Senat o przywróceniu Krzyża Armii Krajowej

Po Nowym Roku, najprawdopodobniej jeszcze w styczniu, senacka Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji zajmie się przygotowaniem projektu ustawy wznawiającej nadawanie Krzyża Armii Krajowej. Odznaczenie to zaprzestano nadawać ponad 10 lat temu.

"Jeśli możemy sprawić satysfakcję i uhonorować ludzi zasłużonych dla Polski, którzy są już w bardzo podeszłym wieku, to powinniśmy to zrobić" - powiedział PAP przewodniczący senackiej komisji Stanisław Piotrowicz (PiS). Dodał, że być może jeszcze w styczniu na posiedzeniu komisji, na które zaproszeni zostaną m.in. przedstawiciele Kancelarii Prezydenta i środowisk kombatanckich, pomysł zostanie przedyskutowany.

O reaktywowanie odznaczenia zwrócił się w petycji do Senatu we wrześniu tego roku jeden z kombatantów, w czasie wojny żołnierz Szarych Szeregów. W jego ocenie odznaczenie powinno funkcjonować tak długo, jak długo żyją byli członkowie Armii Krajowej.

Jak zaznaczył Piotrowicz, są podnoszone obawy, iż przywrócenie Krzyża AK może spowodować kolejne wnioski o przywrócenie innych odznaczeń. Jego zdaniem trudności legislacyjne nie mogą jednak stać na przeszkodzie uhonorowania polskich bohaterów, a każde odznaczenie i ewentualne inne wnioski należy rozpatrywać indywidualnie jako oddzielne kwestie.

Krzyż Armii Krajowej był początkowo odznaką pamiątkową. Został wprowadzony 1 sierpnia 1966 r. w Londynie przez b. dowódcę AK gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego. Za polskie odznaczenie wojskowe został uznany w 1992 r. Pierwotnie zaprzestanie jego nadawania planowano na 50. rocznicę zakończenia II wojny światowej 8 maja 1995 roku. Parlament przedłużył wtedy jednak okres nadawania Krzyża AK do 8 maja 1999 r.

W styczniu 2008 r. o rozważenie możliwości wznowienia nadawania tego odznaczenia do Kancelarii Prezydenta zwrócił się Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Wówczas jednak kancelaria wskazała w odpowiedzi m.in., że byli żołnierze AK mogą być odznaczani Orderem Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Zasługi.

Na etapie prac legislacyjnych jest natomiast w Sejmie prezydencki projekt ustawy o Korpusie Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej. Zakłada on "uhonorowanie i otoczenie szczególną opieką osób najbardziej zasłużonych dla Rzeczypospolitej Polskiej, które narażając swoje życie i zdrowie walczyły zbrojnie o jej niepodległość i suwerenność". Projekt przewiduje, że status weterana mogłyby uzyskać m.in. osoby, które brały udział w walkach o niepodległość lub o ustalenie granic Polski do 8 maja 1945 r. lub po tym dniu uczestniczyły w walce zbrojnej z reżimem komunistycznym na terytorium kraju w jego granicach sprzed 1 września 1939 r. i w granicach powojennych.

Weterani poza comiesięcznym dodatkiem w wysokości 200 zł, mieliby prawo do refundacji kosztów leków, dostęp poza kolejnością do świadczeń zdrowotnych oraz ulgi przy korzystaniu z komunikacji miejskiej. Pierwsze czytanie prezydenckiego projektu odbyło się w styczniu 2009 r.