresję nazistowskich Niemiec.

- W zniewolonym kraju Niemcy chcieli złamać solidarność łączącą obywateli Rzeczypospolitej. Na naszej ziemi stworzyli fabryki śmierci i rozpoczęli Holokaust - najstraszliwszą zbrodnię w dziejach ludzkości. W Polsce za wszelką pomoc Żydom groziła kara śmierci. Jednak solidarności nie dało się złamać - zwrócił uwagę prezydent.

- Jak gwiazdy w mroku okupacji jaśniały czyny Polaków, którzy zdecydowali się pomagać swym żydowskim sąsiadom, choć często pomoc ta przypłacona była śmiercią, zarówno ukrywających, jak i ukrywanych - dodał prezydent.

Jak ocenił, Polacy ratujący Żydów stali się bohaterami czasów wojny na równi z żołnierzami Armii Krajowej i członkami konspiracji.

- Dziś w imieniu Rzeczypospolitej składam hołd wszystkim Polakom ratującym Żydów. Chylę czoła przed państwa męstwem i odwagą - podkreślił Andrzej Duda.

- Niejednokrotnie musieli państwo podejmować wiele niewyobrażalnie trudnych decyzji - ocenił prezydent.

Podziękował także za to, że "w czasach nazistowskiego bestialstwa, narażając własne życie, a także życie najbliższych" Sprawiedliwi "bronili elementarnych praw ludzkich, zanegowanych i zburzonych przez III Rzeszę" - prawa człowieka do życia, do godności i do wolności.

- Przed wojną na straży tego porządku i tych praw stała II Rzeczypospolita. Podczas okupacji to państwo wzięli na siebie odpowiedzialność za życie i bezpieczeństwo żydowskich współobywateli - zaznaczył Duda.

Jak podkreślił, dziś Rzeczypospolita oddaje cześć i chwałę polskim Sprawiedliwym honorując ich odznaczeniami państwowymi.

- To wyraz dumy z chwalebnej postawy Polaków ratujących Żydów, którzy przyczynili się do tego, że jako naród godnie przetrwaliśmy noc okupacji - napisał prezydent.

Według niego, jest to również "przejaw docenienia osób zajmujących się upamiętnieniem tych niezwykłych bohaterskich czynów". W tym kontekście podkreślił rolę właśnie Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata.

- Jednocześnie dzisiejsza uroczystość stanowi symboliczne docenienie czynów wszystkich, także nieznanych z imienia i nazwiska, Polaków, którzy podczas II wojny światowej ocalali Żydów przed Zagładą - stwierdził Andrzej Duda.

Dziękował również za "wyjątkowe świadectwo, które będzie przekazywane kolejnym pokoleniom Polaków jako dowód polsko-żydowskiego braterstwa i solidarności oraz heroicznej wierności prawdzie i dobru".

W imieniu odznaczonych głos zabrał wiceprezes zarządu Towarzystwa Józef Walaszczyk. Podziękował za uhonorowanie i prosił o opiekę nad pozostałymi przy życiu polskimi Sprawiedliwymi Wśród Narodów Świata.

Przed uroczystością wręczenia odznaczeń odbyła się msza święta w kaplicy w Pałacu Prezydenckim.

Kolarski przypomniał w rozmowie z PAP, że prezydent Duda wraz z prezydentami państw Grupy Wyszehradzkiej odwiedził w piątek Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów we wsi Markowa na Podkarpaciu. Ulmowie są symbolem bohaterstwa Polaków, którym groziła kara śmierci za pomoc Żydom - podkreślił Kolarski.

W uroczystości wzięli udział również m.in. p.o. szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Kasprzyk, wiceminister spraw zagranicznych Jan Dziedziczak, wiceminister kultury Jarosław Sellin oraz przedstawiciele Gminy Żydowskiej w Warszawie.

W niedzielę w Warszawie odbyło się pierwsze od II wojny światowej ogólnopolskie spotkanie polskich Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, w którym udział wzięło około 70 Sprawiedliwych, którzy z narażeniem życia własnego i swoich bliskich ratowali Żydów.

Tytuł "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata" przyznawany jest przez jerozolimski instytut Yad Vashem osobom, które z narażeniem własnego życia i życia swoich bliskich ratowały Żydów z zagłady podczas II wojny światowej. Wręczeniu odznaczenia towarzyszy uwiecznienie nazwiska na Ścianie Honoru w Ogrodzie Sprawiedliwych Yad Vashem oraz nadanie honorowego obywatelstwa Izraela.

Na medalu znajduje się sentencja: "Kto ratuje jedno życie, ten jakby ratował cały świat". W styczniu 2016 r. liczba odznaczonych na całym świecie wynosiła 26 120 osób. Polacy stanowią największą grupę wśród Sprawiedliwych - jest ich 6620.